Το τέλος του τουρκικού μοντέλου;

Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας.
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής

Από το πριν τον κορωνοιο καλοκαίρι όπου ένα μέρος της μεσαίας τάξης διαδήλωνε εναντίον της αυταρχικότητας του Τούρκου Πρωθυπουργού, ως τα συνεχή σκάνδαλα για διαφθορά, ξέπλυμα χρήματος και παράνομο πλουτισμό, η θέση του Erdogan και το τουρκικό μοντέλο αλλοιώνονται συνεχώς . Γι’αυτο κι η αυταρχικότητα του απέναντι σε καθε συγχρονη πολιτική δραστηριότητα, όπως η τιμωρία του ακτιβιστή Καβαλα σε ισόβια κάθειρξη, ολο και μεγαλώνει.

Η εικόνα μίας Τουρκίας που για χρόνια έκανε να ονειρευτούν αραβικές και Δυτικές χώρες, που δεν ήταν ούτε η αντιδυτική δικτατορία του Ιράν ούτε η δηλητηριώδης προπαγάνδα της ισλαμοδικτατορικής Σαουδικής Αραβίας, αλλά που ήταν μία Τουρκία που συνέδεε Δημοκρατία και Καπιταλισμό, μία «νεωτερική» Τουρκία, άρχισε να θολώνει.

Στην χώρα όπου το εμπορικό Mall συνυπήρχε με το ισλαμικό Τέμενος, στην χώρα που μόνιμα πια κυβερνούσε το κόμμα AKP, υπό την ηγεσία του φίλου των ΗΠΑ Erdogan, στην χώρα όπου η οικονομική ανάπτυξη και η διπλωματική σταθερότητα έκανε τον Τούρκο πρωθυπουργό να κοκορεύεται και να ειρωνεύεται την Ελλάδα για την κρίση της, αποκαλώντας την «ζητιάνο», στην χώρα αυτή λοιπόν, την Τουρκία, το μοντέλο της αρχίζει να τρίζει και τα φτερά του να βαραίνουν δυσκολεύοντας το να πετάξει.

Συχνά υπουργοί (οικονομίας, εσωτερικών και περιβάλλοντος) υποχρεώθηκαν να παραιτηθούν γιατί οι γιοι τους είναι πρωταγωνιστές σε ένα τεράστιο πολιτικό σκάνδαλο διαφθοράς. Επρόκειτο να κληθεί για απολογία και ο γιος του Erdogan αλλά ο αρμόδιος δικαστής που διενεργούσε την έρευνα απελύθη.

Ταυτόχρονα ο Τούρκος Πρωθυπουργός επιτίθεται κατά της δικαιοσύνης, κάνει ανασχηματισμό προσώπων και έχει διφορούμενη σχέση με Αμερική και Ρωσσια σπέρνοντας παντού αμφιβολίες..

Γιατί; Γιατί στο βάθος συνεχίζεται η διαμάχη εξουσίας ανάμεσα στο AKP, που είναι το ένα από τα δύο συνθετικά του Τουρκικού Μοντέλου, και στο ίδρυμα του Ιμάμη Fethulla Güllen, που είναι το δεύτερο συνθετικό του τούρκικου μοντέλου, ο οποίος κατοικεί στις ΗΠΑ. Ο Erdogan τον κατηγορεί μόνιμα ότι προκάλεσε τις έρευνες για τα σκάνδαλα για να τον ανατρέψει. Και αυτά υπό την ανοχή της Αμερικανικής κυβέρνησης.

Η Αμερικανο-τουρκική δυσπιστία οφείλεται επίσης σε γεωπολιτική διάσταση στο ζήτημα της εν γένει πολιτικής στην Μεση Ανατολη , στο ζήτημα της Αιγύπτου(όπου ο Erdogan στηρίζει άλλοτε διακριτικά τους «εκτός νόμου» αδελφούς μουσουλμάνους) αλλά και στο ζήτημα του Ισραήλ, παραδοσιακού φίλου των ΗΠΑ, (και με το οποίο πάλι ο Erdogan συνεχίζει να είναι σε διαμάχη).

Η τουρκική πολιτική όλο και απομακρύνεται από αυτήν του σύγχρονου κράτους . Το «οθωμανικό» όραμα του Erdogan δείχνει να ναυαγεί. Η Τουρκία δεν γίνεται αποδεκτή ως ο leader, ο αρχηγός του Ισλάμ, και το μοντέλο της για ένα Δημοκρατικό ισλαμισμό δείχνει να σπάει.

Οφείλεται στο ότι Δημοκρατία και Ισλάμ δεν τα βρίσκουν ή ότι ο Τουρκικός ηγεμονισμός δεν μπορεί να τα συμβιβάσει; Πρόκειται για σύγκρουση ταυτότητας όπου η ισλαμοσυντηρητική ηθικολογία δεν συνυπάρχει με την δημοκρατική ελευθερία; Ο χρόνος θα δείξει. Πάντως είναι βέβαιο πως έπαψε πια να γοητεύει το Τουρκικό μοντέλο πολιτικής διακυβέρνησης και πολιτικής ισορροπίας.