Οι προκλήσεις του Ερντογάν φέρνουν τη σύγκρουση
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας
Ήταν μακριά η αλυσίδα των εντεινόμενων προκλήσεων από πλευράς Ερντογάν. Τα τελευταία χρόνια, κάτι η ανακατάταξη δυνάμεων στον αραβικό κόσμο και η προσπάθεια να εμφανιστεί ως κυρίαρχος παράγοντας, κάτι οι ενεργειακές εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο και η ανάγκη του να μην απομονωθεί στα πλαίσια αυτού του σημαντικού γεωπολιτικού παιχνιδιού, κάτι η ανάδειξη ενός νέου ισχυρού αντιπολιτευτικού πόλου στο πρόσωπο του δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Εκρέμ Ιμάμογλου, για πρώτη φορά από την εγκαθίδρυση του στην εξουσία, ο άλλοτε πανίσχυρος ηγέτης νιώθει βαριά την ανάσα μιας πιθανής επερχόμενης αποκαθήλωσης.
Η μετατροπή της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί, ακόμη κι αν προχωρήσει με περιστασιακό τρόπο (για συγκεκριμένες ανά έτος τελετές) που δεν θα αναιρεί πλήρως την, για 85 χρόνια, μουσειακή της υπόσταση, αποτελεί την ολοκλήρωση μια διαδρομής του Ερντογάν με διπλό στόχο. Ο ίδιος, λίγο καιρό πριν, δεν θεωρούσε αυτή την παρέμβαση παρά μια καθαρά επιθετική, προς το δυτικό κόσμο, κίνηση και γι’ αυτό δεν την ενέκρινε. Τώρα την επιλέγει ως μια κορυφαία συμβολική στάση, τόσο για το εσωτερικό της χώρας όσο και για το διεθνή ρόλο της Τουρκίας.
Το οικονομικό θαύμα της χώρας, έδωσε τη θέση του σε μια κατάσταση με δομικά προβλήματα σε παραγωγικό, δανειακό και νομισματικό επίπεδο. Το μεγάλο του πλεονέκτημα έχει πλέον μετατραπεί σε βαθύ πηγάδι αποτυχίας. Το μόνο που μπορεί πια να αντιτάξει στον μετριοπαθή κεμαλισμό του Ιμάμογλου είναι ο ισλαμικό φανατισμός που συσπειρώνει τα πλήθη.
Όσοι υποτιμούν την εσωτερική πλευρά, των κινήτρων του Ερντογάν, ας μη λησμονούν ότι ηγέτες αυτού του τύπου, όπως πχ ο ίδιος ή ο Πούτιν, δεν φείδονται οποιοδήποτε μέσου για να παραμείνουν στην κορυφή της πολιτικής ιεραρχίας, Μόνο έτσι τα μεγαλεπήβολα εθνικά πλάνα θα έχουν περιθώριο και ευκαιρία πραγμάτωσης.
Φυσικά, εφόσον εξασφαλιστεί η εσωτερική επιβίωση, ταυτόχρονα στοχεύει και στην ηγεμονική εγκαθίδρυση του στο “θρόνο” του σουνιτικού κόσμου. Και είναι προφανές πως η βεβήλωση ιστορικών θρησκευτικών συμβόλων λειτουργεί ως μια άτυπη ένδειξη πολιτιστικής και πολιτικής κυριαρχίας και ως προάγγελος των γενικότερων προθέσεων απέναντι στον χριστιανικό πληθυσμό και τα δημοκρατικά καθεστώτα τους. Άλλωστε ο Ερντογάν έχει αποδείξει διαχρονικά το πώς στηρίζει τις σχετικές προσπάθειες, ομόθρησκων του, για την άνοδο και την παραμονή στην εξουσία.
Και τώρα; Ποια οφείλει να είναι, όχι μόνο η ελληνική αντίδραση αλλά συνολικά η στάση της Δύσης και των χριστιανικών λαών; Δεν τρέφω πολλές ελπίδες για εντυπωσιακές δράσεις και ουσιαστική πίεση στην Τουρκία. Ήδη οι ΗΠΑ δείχνουν να παραμένουν σχεδόν αμέτοχες, η Ρωσία νίπτει τας χείρας της (βλέποντας πάντα το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως αντίπαλο για την επικυριαρχία στην Ορθοδοξία) και η Ε.Ε. παραμένει στον γνωστό δρόμο των “σκληρών” ανακοινώσεων εν ήδη ευχολογίου και μνημόσυνου που δεν οδηγούν παραπέρα.
Τα οικονομικά μέτρα, που θα πονέσουν άμεσα τους ίδιους, τους πολίτες της γείτονος ώστε να κατανοήσουν ότι οι εθνικιστικές ακροβασίες πληρώνονται ακριβά, θα πρέπει να είναι παρατεταμένα και στοχευμένα. Το πάγωμα κεφαλαίων για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. ή ακόμα και των κονδυλίων για την διαχείριση των μεταναστών, μάλλον δημιουργούν περισσότερα από τα προβλήματα που λύνουν. Σε αυτή την ιδιαίτερη περίπτωση χρειάζονται συντονισμένες κινήσεις, ανάλογες αν όχι βαρύτερες με το ρωσικό εμπάργκο, που να έχουν άμεση αρνητική επίδραση στο οικονομικό της γίγνεσθαι.
Αλλά και διπλωματικά οι μονομερείς ασαφείς καταγγελίες δεν σημαίνουν, πρακτικά, τίποτα. Η Unesco κι ο ΟΗΕ, αν θέλουν κι αν μπορούν ακόμα να διαθέτουν ισχύ και κύρος, οφείλουν να συμβάλλουν στην διεθνή κατακραυγή και την απομόνωση της Τουρκίας, όσο μας έχει μείνει καιρός. Αν σε αυτές τις ευθείες προσβολές, η αντιμετώπιση είναι χλιαρή και με το νου σε άλλους παράγοντες, τότε δεν αργεί η ώρα που της οριστικής σύγκρουσης.
Αυτής που παριστάνουμε ότι αποφεύγουμε, τις τελευταίες δεκαετίες, προσποιούμενοι τους ανεκτικούς, πολυπολυτισμικούς και δικαιωματιστές, αλλά θα σαρώσει με την πρωτοφανή της δύναμη όσα γνωρίζαμε για τον σύγχρονο κόσμο. Κοιμήσου, εσύ ομορφούλα μου (Δύση), κοιμήσου, παραφράζοντας τον Ναζίμ Χικμέτ…