Οι μετα-μεταπολιτευτικές Αριστερές στροφές

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος

Έχει καταντήσει γραφικό να αναφερόμαστε συνεχώς στο τέλος τη Μεταπολίτευσης. Η κρίση έφερε τεκτονικές πολιτικές αλλαγές και τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές ανατροπές. Πέρα από την ΝΔ που συγκράτησε έναν πυρήνα γύρω στο 30%, λόγω της αστικών αξιών που συνεχίζει να εκφράζει, και το ΚΚΕ που διατήρησε σταθερές τις δυνάμεις του, το υπόλοιπο πολιτικό σκηνικό κατέρρευσε κυριολεκτικά σαν πύργος από τραπουλόχαρτα.

Το έχω γράψει πολλές φορές ότι το ΠΑΣΟΚ επιτέλεσε έναν καίριο ιστορικό ρόλο. Κατόρθωσε να συμβιβάσει την αρχική τροτσκιστική επαναστατικότητα με μια εθνοκεντρική σοσιαλιστική οπτική που ικανοποιούσε ευρύτατα λαϊκά στρώματα τα οποία έκανε κοινωνούς της νομής της εξουσίας προωθώντας και μια κοινωνική ατζέντα που εξέφραζε ανάγκες της εποχής.

Στην πορεία κι ενώ είχε την τύχη να διαχειριστεί τα πρώτα ευρωπαϊκά και την άνεση δανεισμού της χώρας έχτισε μια τεράστια συμπαγή, εκλογική πελατεία η οποία παρέμενε πιστή παρά τις σοσιαλδημοκρατικές έως και φιλελεύθερες μεταλλάξεις. Όταν, σχεδόν ταυτόχρονα, εξαφανίστηκαν οι φηφοθηρικές “ευκολίες” αλλά και τα αριστερά άλλοθι, ελέω προσφυγής στο ΔΝΤ και σκληρότατων προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής τα οποία μάλιστα αποδείχτηκαν αναποτελεσματικά, επήλθε η εκλογική συρρίκνωση.

Μετά το 2012 το μόνο όραμα που συντηρούσε την ύπαρξη του ήταν η ανασύσταση της Κεντροαριστεράς που όμως συγκρούονταν διαρκώς με τους επιμέρους ηγεμονικούς εγωισμούς. Η μοναδική πραγματική ευκαιρία χάθηκε μετά τις εκλογές του 2012 όταν ο χώρος κινούνταν συνολικά στο 20% και μια άμεση σύμπραξη των συναφών χώρων, συνδυασμένη με ριζικές αλλαγές δομών και προσώπων, θα μπορούσε να αναδείξει έναν νέο, εύρωστο δυναμικό σχήμα ικανό να διεκδικήσει κυρίαρχο ρόλο πριν ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιαστεί ως η μόνη εναλλακτική λύση με ενισχυμένο λαϊκιστικό οπλοστάσιο που κάλυπτε τις θυμικές απαιτήσεις των καιρών.

Και τώρα τι; Αριστερή στροφή για να επανέλθει στην κοίτη ένα μέρος των εξαπατημένων από τον ΣΥΡΙΖΑ ψηφοφόρων; Κεντρώος ορθολογισμός, ευρωπαϊκού σοσιαλφιλελευθερισμού τύπου Μακρόν; Και πως συνδυάζονται αυτές οι δυο αντίρροπες τάσεις; Στρατηγικά η κατάργηση των παλιών συμβόλων αποτελεί μια καλή αρχή αλλά τέτοιες επιλογές οφείλουν να περνούν μέσα από εξονυχιστικές έρευνες ώστε να αντικατοπτρίζουν το λαϊκό αίσθημα και να δίνουν ολοκληρωμένη εικόνα της συμβολικής στόχευσης. Δυστυχώς στην πράξη αποδείχτηκε μια αγχωτική  αναπαραγωγή συριζαίικων προτύπων.

Η νέα παράταξη που πάει να σχηματιστεί δεν μπορεί να δημιουργηθεί μέσα από ένα ευκαιριακό κρύψιμο του “ήλιου” του ΠΑΣΟΚ, ούτε μέσα από την αναζήτηση λύσης στην αναπαραγωγή των στερεότυπων του ’80 ή του ’90. Ο σύγχρονος κεντροααριστερός πόλος πρέπει να δομήσει την ύπαρξη του πάνω στην δυνατότητα εξεύρεσης πειστικών απαντήσεων πάνω στα οικονομικά, κοινωνικά και εθνικά ζητήματα της χώρας. Να βρει, αν είναι δυνατόν, την χρυσή τομή που θα συνδυάζει τον σεβασμό στους κανόνες της αγοράς αλλά και την κοινωνική ευαισθησία χωρίς δανεικά. Που θα αποδεικνύει την απαγκίστρωση του από πρόσωπα και πρακτικές του παρελθόντος και θα πείθει ότι ο εξτρεμισμός και ο μαξιμαλισμός δεν ποτέ είναι ο ασφαλέστερος δρόμος.

Μόνο αυτό το σταυρόλεξο δεν βρίσκει λύση εδώ και χρόνια σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πόσο πιθανό είναι η αρχή να γίνει από την Ελλάδα;