Ο Sverre Petterssen και η D-Day

Γράφει ο Αριέλ Λεκαδίτης, Ιστορικός

Ο Τσώρτσιλ απευθυνόμενος προς το γαλλικό λαό τον Οκτώβριο του 1940 έλεγε: <<Κοιμηθείτε…για να μαζέψετε δυνάμεις για το πρωί…γιατί το πρωί δεν θα αργήσει να έρθει. Θα φέρει λιακάδα στους γενναίους και τους ειλικρινείς… σε όσους πάλεψαν για το ιερό σκοπό. Ζήτω η Γαλλία>>.

Κάθε φορά που γράφω για μια επέτειο είτε για το Ολοκαύτωμα είτε για το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μου έρχονται μνήμες που στοιχειώνουν το μυαλό μου και κάνουν την καρδιά να πάλλεται. Οι ιστορικοί λένε έχουν ανοσία στα ιστορικά γεγονότα. Είναι ψυχροί και δίχως συναισθήματα όταν πρόκειται να αποτυπώσουν την ιστορία. Δύσκολο να απαντήσει κανείς σε κάτι για το οποίο ίσως να μην υπάρχει απάντηση.

Συμπληρώνονται φέτος 75 χρόνια από τότε που οι κόκκοι της κλεψύδρα άρχισαν να δείχνουν το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στις ακτές της Νορμανδίας. Όλοι γνωρίζουν είτε λίγο είτε πολύ τα ιστορικά γεγονότα της απόβασης της Νορμανδίας. Αυτό όμως που αρκετός κόσμος πιθανόν να μην γνωρίζει, είναι ότι χωρίς τους μετεωρολόγους, οι οποίοι ήταν οι αφανείς ήρωες, η απόβαση δεν θα γινόταν.

Από την πλευρά των συμμάχων 6 μετεωρολόγοι δούλευαν σε 3 διαφορετικές ομάδες και ήταν υπεύθυνοι για την πρόγνωση του καιρού την ημέρα της απόβασης. Η Αμερικανική ομάδα χρησιμοποιούσε το αναλογικό σύστημα, το οποίο σύγκρινε τον τωρινό καιρό με τον καιρό των παρελθόντων ετών. Οι Αμερικανοί ήταν υπερβολικά αισιόδοξοι και ευτυχώς η απόβαση δεν στηρίχθηκε στις προβλέψεις τους, γιατί η έκβαση της απόβασης θα ήταν τελείως διαφορετική.

Η δεύτερη ομάδα πρόγνωσης ήταν η Βρετανική Μετεωρολογική Υπηρεσία, η οποία είχε υπεύθυνο το Νορβηγό Sverre Petterssen , ο οποίος ήταν μια εξέχουσα μορφή της μετεωρολογίας του 20ο αιώνα.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 5ης Ιουνίου 1944 οι συμμαχικές μετεωρολογικές ομάδες, παρόλο τις προβλέψεις, οι οποίες μιλούσαν για καταιγίδες, συμβούλευσαν τον στρατηγό Αιζενχάουερ ότι θα υπάρξει μια μικρή διακοπή και έτσι θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν την απόβαση. Προφανώς κανείς αντιλαμβάνεται ότι στρατιωτικοί και επιστημονική ομάδα παίζανε με τα λεπτά. Προσπαθούσαν όλοι να ρυθμίσουν τα ρολόγια τους με το ρολόι της ιστορίας.

Από την αντίπερα όχθη, οι Γερμανοί μετεωρολόγοι είχαν πεισθεί ότι οι καταιγίδες οι οποίες κατευθύνονταν από τη βόρεια πλευρά του Ατλαντικού δεν θα επέτρεπαν κάποια απόβαση. Κατά συνέπεια λοιπόν, οι Γερμανοί αξιωματικοί είχαν χαλαρώσει δίνοντας άδειες σε στελέχη και η επιφυλακή στις ακτές της Νορμανδίας ήταν σε καθημερινά επίπεδα φύλαξης.

Η D-Day σχετίζεται με τα εξής δεδομένα: 1)Ότι αναβλήθηκε η απόβαση στις 5 Ιουνίου, 2)η απόβαση πραγματοποιήθηκε υπό οριακές καιρικές συνθήκες και 3)η Γερμανική μετεωρολογική υπηρεσία απέτυχε στην πρόβλεψη του καιρού την 6 Ιουνίου.

Είναι λοιπόν αναγκαίο, να πούμε μερικά λόγια, για τον άνθρωπο, όπου δίχως αυτόν η επιχείρηση Κυρίαρχος (D-day) πιθανόν να είχε αποτύχει. Ο άνθρωπος αυτός δεν είναι άλλος από τον Sverre Petterssen.

Ο Sverre Petterssen καταγόταν από ένα παραδοσιακό ψαράδικο χωριό, Χάντσελ,στη βόρεια Νορβηγία. Για να τελειώσει το σχολείο, αναγκάστηκε να εργάζεται παράλληλα σε ένα τηλεγραφείο. Το 1923, ως φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Όσλο, παρακολούθησε σεμινάριο με επικεφαλής τον Tor Bergeron και έγινε ασκούμενος στη σχολή μετεωρολογίας του Μπέργκεν που ίδρυσαν οι Vilhelm και Jacob Bjerknes.

Η ανάλυση του Bergeron σχετικά με τη “καταιγίδα Ryder” το 1922 έπεισε τον Petterssen να ακολουθήσει μια καριέρα στις νέες μεθόδους ανάλυσης και πρόβλεψης των καιρικών συνθηκών.

Στα επόμενα δεκαπέντε χρόνια, ο Petterssen πραγματοποίησε περιηγήσεις ως μετεωρολόγος στο Όσλο, στο Γεωφυσικό Ινστιτούτο του Τρόμσο και ως επικεφαλής του περιφερειακού κέντρου πρόγνωσης του Μπέργκεν από το 1931 έως το 1939. Κατά τη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού του, στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1935,έκανε διαλέξεις για τις Νορβηγικές μεθόδους για το Ναυτικό στο Caltech.

Το 1939 διορίστηκε επικεφαλής του τμήματος μετεωρολογίας στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, όπου έγραψε δύο βιβλία, Ανάλυση και Πρόγνωση Καιρού (1940) και Εισαγωγή στη Μετεωρολογία (1941).

Με την έναρξη του πολέμου στην Ευρώπη και τους Ναζί να εισβάλουν στη Νορβηγία, ο Petterssen αποφάσισε να εγκαταλείψει το MIT για να υπηρετήσει στο Μετεωρολογικό Γραφείο του British Air Ministry ως σύμβουλος. Ο Sir Nelson Johnson, επικεφαλής του Βρετανικού Μετεωρολογικού Γραφείου, διόρισε τον Petterssen επικεφαλής του τμήματος Upper Air Branch στο Dunstable με πρωταρχική ευθύνη την προετοιμασία για τις βομβιστικές επιδρομές στη Γερμανία.

Παρόλο που ο Petterssen υποστήριξε μια ομάδα μετεωρολόγων που εργάζονται στον ίδιο τομέα και καλλιεργώντας προσωπικές επαφές, η εντολή για την πρόγνωση της μέρας της απόβασης επικεντρώθηκε στον Stagg και Yates με τρία κέντρα πρόγνωσης που επικοινωνούσαν με κωδικοποιημένες τηλεφωνικές γραμμές: Widewing με τους Αμερικανούς Krick και Holzman, Admiralty με Wolfe και Hogben και Dunstable με τον Douglas και τον Petterssen.

Ο καιρός για τις αρχές Ιουνίου ήταν εξαιρετικά θυελλώδης, με συνθήκες που έμοιαζαν περισσότερο με τον καιρό του Απριλίου με καταιγίδες και με θύελλες που διασχίζουν τον Ατλαντικό. Στις 4 Ιουνίου η καταιγίδα οδήγησε στην αναβολή της D-Day. Στις 5 Ιουνίου η καταιγίδα σταμάτησε, με αποτέλεσμα η απόβαση να πραγματοποιηθεί την επόμενη μέρα.

Θα μπορούσα να επεκταθώ και να αναφέρω λεπτομέρειες όσο αναφορά την προσωπικότητα και τη δράση του Petterssen. Όμως σκοπός μου δεν είναι να κουράσω τους αναγνώστες μας, αλλά να μάθουν όλο και περισσότεροι για την συνεισφορά του Νορβηγού μετεωρολόγου στην έκβαση της απόβασης στη Νορμανδία. Στην ιστορία έχουμε τους πρωταγωνιστές αλλά πρωταγωνιστές δεν είναι όσοι είναι στην πρώτη γραμμή, αλλά και αυτοί που με μια πρόβλεψη τους μπορούν να σώσουν χιλιάδες ζωές.