Η αγάπη για τους εχθρούς

Γράφει ο Χρήστος Πουλουξής, Φοιτητής ΑΕΑ Βελλάς Ιωαννίνων

Διανύουμε την περίοδο της Σαρακοστής. Ακούμε από τους πάντες να μιλούν για την αγάπη. Τί είναι όμως αγάπη για εμάς τους Χριστιανούς; Αρχικά η βιβλική αγάπη δεν έχει αστερίσκους, παρενθέσεις και εξαιρέσεις. Δηλαδή, αγαπάμε τους εχθρούς όπως αγαπάμε τους φίλους μας. Καλούμαστε να συμπεριφερόμαστε εξίσου καλά σε εχθρούς και φίλους. Ο Χριστός συγκεκριμενοποιεί την διδασκαλία Του: “ἀγαθοποιῆτε ἐκείνους, οἵτινες σάς μισοῦσιν”.

Λέει δεν χρειάζεται πάντοτε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας γιατί ο Θεός το κάνει για εμάς. Δεν εννοεί όμως πως θα πρέπει να δεχτούμε την απροκάλυπτη κακομεταχείριση των άλλων, ούτε πως δεν πρέπει ποτέ να αντιστεκόμαστε στο κακό. Εξάλλου ο ίδιος αναποδογύρισε τα τραπέζια στον Ναό. Δεν αναφέρεται δηλαδή στο να είμαστε παθητικοί όταν μας επιτίθενται σωματικά. Επίσης δεν αποκλείει κάθε είδους τιμωρία. Τέλος πρέπει να διευκρινίσουμε πως ο Χριστός ομιλεί για ανθρώπινες σχέσεις και όχι για τις λειτουργίες του κράτους. Κάθε άνθρωπος οφείλει να υποτάσσεται στις ανώτερες εξουσίες, οι οποίες έχουν τεθεί από τον ίδιο τον Θεό. Έτσι, λοιπόν, όποιος αντιτάσσεται στην εξουσία, αντιστέκεται στην τάξη που έβαλε ο Θεός. Όσοι αντιστέκονται είναι υπέυθυνοι οι ίδιοι για την τιμωρία τους. Οι άρχοντες δεν προκαλούν φόβο σ’ όποιον κάνει το καλό, αλλά σ’ όποιον κάνει το κακό. Με λίγα λόγια ο Χριστός δεν απαγορεύει την αυτοάμυνα αλλά την εκδίκηση.

Οι Στωικοί φιλόσοφοι δίδαξαν «Ότι δεν θέλεις να σου συμβεί, μην το κάνεις σε άλλους». Ο Σωκράτης, με την περίφημη φράση του «Αν πρέπει να αδικούμαι ή να αδικώ, τότε επιλέγω να αδικούμαι». Έτσι λειτουργεί ο κόσμος (κάρμα). Ότι κάνεις θα σου κάνουν, οπότε για να μην σου το κάνουν, μην το κάνεις. Απεναντίας, ο Χριστός αναφέρεται σε κάτι διαφορετικό. Ο Χρυσός κανόνας του Χριστού αναφέρει «μπορείς να με πληγώνεις, αλλά εγώ δεν θα σου δώσω ότι μου δίνεις, θα σε αγαπήσω όπως θα ήθελα να με αγαπήσεις». Ο κόσμος λέει «μην πληγώσεις για να μην σε πληγώσουν» ο δε Χριστός λέει «μην τους δώσεις ότι σου έδωσαν, δώσε τους αυτό που θα ήθελες να σου δώσουν», η αγάπη είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να μετατρέψει εχθρούς σε φίλους. Η χριστιανική αγάπη είναι ανιδιοτελής, καλούμαστε δηλαδή να μην έχουμε δύο μετρά και δύο σταθμά. «Εάν αγαπάτε μόνον αυτούς που σας αγαπούν, ποια χάρις του Θεού και αμοιβή σας αξίζει; Διότι και οι αμαρτωλοί αγαπούν εκείνους που τους αγαπούν». Αμαρτωλοί για τον Λουκά σχετικά με την ηθική είναι οι κακοί και οι φαύλοι. Για τον Ματθαίο αμαρτωλοί είναι οι τελώνες και οι εθνικοί.

Η ποιότητα της αγάπης που παραγγέλλει ο Κύριος είναι άλλου επιπέδου, πολύ υψηλοτέρου από εκείνο της φυσικής αγάπης. Πηγάζει από την πίστη και τρέφεται από αυτήν. Η χριστιανική ηθική δεν νοείται χωρίς πίστη. Στον πιστό τον οποίο η πίστη εμπνέει και κινεί σε έργα αγάπης ο Κύριος υπόσχεται μισθό μεγάλο. Ο Θεός είναι επιεικής με τους αχάριστους και τους πονηρούς, σ᾿ εκείνους που στις ευεργεσίες και στην αγάπη του ανταποδίδουν αχαριστία και κακότητα. Αν ανάμεσα στους ευεργετημένους από τον Θεό αχάριστους και πονηρούς συμπεριλαμβάνει ο πιστός και τον εαυτό του, που είτε εκούσια είτε ακούσια αμαρτάνει, τότε βρίσκει την δύναμη να ευεργετεί ακόμη και εκείνους που του έκαναν κακό.      

Ο Χριστός επικαλείται την επιθυμία κάθε ανθρώπου να αποδείξει πως είναι γνήσιο γέννημα του πατέρα του και όχι νόθο κάποιου άλλου. Η πιο ισχυρή και ακαταμάχητη απόδειξη ότι ένας άνθρωπος είναι γνήσιο παιδί του πατέρα του, είναι τα χαρακτηριστικά του προσώπου του. Εφόσον ο άνθρωπος είναι οικτίρμων, όπως ο Θεός δεν χρειάζεται άλλη απόδειξη. Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει ότι η ομοιότητά μας με τον Θεό πατέρα σε τίποτε άλλο δεν εστιάζεται παρά μόνο στο «ἐλεείν καὶ οἰκτείρειν». Χαρακτηριστικό Του είναι η ευσπλαχνία και μόνο αύτη θα μάς εξομοιώσει μαζί Του. Η τελειότητα της έν Χριστῷ ζωής είναι καρπός τής αγιότητος και το πρώτο βήμα για την αγιότητα είναι η οικτιρμοσύνη, η έμπρακτη αγάπη. Αυτή, όπως υπογραμμίζει και ο απόστολος Παύλος, μας καθιστά μιμητές του Θεού και «τέκνα (Του) άγαπητά», δηλαδή γνήσια.