24 Μαρτίου 1924. Η πρώτη δημοκρατία

Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1876. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και πολιτικές επιστήμες και φιλοσοφία στην Χαϊδελβέργη και στο Βερολίνο. Από το 1908, εργάστηκε για την αγροτική μεταρρύθμιση και την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών. Σχημάτισε ομάδα κοινωνιολόγων, αναμίχθηκε στην πολιτική, πολέμησε εθελοντής στους Βαλκανικούς πολέμους κι από το 1915 εντάχθηκε με την ομάδα του στο κόμμα των Φιλελευθέρων, αποτελώντας την αριστερή του πτέρυγα. Από το 1920, άρχισε φανερά να υποστηρίζει την αβασίλευτη δημοκρατία ως τη μόνη σωτήρια για τα ελληνικά συμφέροντα.

Τον Φεβρουάριο 1922, δημοσίευσε το «δημοκρατικό μανιφέστο», εγκαινιάζοντας τον αγώνα για την εγκαθίδρυση δημοκρατίας. Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών χρόνων αλλά, με την επανάσταση των Πλαστήρα – Γονατά τον επόμενο Σεπτέμβριο (βλ. 12.9.1922), ελευθερώθηκε και ίδρυσε τη Δημοκρατική Ένωση, κόμμα με στόχο τη δημοκρατία.

Η επαναστατική επιτροπή είχε ζητήσει κι ο Ελευθέριος Βενιζέλος δέχτηκε να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στη συνθήκη της Λοζάννης (βλ. 24.7.1923). Μετά τις εκλογές που έγιναν στις 16 Δεκεμβρίου 1923, το κόμμα των Φιλελευθέρων (με απούσα την αντιπολίτευση) πλειοψήφησε. Οι βουλευτές της Δημοκρατικής Ένωσης ζήτησαν να φύγει ο Γεώργιος Β’, ώσπου να αποφασίσει ο λαός για το πολιτειακό. Οι φιλελεύθεροι το δέχτηκαν. Ο νικητής της ναυμαχίας της Λήμνου, ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, ανέλαβε αντιβασιλιάς. Ο Βενιζέλος ήρθε στην Ελλάδα στις 4 Ιανουαρίου 1924 και ανέλαβε πρόεδρος της εθνοσυνέλευσης για να παραιτηθεί αμέσως και να γίνει πρωθυπουργός, στις 11 του μήνα.

Στη Βουλή και στην εθνοσυνέλευση, ο Παπαναστασίου υποστήριζε τη δημοκρατία, ενώ ο Βενιζέλος τη συνταγματική βασιλεία.

Στις θορυβώδεις συνεδριάσεις που ακολούθησαν, διαπιστώθηκε πως οι δημοκρατικοί είχαν την πλειοψηφία. Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε (4.2.1924), δηλώνοντας πως εγκαταλείπει την πολιτική κι έφυγε στο Παρίσι. Τον διαδέχτηκε στην πρωθυπουργία ο Γεώργιος Καφαντάρης που ήθελε πρώτα να γίνει δημοψήφισμα κι έπειτα να προχωρήσει η εθνοσυνέλευση στην εκπόνηση ανάλογου συντάγματος. Ο Καφαντάρης παραιτήθηκε στις 4 Μαρτίου κι ανάλαβε ο Παπαναστασίου που, μέσα από την Δ’ Εθνοσυνέλευση, ψήφισε την κατάργηση της βασιλείας και την ανακήρυξη τη δημοκρατίας, στις 24 Μαρτίου 1924.
Ένα δημοψήφισμα που διενεργήθηκε στις 13 Απριλίου 1924, επισφράγισε πανηγυρικά το ψήφισμα της εθνοσυνέλευσης που ανακήρυξε τον Κουντουριώτη πρώτο πρόεδρο της δημοκρατίας.

Ο Παπαναστασίου παραιτήθηκε από πρωθυπουργός τον Ιούλιο του 1924. Εξακολούθησε, όμως, να είναι πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής που επεξεργαζόταν το νέο σύνταγμα. Στις 24 Ιουνίου 1925, ο στρατηγός Θόδωρος Πάγκαλος ανάτρεψε την κυβέρνηση. Παρ’ όλ’ αυτά, το νέο σύνταγμα ψηφίστηκε, στις 10 Σεπτεμβρίου 1925, χωρίς να ισχύσει αμέσως. Ο Πάγκαλος διέλυσε την εθνοσυνέλευση στις 4 Ιανουαρίου 1826, ανακηρύχτηκε δικτάτορας κι εξόρισε τον Παπαναστασίου και τον Καφαντάρη που τον καλούσαν να παραδώσει την εξουσία. Ο Κουντουριώτης παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενος. Όμως, ο Πάγκαλος δεν επρόκειτο να μείνει για πολύ δικτάτορας. Τον ανέτρεψε, στις 8 Αυγούστου, ο υποστράτηγος Γεώργιος Κονδύλης που αποκατέστησε τον Κουντουριώτη στην προεδρία της δημοκρατίας, έθεσε το νέο σύνταγμα σε ισχύ, προκήρυξε εκλογές και παρέδωσε την εξουσία στον Αλέξανδρο Ζαΐμη, πρωθυπουργό οικουμενικής κυβέρνησης (Δεκέμβρης 1926). Ο Παπαναστασίου μετείχε ως υπουργός Γεωργίας, αξίωμα που κράτησε ως τον Φεβρουάριο του 1928.

Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου το 1932, έγινε πρωθυπουργός. Ανατράπηκε λίγες μέρες αργότερα από τους Φιλελεύθερους του Βενιζέλου. Τρία χρόνια αργότερα, μετά το κίνημα του 1935, υπέστη μύριες όσες διώξεις. Είδε τη δημοκρατία για την οποία τόσο μόχθησε, να γκρεμίζεται στα τέλη του 1935, πένθησε τον θάνατο του Ελευθέριου Βενιζέλου στις 13 Μαρτίου του 1936, έζησε να υποστεί την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά στις 4 Αυγούστου και πέθανε πικραμένος στις 17 Νοεμβρίου 1936.

history

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.