Ελλάδα και 4η Βιομηχανική Επανάσταση

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης

Είναι γεγονός πως παρά την φαινομενική πρωτοκαθεδρία του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, η πραγματική οικονομία που επίκεντρο έχει την βιομηχανική παραγωγή βρίσκεται στο λυκαυγές μιας νέας περιόδου ακμής.  Αναμφίβολα οι παραγωγικοί κλάδοι της μεταποίησης και της κατασκευής έχουν αναβαθμιστεί θεαματικά κατορθώνοντας να αυξήσουν την παραγόμενη ποσότητα και να μειώσουν το κόστος παραγωγής. Οι στατιστικές αποδεικνύουν πως ο συνολικός όγκος των παραγόμενων βιομηχανικών προϊόντων είναι 57 φορές μεγαλύτερος στις μέρες μας από όσος ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα. Βασική αιτία αυτής της εξέλιξης είναι ότι οι βιομηχανίες εξακολουθούν να αναπτύσσουν ταχύτερα καινοτομία, νέους τρόπους παραγωγής, ακόμα και απλές πρακτικές ιδέες για την βελτίωση της παραγωγικότητας που δεν παρατηρούνται σε άλλους τομείς της οικονομίας.

Παράλληλα, η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος, με αιχμή του δόρατος την ρομποτική, την βιοτεχνολογία, το διαδίκτυο ανθρώπων και πραγμάτων, την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών μέσων, συνδυασμένες με τον τρόπο που διαχέονται και αλληλεπιδρούν τα τεχνολογικά επιτεύγματα και οι καινοτόμες ιδέες σε όλο τον πλανήτη, φέρνουν ολόκληρο τον κόσμο προ των πυλών μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης.  Ακόμα και οι πλέον μετριοπαθείς εκτιμήσεις αποτυπώνουν το αποτέλεσμα της προόδου. Πάνω από 10 δισεκατομμύρια διαφορετικά προϊόντα παράγονται κάθε χρόνο. Με άλλα λόγια, στις μέρες μας παράγονται περισσότερα διακριτά προϊόντα από τους ανθρώπους που κατοικούν στον πλανήτη. Όμως καθώς η τάση προς την μαζική διαφοροποίηση συνεχίζεται σύντομα και αυτός ο αριθμός θα φαίνεται μικρός.

Καθώς λοιπόν οι εξελίξεις στον σχεδιασμό και στην τρισδιάστατη εκτύπωση με την βοήθεια των νέων τεχνολογιών τρέχουν, σύντομα θα υπάρχει δυνατότητα θα διαμορφώνονται προϊόντα αποκλειστικά για κάθε πελάτη. Από την δημιουργία ρούχων, παπουτσιών και γυαλιών για κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Παράλληλα, οι παγκοσμιοποιημένες δράσεις της μεταποιητικής βιομηχανίας διευκολύνουν την ανάπτυξη της καθώς οποιαδήποτε επιχείρηση, όπου και αν βρίσκεται έχει την δυνατότητα να συνδεθεί με την παγκόσμια προμηθευτική αλυσίδα. Ένα προϊόν λοιπόν μπορεί να σχεδιαστεί σε μία χώρα και να συναρμολογηθεί σε μία άλλη από εξαρτήματα που κατασκευάζονται σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Ακόμη και οι νέες καλλιεργητικές μέθοδοι φέρνουν την παραγωγή τροφίμων στις αγορές των αχανών πλέον αστικών κέντρων.

Είναι προφανές πως στην εποχή της νεωτερικότητας και σε έναν σύγχρονο και ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο, όλοι μας βιώνουμε τις αλλαγές που επιφέρει η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος συνήθως με θετικό αλλά και σε ορισμένες φορές με αρνητικό αντίκτυπο. Εξέλιξη που σαφώς έχει ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές αναλογίες με τις τρεις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις.

Αναμφίβολα η ψηφιακή επανάσταση και οι νέες τεχνολογίες διαφοροποιούν οριστικά την θεμελιώδη για την οικονομία σχέση καταναλωτικού κοινού και προσφερόμενων από την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών.

Η ιστορική σύμπτωση πως καταλύτης για την επιτάχυνση της άυλης ανάπτυξης και της αόρατης τεχνολογικής και επιστημονικής προόδου, αποτελεί ένα αόρατος για την ανθρωπότητα εχθρός, η πανδημία του Covid-19.

Xαρακτηριστικό είναι πως στην διάρκεια των προηγούμενων βιομηχανικών επαναστάσεων οι βιομηχανικοί αυτοματισμοί, οι πρώτες αεροπορικές πτήσεις, η εξέλιξη της αυτοκίνησης, η θεαματική πρόοδος στις διαγνωστικές μεθόδους και θεραπείες της ιατρικής επιστήμης υπήρξαν μορφές προόδου εύκολα ορατές στο ευρύ κοινό.

Αντίθετα οι εξελίξεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης έχουν υποδόρια χαρακτηριστικά, σχεδόν αόρατα για το ευρύ κοινό της καθημερινότητας.

Αναμφίβολα οι αόρατες καινοτομίες αποτελούν την αιχμή του δόρατος των νέων αλλαγών με κύρια εμπροσθοφυλακή την τεχνητή νοημοσύνη και τις αυτόματες μηχανές μάθησης ( learning machines) που πλέον αναλαμβάνουν για λογαριασμό των ανθρώπων πλήθος μικρών αποφάσεων.

Ελλάδα και 4η βιομηχανική επανάσταση

Είναι γεγονός πως στην διάρκεια της μνημονιακής περιόδου οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες επικεντρώθηκαν στην εξυγίανση των δημοσιονομικών μεγεθών δίχως να εστιάζουν στα βαθύτερα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και ένα από τα μείζονα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας είναι η δομική αποεπένδυση στην έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία αλλά και τις ήδη υπάρχουσες νέες τεχνολογίες που έχει ως αποτέλεσμα ένα τεράστιο έλλειμμα παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας αλλά και την σχεδόν πλήρη απουσία παραγωγής καινοτόμων και διαφοροποιημένων προϊόντων.

Παρόλα αυτά σε πολλές περιπτώσεις η ιδιωτική πρωτοβουλία ακόμα και μέσα στην χρηματοοικονομική κρίση του 2008 και την κρίση της πανδημίας που ακολούθησε υλοποίησε μόνη της μία θεαματική στροφή στην καινοτομία κατορθώνοντας συχνά να επεκταθούν πέραν των ορίων της εσωτερικής αγοράς και να προωθήσουν σημαντικές εξαγωγές.

Αναμφίβολα οι πόροι του Next Generation EU, αποτελούν την ιδανική ευκαιρία αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, με την παράλληλη ενίσχυση εταιρειών τεχνολογίας, αλλά και του Equifund που δυνητικά μπορεί να υποστηρίξει χρηματοδοτικά καινοτόμες ιδέες και επενδύσεις.

Ταυτόχρονα είναι απαραίτητο να υποστηριχθούν με νέες υποδομές, προσωπικό, δίκτυα αλλά και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία οι πλέον δραστήριες ερευνητικές ομάδες τόσο στα πανεπιστήμια όσο και στα ανεξάρτητα ερευνητικά κέντρα.

Υπόδειγμα που μπορεί να αποτελεί πυξίδα για το μέλλον η δημιουργία ερευνητικού κέντρου στον Δημόκριτο που υπογραμμίζει με τρόπο εμφατικό τις δυνατότητες που υπάρχουν.

Άλλωστε παρά την έντονη παραφιλολογία που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει την δυνατότητα να προσελκύσει τους Έλληνες του brain drain, ένα ιδιαίτερα αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό που παράγει οικονομικές υπεραξίες και μεθόδους έντασης γνώσης και εργασίας σε τρίτες χώρες αλλά και πολλούς επενδυτές, καθώς η κρίση της πανδημίας απόδειξε πως η εξ αποστάσεως εργασία είναι εφικτή για αριθμό επαγγελμάτων και οικονομικών δραστηριοτήτων πολύ μεγαλύτερο από εκείνον που πιστεύαμε.

Γίνεται λοιπόν σαφές πως η πατρίδα μας μπορεί να καταστεί regional hub και επενδυτικό προορισμό.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.