«Αιώνιοι φοιτητές…»
Γράφει ο Κωνσταντίνος Τριανταφυλλάκης
Παρακολουθώ, έκπληκτος , στον 21ο αιώνα να συζητάμε, ακόμα, για το δικαίωμα στη χαλαρότητα των Πανεπιστημιακών σπουδών! Τη στιγμή μάλιστα που δεν νοείται να είσαι αιώνιος στο δημοτικό και στο Γυμνάσιο!
Η συζήτηση για το δήθεν ..αιώνιο δικαίωμα στη φοιτητική ζωή είναι προσβλητική για τη χώρα, υποβαθμίζει το επίπεδο της παιδείας μας, συνολικά, και διαστρεβλώνει, ειδικότερα, το νόημα της Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
O «φοιτητής» δεν είναι επάγγελμα!
Είναι μια προσωρινή ιδιότητα, η οποία σε προετοιμάζει για τις μελλοντικές σου επαγγελματικές αναζητήσεις. Και ο φοιτητής δεν έχει μόνον δικαιώματα, έχει και υποχρεώσεις.
Οι νέες και οι νέοι, δεν μπαίνουν στο Πανεπιστήμιο για να περάσουν ..καλά και να διασκεδάσουν, μπαίνουν να εκπαιδευτούν, ν’ αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες για να φτιάξουν τη ζωή και το μέλλον τους.
Γιατί είμαι εναντίον των «αιώνιων» φοιτητών.
Πρώτα-πρώτα γιατί, κατά την ταπεινή μου γνώμη, υπάρχει η προσωπική ευθύνη ενός εκάστου εξ ημών. Ο προσωπικός κώδικας αξιών. Προσωπικά, ντρεπόμουν, ακόμα ντρέπομαι, όταν αποτυγχάνω. Ουδέποτε μου έφταιγαν οι άλλοι, αναζητούσα ευθύνες από τον εαυτό μου.
Έπειτα, υπάρχει και μια ευθύνη απέναντι στην οικογένειά σου και την κοινωνία. Δεν μπορείς να το ρίχνεις στο χαβαλέ και να παριστάνεις τον φοιτητή, όσο γουστάρεις! Είναι δυνατόν, σε μια θεωρητική σχολή να μην μπορείς να πάρεις το πτυχίο σου στα τέσσερα, άντε στα πέντε χρόνια; Αν δεν μπορείς, τότε κακώς βρίσκεσαι στη σχολή, κάκιστα θεωρείσαι φοιτητής, κάνε άλλες επιλογές! Εγώ, για παράδειγμα και…120 χρόνια να ήμουν στην Ιατρική, δεν θα έπαιρνα πτυχίο! Δεν το έχω!!!
Ακούω το επιχείρημα ότι μερικοί εργάζονται. Και εγώ εργαζόμουν, αλλά αυτό δεν μ’ εμπόδισε να πάρω το πτυχίο μου, τόσο το βασικό, όσο και τα μεταπτυχιακά, στις προβλεπόμενες ημερομηνίες. Ηταν ένα στοίχημα που έβαζα με τον εαυτό μου. Με κανέναν άλλον!
Ούτε, θεωρώ ότι στέρησα τον εαυτό μου από ταξίδια, διασκεδάσεις ή την ενασχόληση με άλλες δραστηριότητες και προσωπικά ασχολιόμουν με πολλά άλλα, πέραν των σπουδών!
Το να τελειώσεις το Πανεπιστήμιο είναι πρωτίστως θέμα οργάνωσης, στοχοπροσήλωσης και συνέπειας.
Δεν είναι θέμα ευφυίας!
Δεύτερον, οι «αιώνιοι» φοιτητές έχουν οικονομικό κόστος για την κοινωνία. Την τριτοβάθμια εκπαίδευση την απολαμβάνουν μεν δωρεάν οι εκπαιδευόμενοι, αλλά την πληρώνουν οι φορολογούμενοι! Μισθοί καθηγητών, υποδομές, διδακτικές ώρες, εργαστήρια, βιβλία… Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση δεν είναι ένα δωρεάν ταξίδι στην αμεριμνησία!
Τρίτον, οι «αιώνιοι» φοιτητές έχουν «εκπαιδευτικό» κόστος. Η μέση διάρκεια σπουδών θεωρείται διεθνώς στοιχείο αξιολόγησης των Πανεπιστημίων. Προσδίδει κύρος ή απαξία στο πτυχίο. Και αυτό δεν αφορά μόνον τους «αιώνιους» αφορά, πρωτίστως, εκείνους, τους συνεπείς, που περαιώνουν τις σπουδές τους στον προβλεπόμενο χρόνο και ρίχνονται στον επαγγελματικό στίβο. Είναι ανήθικο να απαξιώνουμε την προσπάθειά τους.
Οι «αιώνιοι» φοιτητές, ενώ αυτοί κάνουν τον χαβαλέ τους, στερούν θέσεις από άλλους φοιτητές στα εργαστήρια, στις αίθουσες διδασκαλίας και δημιουργούν στρεβλές συνθήκες εκπαίδευσης για το σύνολον της Πανεπιστημιακής κοινότητας, όπως τμήματα που υπάρχουν για να υπάρχουν, διδάσκοντες χωρίς αξιολόγηση, προγράμματα σπουδών χωρίς αντίκρυσμα, εξετάσεις της πλάκας… εμπόριο εργασιών, παρείσφρηση στα Πανεπιστήμια ατόμων που ουδεμία σχέση έχουν με την Πανεπιστημιακή κοινότητα.
Τέταρτον, αυτό το δικαίωμα στην «αιώνια» φοίτηση, δημιουργεί μια αρνητική κουλτούρα την οποία την βρίσκουμε αργότερα σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνική μας ζωής. Η λογική του «ωχ αδερφισμού», του δεν βαριέσαι, της έλλειψης συνέπειας και οργάνωσης, της ανευθυνότητας. Όταν ένας συνηθίζει να μην είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του ως φοιτητής, γιατί αργότερα θα έχουμε την απαίτηση να γίνει υπεύθυνος πολίτης και επαγγελματίας; Όταν ένας δημόσιος υπάλληλος πήρε το πτυχίο του μετά από 7 χρόνια, γιατί εμείς έχουμε την απαίτηση να ανταποκριθεί αυθημερόν στον αίτημα μας; Θα μας εξυπηρετήσει, όταν μπορεί και όταν γουστάρει; Και κάτι ακόμα χειρότερο: δεν αξιολογήθηκε ως φοιτητής, δεν θα θέλει την αξιολόγηση και ως εργαζόμενος! Το ένα φέρνει, τ’ άλλο! Γιατί γκρινιάζουμε αν οι συντάξεις δεν βγαίνουν στην ώρα τους; Γιατί κατηγορούμε τους πολιτικούς ότι είναι ασυνεπείς, με τις υποχρεώσεις τους; Αφού την ασυνέπεια την έχουμε κάνει κουλτούρα στα Πανεπιστήμια! Για μερικούς, μάλιστα, θεωρείται και μαγκιά!!!
Πέμπτον, στην Ελλάδα, σκοπίμως, μπερδεύουμε τις έννοιες της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης με αυτές της δια βίου μάθησης και της επιμόρφωσης. Καμιά σχέση το ένα με το άλλο! Το Πανεπιστήμιο πρέπει να έχει σαφή και χρονικά προσδιορισμένη διάρκεια σπουδών. Τέλος. Οποιος αποτυγχάνει, πρέπει να χάνει την φοιτητική ιδιότητα. Επειδή ακριβώς η Πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Ελλάδα προσφέρεται δωρεάν, επαναλαμβάνω, για τον εκπαιδευόμενο. Ουδείς, βεβαίως, τον εμποδίζει να αποκτήσει τις γνώσεις που επιθυμεί και ίσως τον ενδιαφέρουν περισσότερο, με άλλους τρόπους και σε άλλες εκπαιδευτικές δομές, στον χρόνο που επιθυμεί. Και με το κόστος που του αναλογεί!
Εκτον, πέραν όλων αυτών, των αυτονόητων σύμφωνα με τα ισχύοντα διεθνώς, τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, σε συνεργασία με το (όποιο) Υπουργείο Παιδείας, πρέπει να αντιμετωπίσει και μια, εκ των γενεσιουργών αιτιών, που «παράγει» «αιώνιους» φοιτητές.
Λόγω της στρεβλής ανάπτυξης των Πανεπιστημίων και του ανορθολογικού τρόπου εισαγωγής, χιλιάδες φοιτητές εισέρχονται σε σχολές που δεν τους ενδιαφέρει το αντικείμενο. Και βαλτώνουν.
Αυτό ικανοποιεί μεν και αποενοχοποιεί τους γονείς. «το παιδί πέρασε στο Πανεπιστήμιο», δικαιολογεί την ύπαρξη αχρείαστων διδασκόντων, αλλά ουδόλως βοηθά τους φοιτητές. Α, εμπεδώνει και αυτήν την αντίληψη των….αδιόριστων!
Μια καλή ιδέα θα ήταν να επιτραπεί η κινητικότητα εντός των Πανεπιστημίων σύμφωνα με κανόνες και αρχές που θα θέτουν τα ίδια τα Πανεπιστήμια και με τα οποία θα αξιολογούνται. Ενας άλλος τρόπος θα ήταν να συνδεθεί η δημόσια χρηματοδότηση, με βάση τον μέσο όρο διάρκειας σπουδών, να καταργηθούν οι μεταφορές μαθημάτων (ίσχυε στην εποχή μου, δεν ξέρω αν ισχύει ακόμα) και το απεριόριστο δικαίωμα να δίνεις εξετάσεις στο ίδιο μάθημα!
Όμως, δεν χρειάζεται κάθε φορά ν΄ ανακαλύπτουμε τον τροχό, ας δούμε πως έχουν λύσει το πρόβλημα άλλες χώρες.
Κλείνοντας. Σ’ έναν κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, όπου αυξάνεται ο διεθνής ανταγωνισμός, όπου η αξιολόγηση, και δικαίως, είναι προϋπόθεση για κάθε βήμα, το να συζητάμε για τους αιώνιους φοιτητές, αναδεικνύει τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. Σε μια εποχή που όλες οι χώρες εντατικοποιούν τις σπουδές, εμείς ζητάμε το δικαίωμα στη χαλαρότητα.
Η φοίτηση στα Πανεπιστήμια πρέπει να έχει συγκεκριμένη διάρκεια γιατί οι φοιτητές έχουν υποχρέωση να κτίσουν τον αύριο της Πατρίδος μας βγαίνοντας στην παραγωγική διαδικασία.
Η μόρφωση πρέπει να είναι…αιώνια!
Ο συντάκτης του άρθρου, όπως και οι περισσότεροι επικριτές των καθυστερούντων φοιτητών, κάνει ορισμένα σοβαρά λάθη, ή αγνοεί σκοπίμως βασικές αλήθειες :
• Η σύγκριση ελληνικών ΑΕΙ με αντίστοιχα ξένα είναι άστοχη γιατί η ύλη, τα μαθήματα των ελληνικών είναι τρεις φορές περισσότερα πχ σε εγγλέζικες σχολές απονέμουμε πτυχίο νομικής μετά από επιτυχή εξέταση σε 15 μαθήματα ενώ στις ελληνικές σχολές υπάρχουν 45 μαθήματα με πελώρια ύλη.
• Η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στο εξωτερικό είναι ελεύθερη και βεβαίως υπάρχουν δίδακτρα, ίσως και από το πρώτο έτος, επίσης πρόσθετα χρηματικά τέλη εγγραφής κάθε έτος κλπ. Αντίθετα στην Ελλάδα καθιερώθηκε για λόγους αμεροληψίας και αδιαβλήτου ο θεσμός των Πανελλαδικών εξετάσεων που είναι ψυχολογικώς εξουθενωτικός για τους σπουδαστές και νεαρούς ανθρώπους (πολλοί μπαίνουν στα ιδρύματα άρρωστοι…) Το γεγονός ότι λόγω της προβληματικής διατύπωσης του άρθρου 16 του συντάγματος δεν υπάρχουν δίδακτρα στο πρώτο έτος, δεν εμπόδισε καθόλου να επιβληθούν δυσβάσταχτα δίδακτρα άνω των χιλίων ευρώ στα ελληνικά μεταπτυχιακά. Εκείνος που κατήργησε τα χρηματικά βάρη, εξέταστρα κλπ στην τριτοβάθμια είναι ο γερο- Παπανδρέου στα 1964 και ενώ το έκανε με τις καλύτερες προθέσεις, η χειρονομία αυτή γιγάντωσε τον αριθμό κάποιων αδιάφορων σπουδαστών. Η ευκαιρία να αναθεωρηθεί το άρθρο 16 χάθηκε, γιατί τα διεφθαρμένα πολιτικά κόμματα εξουσίας προτίμησαν να ασχολούνται με άλλα, επουσιώδη πράγματα.
• Τα πανεπιστημιακά συγγράμματα στο εξωτερικό δεν είναι δωρεάν αλλά τα αγοράζει ο φοιτητής ενώ στην πατρίδα μας υποτίθεται πως είναι δωρεάν, στην πραγματικότητα δεν επαρκούν, διανέμονται με σκανδαλώδη καθυστέρηση και η παροχή τους είναι κουτσουρεμένη, οι δε αργοπορημένοι φοιτητές χάνουν ολότελα το δικαίωμα μετά το ν+2 όπως και όλα τα κολοβά δικαιώματα φοιτητικής μέριμνας (εστίες, στέγαση, φαγητό, εισιτήρια κλπ). Αν υπάρχουν παρεκτροπές στα δωμάτια, την ευθύνη έχουν οι πρυτάνεις και τα διοικητικά όργανα που δεν εφαρμόζουν με συνέπεια τη νομοθεσία.
• Στις ευνομούμενες χώρες του εξωτερικού δεν επιτρέπεται η αναδρομική ισχύς και εφαρμογή των νόμων ενώ αντίθετα στην Ελλάδα από την τραυματική εποχή των μνημονίων αυτό καταπατήθηκε, κι έτσι βλέπουμε αναδρομική επιβολή φορολογίας για παρελθόντα χρόνο, χαράτσια, και δεν συμμαζεύεται. Δυστυχώς και στο επίμαχο θέμα των αργοπορημένων φοιτητών συμβαίνει το ίδιο νομοθετικό αίσχος να λοιδορούνται και να κακοποιούνται άτομα, άντρες και κοπέλες, που υπό την ισχύ των προηγούμενων νόμων συνήψαν γάμο, έκαναν παιδάκια, δημιούργησαν οικογένειες, πληρώνουν φορομπηχτικά χαράτσια που ψήφισαν διεφθαρμένοι βουλευτές, εργάζονται εβδομήντα ώρες την εβδομάδα και χάνουν το εισόδημα τους από τον μητσοτακικό πληθωρισμό κλπ. Όλοι αυτοί φέρουν και τη ρετσινιά ότι είναι αιώνιοι φοιτητές, επειδή στο παρελθόν έκαναν την θεμιτή επιλογή να έχουν εκτός από τη φοιτητική ιδιότητα, και την ιδιότητα του πατέρα, του συζύγου, του μισθωτού, του στρατιώτη, του ασθενούς σε νοσοκομείο, του επαγγελματία και επιτηδευματία που φορολογείται με οθωμανικό τρόπο και ούτω καθ’εξής .
• Τέλος αυτό που ακούγεται με επιμονή σε βαθμό αηδίας είναι ότι από τις τάξεις των αργοπορημένων φοιτητών στρατολογούνται πολιτικοί ταραξίες, ακτιβιστές, εξτρεμιστές, τρομοκράτες, άτακτοι, αναρχικοί και παραβατικοί νεαροί κλπ. Αυτά μπορεί να συνέβαιναν μέχρι τη δεκαετία του 1980 αλλά τώρα στο 2024 η πραγματικότητα έχει αλλάξει και αυτό το βλέπει κανείς στο εσωτερικό των σχολών (οι συνδικαλιστές φοιτητές ανήκουν σε μικρά έτη).