717… το σύγχρονο «γεφύρι»;

Γράφει ο Γιώργος Παντάκης

Δύο χρόνια πέρασαν από τότε που δυο τρένα βρέθηκαν με ταχύτητα στις ιδιες γραμμές, το ένα απέναντι από το άλλο και συγκρούστηκαν. Το αποτέλεσμα τραγικότατο. 57 νεκροί, πολλοί περισσότεροι βαριά και ελαφρά τραυματίες, ακόμα περισσότεροι με ψυχική οδύνη και ηθική βλάβη.

Στη ζωή μας (ξανά)ήρθε μία σύμβαση που αν είχε εκτελεστεί στα χρονικά όρια που προβλεπόταν, θα είχε αποσοβηθεί το μοιραίο. Πρόκειται για την σύμβαση 717 της 26ης Σεπτεμβρίου 2014 που εξαιτίας της μη ολοκλήρωση της το 2016 έχει χαρακτηριστεί ως σύγχρονο «γεφύρι της Άρτας».

Δύο χρόνια πέρασαν από τότε για να βρεθεί μια από τις 3 άκρες που θα λύσουν πολλά ερωτηματικά.

Φυσικά ο όρος «αμαρτωλή» πηγαίνει στους υπευθύνους που για διάφορους λόγους – υπαρκτούς και μη – έδωσαν συνολικά οκτώ χρονικές παρατάσεις από το 2015 έως το 2023

Μας είπαν ότι οι ελλείψεις στα τρένα είναι τρομακτικές, και ότι τίποτα απο αυτά τα τραγικά που συνέβησαν δεν θα είχε συμβεί αν οι κυβερνήσεις ολοκλήρωναν εγκαίρως τη σύμβαση 717. Η σύμβαση υπεγράφη από τον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά στις 26 Σεπτεμβρίου του 2014 και θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί από τις 26/09/2016, ωστόσο δυστυχώς επτά χρόνια και τρεις κυβερνήσεις (και οχι τέσσερις που αφηνουν κάποιοι να αιωρείται…) μετά όχι μόνο δεν είχε ολοκληρωθεί, αλλά παρατηρούνται τρομερές ελλείψεις, που αναφέρονται παρακάτω.

Στην πιθανή ερώτηση “γιατί ο Σαμαράς δεν έκανε τίποτα “, η απάντηση είναι ότι μόλις δύο μήνες μετά την υπογραφή της σύμβασης η κυβέρνηση Σαμαρά έπεσε λόγω μη εκλογής ΠτΔ. Η δε υπονόμευσή της επ’ αφορμή αυτού είχε ήδη νωρίτερα ξεκινήσει. Τρεις μήνες από την υπογραφή της σύμβασης, Ιανουάριο του 2015, η κυβέρνηση Σαμαρά έπεσε και αντικαταστάθηκε από την κυβέρνηση του Τσίπρα και Καμμένου. Αυτά για να ξέρουμε τι λέμε ή τι ΔΕΝ λέμε.

Η υλοποίηση της σύμβασης όμως όχι μόνο δεν προχώρησε και ούτε ολοκληρώθηκε ποτέ, αλλά έγινε και συμπληρωματική σύμβαση. Αποφασίστηκε τον Δεκέμβριο του 2017, πέρασαν 4 χρόνια που βρισκόταν σε αδράνεια (λόγω διαπραγματεύσεων;;) και υπογράφηκε τελικά στις 19 Μαΐου 2021.

 

Για να δούμε λοιπόν τι είναι η «Σύμβαση 717» και πως φτάσαμε στο σήμερα να μην έχει ακόμα ολοκληρωθεί.

Η σύμβαση 717/2014 της ΕΡΓΟΣΕ, συνήφθη την εποχή που τα κονδύλια στη χώρα έρχονταν με το σταγονόμετρο, Σεπτέμβριο του 2014. Πρόκειται για το έργο «Ανάταξη και Αναβάθμιση του συστήματος Σηματοδότησης- Τηλεδιοίκησης και Αντικατάστασης 70 Αλλαγών Τροχιάς Σε Εντοπισμένα Τμήματα του Άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας» (πλην τμήματος Τιθορέα – Δομοκός). Όπως υποστηρίζει η συντριπτική πλειοψηφία των σιδηροδρομικών, αν ολοκληρώνονταν, δεν θα είχε συμβεί ποτέ το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη.

Αντισυμβαλλόμενη στη σύμβαση, που ανέλαβε και την υλοποίησή της, ήταν η Κοινοπραξία ΤΟΜΗ – Alstom Transport. Η σύμβαση έμεινε παγωμένη τουλάχιστον για τρία χρόνια (2014-2017), καθώς προέκυπταν συνεχώς «εμπόδια» και καθυστερήσεις. Ορισμένα από τα εμπόδια:

– Κακός σχεδιασμός και ενστάσεις από την Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου της Γενικής Διεύθυνσης Ελέγχων Συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων.

– Επιχειρηματικές διαμάχες.

– Συγκρούσεις μετόχων.

– Κυβερνητική αναλγησία.

Το αρχικό συμβατικό τίμημα ήταν 41,3 εκατ. ευρώ, ενώ η συμπληρωματική σύμβαση ανήλθε σε 13,3 εκατ. ευρώ. Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΣΠΑ 2014 – 2020, καθώς και από Εθνικούς πόρους. Η εργολαβία για τη σύμβαση 717 έχει άμεση διεπαφή με τη σύμβαση προμήθειας (10005) που αφορά στην εγκατάσταση του ETCS (European Control Train System).

Βάσει ιδιωτικής συμφωνίας, οι δύο εταιρείες που αποτελούν τον ανάδοχο της κοινοπραξίας, αμέσως μετά την υπογραφή της σύμβασης 717, χώρισαν αυθαίρετα το έργο μεταξύ τους. Μία από τις εταιρείες δεσμεύτηκε να υλοποιήσει το βόρειο τμήμα του έργου, ενώ η δεύτερη εταιρεία ανέλαβε την υποχρέωση να υλοποιήσει το έργο στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής Αθήνας-Θεσσαλονίκης μέχρι το Πλατύ, συμπεριλαμβανομένου του τμήματος κοντά στα Τέμπη, όπου σημειώθηκε θανατηφόρα σιδηροδρομική σύγκρουση στις 28 Φεβρουαρίου 2023.

Όπως τροποποιήθηκε το 2018, το έργο περιλαμβάνει:

– Την ανάταξη και αναβάθμιση του υφιστάμενου συστήματος συμβατικής σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης, σε εντοπισμένα τμήματα του άξονα Αθήνα -Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας (πλην του τμήματος Τιθορέα – Δομοκός), μήκους 519 χλμ. και αντικατάσταση 70 αλλαγών τροχιάς επί του ίδιου άξονα.

– Την εγκατάσταση και προσωρινή παραλαβή του συστήματος έλεγχου – χειρισμού σηματοδότησης ETCS level 1 σε 402 χλμ του σιδηροδρομικού άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης.

– Εγκατάσταση της καλωδίωσης και προσωρινή παραλαβή στο τμήμα Α5) Λάρισα (μη περ/νου) – Πλατύ (περ/νου) Εγκατάσταση και προσωρινή παραλαβή ETCS-level I στα τμήματα: Α3) ΣΣ Οινόης (μη περ/νου) – ΣΣ Τιθορέας (μη περ/νου) Β1) ΣΣ Πλατέως (περ/νου)– ΤΧ 1 (μη περ/νου) Β3)ΤΧ 1 (μη περ/νου) – Στρ – Προμαχώνας (περ/νου).

– Εκπαίδευση, ανταλλακτικά, συντήρηση μετά άρσης βλαβών και η τεκμηρίωση του συστήματος ETCS για όλα τα τμήματα του άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνα (πλήν Τιθορέα – Δομοκός) και του τμήματος Οινόη – Χαλκίδα, συνολικού μήκους 541 χλμ.

– Τις επιμερισμένες στο παρόν έργο, λειτουργικές δαπάνες της ΕΡΓΟΣΕ για την περίοδο υλοποίησης του έργου.

– Την αναβάθμιση των απαραίτητων συσκευών τηλεμετρίας για την επικοινωνία του συστήματος σηματοδότησης, των τηλεδιοίκησεων της σηματοδότησης Αθηνών, Λάρισας και Θεσσαλονίκης, της τηλεδιοίκησης ηλεκτροκίνησης της Θεσσαλονίκης και των τοπικών σταθμών εργασίας του τμήματος Πλατύ – Προμαχώνας.

– Αποκατάσταση της σηματοδότησης του ΣΣ Κατερίνης.

Οι ελεγκτές της Αρχής Διαφάνειας που εξέτασαν την «αμαρτωλή» σύμβαση 717, για την αποκατάσταση του συστήματος σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης στον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας, από το 2012 έως το 2021, με πόρισμα 190 σελίδων, βάζουν στο κάδρο των ευθυνών τον τρόπο χειρισμού της σύμβασης από την ΕΡΓΟΣΕ και τον ΟΣΕ αλλά και του αναδόχου, κοινοπραξία ΤΟΜΗ – Alstom.

Tο έργο θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί από τις 26/09/2016, ωστόσο επτά χρόνια μετά όχι μόνο δεν είχε ολοκληρωθεί, αλλά παρατηρούνταν τρομερές ελλείψεις.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, αποδεικτικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν καταδεικνύουν ποινική ευθύνη, μεταξύ άλλων για τους ακόλουθους λόγους:

– Η δεύτερη εταιρεία ανέθεσε τις τεχνικές μελέτες σχετικά με τα συστήματα σηματοδότησης του σιδηροδρομικού τμήματος Αθήνα – Πλατύ σε τρίτη εταιρεία, η οποία δεν διέθετε τις απαιτούμενες ειδικές τεχνικές γνώσεις, κατά παράβαση των όρων της σύμβασης, σύμφωνα με τους οποίους η πραγματογνωμοσύνη έπρεπε να πραγματοποιηθεί από συγκεκριμένο πάροχο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την παραβίαση της συμβατικής υποχρέωσης σχετικά με την παροχή εξειδικευμένης εμπειρογνωμοσύνης, για την οποία επιβλήθηκε στην ΕΡΓΟΣΕ χρηματική ποινή ύψους περίπου 2 εκατ. ευρώ, κατόπιν ελέγχου που διενεργήθηκε το 2018 από την Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ) της Ελλάδας.

– Ενώ το αρχικό πεδίο εφαρμογής της σύμβασης 717 περιλάμβανε την αποκατάσταση των υφιστάμενων συστημάτων σηματοδότησης – τηλεπικοινωνιών, ο ανάδοχος της κοινοπραξίας προσπάθησε να κατασκευάσει ένα εντελώς νέο σύστημα σηματοδότησης με νέες μονάδες τηλεμετρίας. Εξυπακούεται ότι επρόκειτο για παράνομη τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα αδικαιολόγητη αύξηση της αξίας της σύμβασης, η οποία δεν δικαιολογείται από απρόβλεπτες περιστάσεις.

– Σύμφωνα με την έρευνα, χορηγήθηκαν συνολικά επτά παράνομες παρατάσεις της αρχικής σύμβασης, σύμφωνα με τις αποφάσεις του διοικητικού συμβουλίου της ΕΡΓΟΣΕ. Για το λόγο αυτό, το έργο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, πάνω από εννέα έτη μετά την υπογραφή της σύμβασης 717. Υποστηρίζεται ότι οι υπάλληλοι της ΕΡΓΟΣΕ, που είναι αρμόδιοι για τη διαχείριση του έργου, δήλωσαν σκόπιμα ελλιπή και ψευδή στοιχεία στη διαχειριστική αρχή σχετικά με την ύπαρξη κρίσιμων πραγματικών περιστατικών για την κατανομή των κονδυλίων και την έγκριση των παρατάσεων. Ως εκ τούτου, τα αιτήματα εγκρίθηκαν από τη διαχειριστική αρχή, η οποία κατέβαλε τα ποσά στον δικαιούχο, την ΕΡΓΟΣΕ, η οποία στη συνέχεια πλήρωσε τον ανάδοχο της κοινοπραξίας.

– Επιπλέον, προσάπτεται στους υπαλλήλους της διαχειριστικής αρχής, οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την εποπτεία της χρήσης των κονδυλίων, ότι παραβίασαν τις αρχές της συνετής διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων. Εξυπακούεται ότι, παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία που διαβίβασαν οι υπάλληλοι της ΕΡΓΟΣΕ ήταν προδήλως ανακριβή ή ψευδή, οι δημόσιοι λειτουργοί της Διαχειριστικής Αρχής ενέκριναν την κατανομή των αντίστοιχων κονδυλίων, προκαλώντας ζημία στα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ και του Ελληνικού Δημοσίου ύψους άνω των 15.6 εκ. ευρώ.

Κάπως έτσι, σχεδόν 9 χρόνια μετά την αρχική σύναψή της, η σύμβαση 717 δεν είχε ολοκληρωθεί το μοιραίο βράδυ της 28.02.2023. Ολιγωρίες, δυσκολίες στη συνεννόηση, γραφειοκρατία, καθυστερήσεις, παρατάσεις. Συχνά φαινόμενα της ελληνικής πραγματικότητας, που αυτή τη φορά είχαν βαρύ φόρο αίματος. Η χώρα έχει πολλές φορές πληρώσει για αυτά, σε χρόνο, σε χρήμα κοκ. Τώρα πλήρωσε βαρύτατα σε ανθρώπινες ζωές.

Θα τα διορθώσουμε; Αμφιβάλλω. Δυστυχώς.

Υστερόγραφο.   Η μη τήρηση της υλοποίησης της σύμβασης 717 είναι το Νο1, η αρχή και το τέλος της αιτία του δυστυχήματος. Όλα τα άλλα έπονται. ΤΕΛΟΣ.

 

* Για το τι εμπεριέχει η σύμβαση 717/2014 πηγή είναι reader