Ναγκόρνο Καραμπάχ

Το Ναγκόρνο Καραμπάχ (δηλαδή «Ορεινό Καραμπάχ») είναι περιοχή στον Νότιο Καύκασο, που βρίσκεται μεταξύ των περιοχών του Κάτω Καραμπάχ και της Zangezur και καλύπτει τη νοτιοανατολική σειρά του Μικρότερου Καυκάσου. Η περιοχή είναι κυρίως ορεινή και δασώδης

Η περιοχή είναι αμφισβητούμενη, διεθνώς αναγνωρισμένη ως μέρος του Αζερμπϊτζάν,αλλά το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Δημοκρατίας του Αρτσάχ (έως τον Φεβρουάριο του 2017 γνωστή ως Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ), ένα de facto ανεξάρτητο κράτος με την αρμενική πλειοψηφία. Από το τέλος του Πολέμου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 1994, οι εκπρόσωποι των κυβερνήσεων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν διεξάγουν ειρηνευτικές συνομιλίες με τη μεσολάβηση της Ομάδας του Μινσκ του ΟΑΣΕ.

Η περιοχή ταυτίζεται με τα διοικητικά όρια της πρώην αυτόνομης περιοχής του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που περιλαμβάνει έκταση 4.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Ιστορία

Αρχαιότητα και Πρώιμος Μεσαίωνας

Το Ναγκόρνο Καραμπάχ εμπίπτει στα εδάφη του λαού που είναι γνωστός στους σύγχρονους αρχαιολόγους ως Kura Araxes, επειδή έζησε μεταξύ των δύο αυτών ποταμών.

Ο αρχαίος πληθυσμός της περιοχής αποτελείτο από διάφορες αυτόχθονες τοπικές ομάδες και μεταναστεύουσες φυλές που ήταν ως επί το πλείστον μη Ινδοευρωπαίοι.

Το 387 μ.Χ. η Αρμενία ήταν διαμοιρασμένη μεταξύ του Βυζαντίου και των Σασσανιδών της Περσίας. Δύο αρμενικές επαρχίες, η Αρτσάχ και η Utik έγιναν μέρος της σατραπείας της Καυκάσιας Αλβανίας, η οποία ήρθε πλέον κάτω από την ισχυρή αρμενική θρησκευτική και πολιτιστική επιρροή.

Ο αρμενικός πολιτισμός άκμασε κατά την πρώιμη μεσαιωνική εποχή στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Τον 5ο αιώνα, το πρώτο αρμενικό σχολείο άνοιξε στο έδαφος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο μοναστήρι Amaras, με τις προσπάθειες του Αγίου Μεσρώπ Μαστότς, που είναι ο εφευρέτης του αρμενικού αλφαβήτου. Τον 7ο αιώνα ο Αρμένιος γλωσσολόγος και γραμματικός Στέφανος Syunetsi δήλωσε ότι οι Αρμένιοι του Αρτσάχ είχαν δική τους διάλεκτο.

Γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα, η περιοχή κατακτήθηκε από την εισβολή των Μουσουλμάνων Αράβων μέσα από τη Μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας. Στη συνέχεια, κυβερνήθηκε από τους τοπικούς διοικητές που εγκρίθηκαν από το Χαλιφάτο. Το 821 ο Αρμένιος πρίγκιπας Sahl Smbatian επαναστάτησε στο Αρτσάχ και ιδρύθηκε η Βουλή των Khachen, η οποία έκανε το Αρτσάχ πριγκιπάτο μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. Το όνομα “Khachen” προέρχεται από την αρμενική λέξη “khach,” που σημαίνει “σταυρός”.

Τέλη του Μεσαίωνα και σύγχρονη εποχή

Ο Τουρκομάνος Jahan Shah (1437-67) αναθέτει τη διακυβέρνηση του άνω Καραμπάχ στους τοπικούς Αρμένιους πρίγκιπες, επιτρέποντας μια αρμενική ηγεσία από πέντε ευγενείς οικογένειες, που κατείχαν τους τίτλους των meliks. Η Ρωσική Αυτοκρατορία στη συνέχεια αναγνώρισε το κυρίαρχο καθεστώς των πέντε πριγκίπων με μια χάρτα του Αυτοκράτορα Παύλου Α’ , με ημερομηνία 2 Ιουνίου 1799.

Το Καραμπάχ έγινε προτεκτοράτο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας από τη συνθήκη Kurekchay, που υπεγράφη μεταξύ του Ibrahim Khalil Khan του Καραμπάχ και του γενικού στρατηγού Pavel Tsitsianov για λογαριασμό του Τσάρου Αλεξάνδρου Α’ το 1805, σύμφωνα με την οποία ο Ρώσος μονάρχης αναγνωρίζει τον Ibrahim Khalil Khan και τους απογόνους του ως τους μοναδικούς κληρονομικούς ηγεμόνες της περιοχής. Μετά το αποτέλεσμα του Ρωσο-περσικού Πολέμου (1804-1813) η Περσία επισήμως παραχώρησε το Καραμπάχ στη Ρωσική Αυτοκρατορία σύμφωνα με τη Συνθήκη του Γκιουλιστάν (1813)

Σοβιετική εποχή

Η σημερινή σύγκρουση για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, έχει τις ρίζες της στις αποφάσεις του Ιωσήφ Στάλιν  κατά την έμπνευση της Υπερκαυκασίας. Μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917,  το Καραμπάχ αποτέλεσε τμήμα της Υπερκαυκασίας Δημοκρατικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, αλλά σύντομα αυτή διαλύθηκε στις ξεχωριστές Δημοκρατίες της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Γεωργίας. Τα επόμενα δύο χρόνια (1918-1920) υπήρξαν κάποιοι σύντομοι πόλεμοι μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν για αρκετές περιοχές, συμπεριλαμβανομένου του Καραμπάχ. Τον Ιούλιο του 1918, η πρώτη αρμενική Συνέλευση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανακήρυξε την περιοχή αυτοδιοικούμενη και δημιούργησε ένα Εθνικό Συμβούλιο και κυβέρνηση.

Μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας  στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο , τα Βρετανικά στρατεύματα κατέλαβαν το Καραμπάχ. Το Φεβρουάριο του 1920, το Εθνικό Συμβούλιο του Καραμπάχ συμφώνησε να ανήκει στη δικαιοδοσία του Αζερμπαϊτζάν, ενώ οι Αρμένιοι έκαναν συνεχή ανταρτοπόλεμο στο Καραμπάχ, μη αποδεχόμενοι τη συμφωνία. Η ίδια η συμφωνία σύντομα ακυρώθηκε από την 9η συνέλευση του Καραμπάχ, η οποία κήρυξε την ένωση με την Αρμενία.

Στις 10 Αυγούστου 1920, η Αρμενία υπέγραψε μια προκαταρκτική συμφωνία με τους Μπολσεβίκους, συμφωνώντας σε μια προσωρινή κατοχή των περιοχών αυτών από τους μπολσεβίκους μέχρι την τελική διευθέτηση.

Με τη Σοβιετική Ένωση να έχει σταθερά τον έλεγχο της περιοχής, η διαμάχη σταμάτησε για αρκετές δεκαετίες. Με την αρχή της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης όμως στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το ζήτημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ εμφανίστηκε εκ νέου. Κατηγορώντας την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν για την αζερικοποίηση της περιοχής, η πλειοψηφία του αρμενικού πληθυσμού με την ιδεολογική και υλική υποστήριξη της αρμενικής κυβέρνησης ξεκίνησαν μια κίνηση αυτονόμησης της περιοχής. Τον Αύγουστο του 1987, οι Αρμένιοι του Καραμπάχ έστειλαν αίτημα για ένωση με την Αρμενία με δεκάδες χιλιάδες υπογραφές προς τη Μόσχα.

Πόλεμος και απόσχιση

Στις 13 Φεβρουαρίου 1988 οι Αρμένιοι άρχισαν να διαδηλώνουν στην πρωτεύουσα Στεπανακέρτ υπέρ της ενοποίησης με τη Δημοκρατία της Αρμενίας. Έξι μέρες αργότερα έγιναν μαζικές πορείες στο Γερεβάν. Στις 22 Φεβρουαρίου του 1988 μια μεγάλη ομάδα Αζέρων βάδισε από το Agdam κατά του αρμενικού πληθυσμού στην πόλη Askeran. Μεγάλος αριθμός προσφύγων εγκατέλειψε τις εστίες του από την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, καθώς άρχισε βία εναντίον των μειονοτικών πληθυσμών των αντίστοιχων χωρών.

Στις 10 Δεκεμβρίου 1991, σε ένα δημοψήφισμα που μποϊκόταραν οι ντόπιοι Αζέροι, οι Αρμένιοι στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ενέκριναν τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους και ένας πλήρους κλίμακας πόλεμος ξέσπασε μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με το τελευταίο να λαμβάνει υποστήριξη από την Αρμενία

Κατάπαυση του πυρός μετά το 1994

Παρά την κατάπαυση του πυρός οι θάνατοι λόγω ένοπλων συγκρούσεων συνεχίστηκαν. Στις 25 Ιανουαρίου 2005, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE) υιοθέτησε το ψήφισμα PACE 1416, το οποίο καταδίκασε την εθνοκάθαρση εναντίον των Αζέρων. Τα σύνορα που προέκυψαν μετά την κατάπαυση του πυρός το 1994 έχουν παραμείνει ανέγγιχτα έως σήμερα.

Γεωγραφία

Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχει συνολική έκταση 4.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η περιοχή έχει ψηλές κορυφογραμμές κατά μήκος του βόρειου άκρου και κατά μήκος της Δύσης και του ορεινού νότου.

Το έδαφος της σημερινής περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποτελεί τμήμα της ιστορικής περιοχής του Καραμπάχ, το οποίο βρίσκεται μεταξύ των ποταμών Κύρου και Αράξη.

Το τοπίο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ διαφέρει από τη στέπα του ποταμού Κύρου με πεδιάδες μέσα από πυκνά δάση από δρυς και οξιές. Η περιοχή διαθέτει πολλές ιαματικές πηγές και κοιτάσματα ψευδαργύρου, άνθρακα, μόλυβδου, χρυσού, μαρμάρου  

Οι κυριότερες πόλεις της περιοχής είναι η Στεπανακέρτ, η οποία λειτουργεί ως η πρωτεύουσα της Δημοκρατίας του Αρτσάχ και ακολουθεί η Σουσί.

Αμπελώνες, οπωρώνες και ελαιώνες για τους μεταξοσκώληκες αναπτύσσονται στις εύφορες κοιλάδες της περιοχής

 

Πόλεμος του Ναγκόρνο Καραμπάχ

Ο πόλεμος του Ναγκόρνο Καραμπάχ κράτησε από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μέχρι τον Μάιο του 1994 στο περίκλειστο έδαφος του Ναγκόρνο Καραμπάχ μεταξύ των Αρμένιων, υποστηριζόμενοι από τη Δημοκρατία της Αρμενίας, και τη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν. Καθώς προχωρούσε ο πόλεμος, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, και οι δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, είχαν εμπλακεί σε έναν παρατεταμένο, αδήλωτο πολέμου στα ορεινά ύψη του Καραμπάχ, ενώ το Αζερμπαϊτζάν προσπαθούσε να περιορίσει την αποσχιστική κίνηση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Το κοινοβούλιο του περίκλειστου εδάφους είχε ψηφίσει υπέρ της ένωσης του εαυτού της με την Αρμενία, και ένα δημοψήφισμα το οποίο μποϊκόταρε ο Αζερικός πληθυσμός του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, πραγματοποιήθηκε, σύμφωνα με ότι οι περισσότεροι από τους ψηφοφόρους ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας. Η ζήτηση για την ενοποίηση με την Αρμενία, η οποία ξεκίνησε εκ νέου το 1988, ξεκίνησε σε σχετικά ειρηνικό τρόπο. Ωστόσο, τους επόμενους μήνες, καθώς η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης πλησίαζε, σταδιακά εξελίχθηκε σε όλο και πιο βίαιες συγκρούσεις μεταξύ εθνοτικών Αρμενίων και των εθνοτικών Αζέρων, με αποτέλεσμα στις αξιώσεις της εθνοκάθαρσης και από τις δύο πλευρές.

Διαδημοκρατικές συγκρούσεις μεταξύ των δύο ξέσπασαν λίγο μετά το ψήφισμα του κοινοβουλίου της Αυτόνομης Περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν για την ενοποίηση της περιοχής με την Αρμενία στις 20 Φεβρουαρίου του 1988. Η δήλωση απόσχισης από το Αζερμπαϊτζάν ήταν το τελικό αποτέλεσμα μιας εδαφικής σύγκρουσης σχετικά με το έδαφος.

Καθώς το Αζερμπαϊτζάν διακήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σοβιετική Ένωση και απομάκρυνε τις εξουσίες της κυβέρνησης του εγκλωβισμού, η αρμενική πλειοψηφία ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από το Αζερμπαϊτζάν και στη διαδικασία κήρυξε τη μη αναγνωρισμένη Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Οι μεγάλης κλίμακας μάχες ξέσπασαν στα τέλη του χειμώνα του 1992. Η διεθνής διαμεσολάβηση από διάφορες ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), δεν επέφερε ένα τελικό ψήφισμα με το οποίο θα μπορούσαν να συνεργαστούν και οι δύο πλευρές. Την άνοιξη του 1993, αρμενικές δυνάμεις κατέλαβαν περιοχές εκτός του ίδιου του θύλακα, απειλώντας τη συμμετοχή άλλων χωρών στην περιοχή. Μέχρι το τέλος του πολέμου το 1994, οι Αρμένιοι είχαν τον πλήρη έλεγχο του εδάφους (με εξαίρεση την περιφέρεια Σαουμιάν) εκτός από τις γύρω περιοχές του Αζερμπαϊτζάν, κυρίως τον διάδρομο Λάτσιν, ένα ορεινό πέρασμα που συνδέει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ με την ηπειρωτική Αρμενία. Μια παράνομη κατάπαυση της Ρωσίας υπογράφηκε τον Μάιο του 1994, αλλά οι τακτικές ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν με τη μεσολάβηση της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ δεν κατάφεραν να οδηγήσουν σε ειρηνευτική συνθήκη. Αυτό έχει αφήσει την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ σε κατάσταση νομικής έλλειψης, ενώ η δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ παραμένει de facto ανεξάρτητη, αλλά διεθνώς μη αναγνωρισμένη, ενώ οι αρμενικές δυνάμεις ελέγχουν σήμερα 9% περίπου του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν έξω από τον έδαφος. Ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης, έχουν εκτοπιστεί 230.000 Αρμένιοι από το Αζερμπαϊτζάν και 800.000 Αζέροι από την Αρμενία.

Μια εκεχειρία υπογράφηκε το Μάιο του 1994 μαζί με ειρηνευτικές συνομιλίες, με τη μεσολάβηση της Ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ, είχαν πραγματοποιηθεί έκτοτε από την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, πραγματοποιήθηκαν κάποιες συγκρούσεις μετά την εκεχειρία.^[16]

Αψιμαχίες στο Μαρντάκερτ (2008)

Οι αψιμαχίες στο Μαρντάκερτ ξεκίνησαν στις 4 Μαρτίου 2008, μετά τις διαμαρτυρίες στις Αρμενικές εκλογές. Πρόκειται για την πιο βαριά σύγκρουση μεταξύ εθνοτικών Αρμενίων και των Αζερικών δυνάμεων πάνω από την επίμαχη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από την κατάπαυση του πυρός το 1994, μετά από τον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Οι Αρμενικές πηγές κατηγόρησαν το Αζερμπαϊτζάν στο ότι προσπαθούσε να επωφεληθεί από τις συνεχιζόμενες ταραχές στην Αρμενία, ενώ οι Αζερικές πηγές κατηγόρησαν την Αρμενία, υποστηρίζοντας ότι η αρμενική κυβέρνηση προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή από τις εσωτερικές εντάσεις στην Αρμενία. Στις 14 Μαρτίου, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών με την ονομαστική ψηφοφορία 39 υπέρ και 7 κατά ενέκρινε το ψήφισμα 62/243, απαιτώντας την άμεση αποχώρηση όλων των Αρμενικών δυνάμεων από τα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν.^[19]

Συνέχεια πολέμου (2011-2013)

Στις 10 Μαρτίου του 2011, ένα δεκάχρονο Αζερικό παιδί σκοτώθηκε από Αρμένιο σκοπευτή. Στα τέλη Απριλίου του 2011, συγκρούσεις συνόρων άφησαν τρεις στρατιώτες του ΝΚΡ νεκρούς, ενώ στις 5 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς σκοτώθηκαν 2 Αζέροι και ένας Αρμένιος στρατιώτης. Το 2012 ακολούθησαν συγκρούσεις συνόρων μεταξύ των στρατών της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν που κράτησαν από τα τέλη Απριλίου μέχρι τις αρχές Ιουνίου και άφησε πέντε Αζέρους και τέσσερις Αρμένιους στρατιώτες νεκρούς. Κατά όλη τη χρονιά, πέθαναν συνολικά 19 Αζέροι και 14 Αρμένιοι στρατιώτες.

Το 2013, πέθαναν 12 Αζέροι και 7 Αρμένιοι στρατιώτες σε συγκρούσεις συνόρων.^[23]

Κατάρριψη ελικοπτέρου (2014)

Στις 12 Νοεμβρίου 2014 οι Αζερικές Ένοπλες Δυνάμεις κατέρριψαν ένα ελικόπτερο Mil Mi-24 του ΝΚΡ πάνω από τη περιοχή Αγκντάμ του Καραμπάχ. Τρεις στρατιώτες σκοτώθηκαν στο περιστατικό. Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Αρμενίας δήλωσε ότι το αεροσκάφος δεν ήταν οπλισμένο και αποκάλεσε την κατάρριψη μια “άνευ προηγουμένου πρόκληση”. Οι Αρχές του Αζερμπαϊτζάν ισχυρίστηκαν ότι το ελικόπτερο είχε επιχειρήσει να επιτεθεί στις θέσεις του Αζερικού στρατού. Οι Αρμενικές αρχές δήλωσαν ότι το Αζερμπαϊτζάν θα αντιμετωπίσει σοβαρές συνέπειες.

Επίσης το 2014, έξι Αρμένιοι πολίτες έχασαν τη ζωή τους, ενώ μέχρι το τέλος του έτους ο αριθμός των Αζέρων που σκοτώθηκαν αυξήθηκε σε 39 (37 στρατιώτες και 2 άμαχοι).^[16]

Συγκρούσεις το 2016

Κατά τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2016, τέσσερις Αρμενίοι και τέσσερις Αζέροι στρατιώτες σκοτώθηκαν σε μια καταπολέμηση στα σύνορα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Το πρώτο θύμα του 2016 ο Aramayis Voskanian, στρατηγός του ΝΚΡ, ο οποίος σκοτώθηκε από πυρά ελεύθερων σκοπευτών του Αζερμπαϊτζάν ενώ υπηρετούσε στην ανατολική κατεύθυνση της γραμμής επαφής. Στα μέσα Φεβρουαρίου, ο Hakob Hambartsumyan, ένας Αρμένιος βοσκός από το Vazgenashen, σκοτώθηκε από έναν Αζέρο ελεύθερο σκοπευτή. Τον Μάρτιο, δύο Αζέροι και ένας Αρμένιος στρατιώτης σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις κατά μήκος των συνόρων μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας.

Μεταξύ τις 1 και 5 Απριλίου του 2016 σκληρές μάχες κατά μήκος της πρώτης γραμμής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ άφησαν 88 Αρμενίους και 31 έως 92 Αζέρους στρατιώτες νεκρούς. Ένας Αρμενίος και τρεις Αζέροι στρατιώτες επίσης έλειπαν. Επιπλέον, σκοτώθηκαν 10 πολίτες (έξι Αζέροι και τέσσερις Αρμένιοι). Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, ένα Αζερικό στρατιωτικό ελικόπτερο, 13 μη επανδρωμένα τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη καταρρίφθηκαν ενώ καταστράφηκε και μια Αζερική δεξαμενή.

Μεταξύ 8 και 17 Μαΐου του 2016, σποραδικές μάχες άφησαν 14 Αρμενίους και τρεις Αζέρους στρατιώτες νεκρούς, καθώς και ένας άμαχος Αζέρος. Ένας Αρμένιος στρατιώτης σκοτώθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2016 σε μια αψιμαχία στη γραμμή επαφής. Στις 15 Νοεμβρίου ένας στρατιώτης του Αζερμπαϊτζάν επίσης σκοτώθηκε στη γραμμή επαφής. Στις 27 Νοεμβρίου, οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν ανέφεραν την κατάρριψη ενός μη επανδρωμένου αεροσκάφους των Αρμενίων που είχε διασχίσει τη γραμμή επαφής.

Συγκρούσεις το 2020

Τους τελευταίους μήνες οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν τεταμένες όπως πάντα άλλωστε, όμως στις 26 Σεπτεμβρίου 2020 Αρμενικές πηγές έκαναν λόγο για επίθεση των Αζέρων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, με την Αζέρικη πλευρά να λέει ακριβώς το αντίθετο.

Ήδη από τις πρώτες ώρες οι ανυσιχίες για έναν γενικευμένο πόλεμο και όχι απλά μίας σύγκουσης, επιβεβαιώθηκαν όταν Μπακού και Γερεβάν κύρηξαν μερική επιστράτευση. Η διεθνής κοινότητα – ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία – ζήτησε την λήξη όποιων εχθροπραξιών , πλην Τουρκίας που – όπως λένε Αρμένικα μέσα και το Υπ.Άμυνας – έστειλε Σύρους μισθωτούς στρατιώτες και F-16 σαν βοληθεια στο Αζερμπαιτζάν. Μετάξυ άλλων οι δηλώσεις της Τουρκικής ηγεσίας επί του θέματος ”έριξε και άλλο λάδι στη φωτιά”.

Πληροφορίες που δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ, αλλά ουτε διαψεύθηκαν, έκαναν λόγο για κλείσιμο των Γεωργιανών αέριων συνόρων για να εμποδιστεί η διέλευση – άρα και βοήθεια – Ρωσικών μαχητικών στην Αρμενία. Μεταξύ άλλων η Αρμενική κυβέρνηση ζήτησε την βοήθεια της Αιγύπτου χωρίς να έχει παρθεί απόφαση, ακόμα, από την 2η. Θυμίζεται ότι στην Β.Αφρική υπάρχει αντίστοιχη αναταρραχή.

Μέχρι στιγμής ο απολογισμός είναι:

Αζέρικες πηγές			Αρμενικές πηγές
	Αζερμπαϊτζάν	Αρμενία		Αζερμπαιτζάν	Αρμενία
Νεκροί			Νεκροί
Στρατιώτες	2.300	–	Στρατιώτες	130	104
Άμαχοι	–	–	Άμαχοι	–	23
Σύνολο	2.300	–	Σύνολο	130	127
Τραυματίες			Τραυματίες
Στρατιώτες	–	–	Στρατιώτες	–	–
Άμαχοι	–	–	Άμαχοι	–	2[42]
Σύνολο	–	–	Σύνολο	200	2

wikipedia