Οι άνθρωποι λάτρευσαν την κτίση παρά τον Κτίσαντα

Γράφει ο Γιάννης Κίτσος,  Οικονομολόγος – Σύμβουλος χρηματοοικονομικού και στρατηγικού σχεδιασμού

Ο Ντοστογιέφσκι είπε ότι αν ξαναερχόταν ο Χριστός στη γη, αυτή τη φορά θα τον σταύρωναν οι Χριστιανοί. Και είχε δίκιο! Με τις εικόνες που βλέπουμε τελευταία εν μέσω πανδημίας από ορθόδοξους χριστιανούς που έχουν καταντήσει την Εκκλησία σε θρησκεία ή και σε ειδωλολατρία, ο Ντοστογιέφσκι δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο επίκαιρος. Αυτά σκέφτηκα κυρίως όταν είδα τόσο τις εικόνες από την Σερβία κατά την νεκρώσιμη ακολουθία του μακαριστού Πατριάρχη Σερβίας Ειρηναίου όσο και εκείνες από την νεκρώσιμη ακολουθία του μακαριστού Μητροπολίτη Λαγκαδά Ιωάννη. Χριστιανοί χωρίς μάσκες να συγχρωτίζονται επικίνδυνα, παιδάκια να φιλάνε τα φέρετρα και τους κοιμηθέντες – για την Εκκλησία οι «πεθαμένοι» είναι πάντοτε «κοιμηθέντες».

Αυτή είναι η μια εικόνα. Γιατί υπάρχει και μια δεύτερη εικόνα που με θλίβει το ίδιο. Το ξεσάλωμα όλων των διωκτών της. Βρήκανε αφορμή και πάτημα κάποιοι «καλοθελητές» να αρχίσουν τον από ανέκαθεν επιθυμητό για αυτούς διωγμό της. Η πίστη, μπορεί να έχει και επιστημονικές ή ιστορικές αλήθειες, αλλά δεν είναι ένα επιστημονικό γεγονός. Είναι ένα εσχατολογικό. Δεν είναι παράλογο να έχουν γνώμη για την Εκκλησία όλοι όσοι δεν συμμετέχουν τακτικά ή μέσα στα μυστήρια, ή όσοι την εννοούν ως κέντρο διερχομένων που σφύζει από κινητικότητα Χριστούγεννα και Πάσχα ή Δεκαπενταύγουστο; Εκείνοι που δεν ανταποκρίνονται, ενώ είναι «ελεύθεροι» για τούτη την επιλογή, εντούτοις συχνά – και δεν είναι τυχαίο – δεν αρκούνται σ’ αυτό, αλλά ουσιαστικά κηρύσσουν διωγμό!

«Η Εκκλησία δεν είναι θρησκεία», γράφει ο Αλέξανδρος Κατσιάρας – θεολόγος και δ/ντης του ΡΣ της Εκκλησίας – στο σύγγραμμα του Όταν ο Θεός πεθαίνει. «Η θρησκεία είναι αποκάλυψη του Θεού από τον ίδιο. Η Εκκλησία στηρίζεται αποκλειστικά στην αγάπη και την ελευθερία. Η θρησκεία βασίζεται στον ίδιο τον άνθρωπο. Είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα. Είναι σύστημα αρχών, ιδανικών και ιδεών. Η θρησκεία είναι ένας τρόπος μέσω του οποίου ο άνθρωπος προσπαθεί να ικανοποιήσει τη λαχτάρα και τον πόθο για θέωση, μέσα από τον ίδιο εν τέλει τον εαυτό του. Είναι ένα παραμύθιασμα. Ο Χριστός ήλθε και «κατάργησε» τη θρησκεία. Ο Χριστός είναι άθεος απέναντι σ’ έναν θεό της θρησκείας». Η Εκκλησία όχι μόνο δεν είναι θρησκεία, αλλά το τέλος όλων των θρησκειών!

Η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν έχει πρόβλημα με καμία επιστήμη και με κανένα κράτος. Ούτε συγκρούεται, ούτε νιώθει να απειλείται από τίποτα, απεναντίας συνιστά στον πιστό να κάνει προσωπική χρήση των επιτευγμάτων τους. Η Εκκλησία δεν διατυπώνει γνώμη – όταν το κάνει, παύει να υπάρχει. Οι επιστήμες ασχολούνται με τα συμπτώματα. Η Εκκλησία ασχολείται προσωπικά μόνο με την ανακαίνιση της πληγωμένης ανθρώπινης ελευθερίας και προαίρεσης. Το ερώτημα στο οποίο καλείται να απαντήσει η Εκκλησία είναι ένα και μοναδικό: νικιέται ο θάνατος ή όχι; Για τα άλλα φροντίζουν πολλοί, και πολλάκις με επιτυχία.

Η Εκκλησία, επίσης δεν μισεί το σώμα. Ο ανώριμος εκκλησιαστικά άνθρωπος μισεί το σώμα και το θεωρεί αιτία της αμαρτίας. Η αμαρτία είναι ένα γεγονός ολόκληρης της ύπαρξης και η αιτία της βρίσκεται στην κακή χρήση της ελευθερίας. Κατά την Ορθοδοξία, το σώμα όχι μόνο δεν απορρίπτεται, αλλά και θα αναστηθεί. Για την Εκκλησία ολόκληρος ο άνθρωπος, ως σώμα και ως ψυχή, ως κάτι ενιαίο, είναι δημιούργημα – η ψυχή δεν εξαιρείται. Ολόκληρος ο άνθρωπος είναι κτίσμα. Ολόκληρος ο άνθρωπος είναι θνητός – και η ψυχή και το σώμα του. Μιλάμε για ταυτόχρονη και ταυτόσημη δημιουργία, όπως και ολόκληρος ο άνθρωπος ανασταίνεται, ως σώμα και ψυχή ταυτόχρονα. Η ψυχή και το συγκεκριμένο σώμα θα αναστηθούν στα έσχατα.

Η Εκκλησία όπου φανερώνεται όπως ο Χριστός, πότε δεν ενοχοποιεί. Όταν η Εκκλησία εκπίπτει σε θρησκεία, τότε καταντά μέσω κοινωνικού ή πνευματικού σωφρονισμού. Η Εκκλησία δεν διώκει, δεν απειλεί και δεν πολεμά ποτέ κανέναν. Αυτό το κάνουν όσοι θέλουν να εξουσιάζουν και να τυραννούν. Όσοι έκαναν την Εκκλησία θρησκεία! Η δε δικαιοσύνη του Θεού δεν είναι από αυτόν τον κόσμο, μολονότι ενεργεί σ’ αυτόν τον κόσμο. Η δικαιοσύνη του είναι εσχατολογική. Η δικαιοσύνη του Θεού ταυτίζεται με την αγάπη του. Η δικαιοσύνη του Θεού είναι το έλεος του. Ο Θεός μόνον ελεεί, δηλαδή μόνο αγαπά!

Για όσους δεν έχουν εικόνα και γνώση της Εκκλησίας, η λατρεία του Χριστού πραγματώνεται στη Σύναξη, που είναι η Ευχαριστία. Για τούτο και ο κανόνας είναι σαφής: όποιος απέχει αδικαιολόγητα τρεις συνεχείς Κυριακές από τη Σύναξη, είναι α-σύνακτος, και επειδή είναι ασύνακτος δεν μπορεί να κοινωνεί (κανών π’, ς’ Οικ. Συνόδου). Ουσιαστικά όλα τα επιτίμια και οι κανόνες έρχονται να επιβεβαιώσουν την πεποίθηση ότι ο ασύνακτος είναι και ακοινώνητος. Είναι αντιληπτό και δικαιολογημένο γιατί ένας πιστός να μην θέλει να χάσει την επαφή του με την Εκκλησία. Αλλά αυτό σήμερα και έκτακτα μπορεί να υποστηρίξει και η τεχνολογία.

Και η Εκκλησία όχι μόνο δεν εναντιώνεται αλλά αξιοποιεί τα μέσα που η επιστήμη προσφέρει. Για παράδειγμα μέσα στην πανδημία παρακολουθώ πολλού άγιους και άξιους σεβασμιότατους Μητροπολίτες και άλλους επισκόπους και κληρικούς να αξιοποιούν τα μέσα της τεχνολογίας για να μην χάσει το ποίμνιο τους την επαφή με την Εκκλησία, τα Μυστήρια και Ακολουθίες της. Για να μην χρηστεί ασύανκτο. Η Εκκλησία δεν υφίσταται ως γνώμη, αλλά ως ζωή, πίστη και σχέση. Η Εκκλησία είναι ζωή και εκφράζεται ως σχέση. Εκτάκτως και μόνο για τις ανάγκες της πανδημίας, η σχέση αυτή μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει και μέσα από τις δυνατότητες που η τεχνολογία παρέχει.

Για τους φανατικά θρησκόληπτους, κάθε χρήση του προσώπου και της κτίσης είναι δαιμονική, καταντά αίρεση. Η αίρεση είναι αυτή που κάνει το μέρος όλον. Στην Εκκλησία πλησιάζουμε τα πράγματα, και κυρίως τον άνθρωπο, όχι με βάση το παρελθόν ή το τώρα, αλλά με βάση αυτό που θα είναι στο τέλος, αφού ο τέλειος (ολόκληρος) άνθρωπος είναι μια εσχατολογική πραγματικότητα. Θέλει μεγάλη προσοχή η ανεύθυνη διαχείριση, κάποιων που θέλουν να αποκαλούνται εκπρόσωποι της, τόσο της Εκκλησίας όσο και της πανδημίας.

Από την άλλη, οι διώκτες της θα πρέπει να καταλάβουν ότι η Εκκλησία έχει πίστη, όχι πειθώ. Η πειθώ και τα επιχειρήματα είναι χαρακτηριστικά της κοσμικής εξουσίας και δύναμης. Η πίστη δεν είναι θέμα νόησης, όσο εμπιστοσύνης και διαθεσιμότητας. Η πίστη είναι ένα γεγονός παράδοσης και αφοσιώσεως σ’ ένα άλλο πρόσωπο, χωρίς να γνωρίζεις γιατί. Παραδίδεσαι έτσι ακατανόητα, ενάντια στις δυνάμεις της λογικής και του αισθήματος που σου προτείνουν το αντίθετο. Αυτό ή το πιστεύεις ή το αρνείσαι, ή λες κάποια βίδα έχει «λασκάρει» σε όσους το δέχονται. Ο Ντοστογιέφσκι είπε ότι, «αν μου λέγανε πως από εδώ είναι η αλήθεια κι από εκεί ο Χριστός, εγώ πάλι τον Χριστό θα διάλεγα». Η πίστη είναι να πιστεύεις σε κάτι ακόμα κι όταν η λογική σου λέει όχι.

Και οι δυο πλευρές θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η Εκκλησία δεν είναι θέμα πλειοψηφίας, ούτε δημοψηφισμάτων. Το πολίτευμα της Εκκλησίας δεν είναι δημοκρατικό ούτε θεοκρατικό, αλλά προσωποκεντρικό. Ούτε η αλήθεια της είναι θέμα σύνθεσης των ποικίλων απόψεων που μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες απαρτίζουν κάποιο κείμενο που ικανοποιεί όλους! Αυτό είναι μια πλάνη, ένα ψέμα, ένας λαϊκισμός. Τι είναι αυτά που κάνετε!