Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει νικητή… την Κίνα!

Γράφει ο Ευάγγελος Τσούρης, τριτοετής φοιτητής πολιτικής επιστήμης και δημόσιας διοίκησης, ΕΚΠΑ

Έχουμε εισέλθει στη νέα – βιαιότερη και κλιμακούμενης έντασης- φάση της ρωσικής στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία. Το κέντρο βάρους μετατοπίζεται στην Ανατολική Ουκρανία, όπου τα ρωσικά στρατεύματα και οι δυνάμεις των αποσχιστών προσπαθούν να ανακτήσουν τον έλεγχο. Η αρχική προσπάθεια των Ρώσων να ελέγξουν το Κίεβο δέσμευσε εκεί πολύτιμες στρατιωτικές δυνάμεις επιβραδύνοντας την κατάληψη της ανατολικής περιοχής της χώρας. Καθώς ο πόλεμος συνεχίζει, οι κυρώσεις του δυτικού μπλοκ στη Ρωσία αυξάνονται, παρατηρούνται μεγάλες αλλαγές στον τρόπο αντίληψης της ασφάλειας σε διάφορες χώρες (π.χ. Φινλανδία και Σουηδία), η ΕΕ αναζητεί νέους προμηθευτές ενέργειας και νέες δυναμικές προκύπτουν στον σύγχρονο κόσμο μας.

Αναπότρεπτη συνέπεια του πολέμου θα είναι η  ισχυροποίηση της Κίνας. Το αυταρχικό κομμουνιστικό απολίθωμα ενδεδυμένο με τον μανδύα του καπιταλισμού και με έμφαση στο διεθνές εμπόριο αναμένεται να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο, ενώ οι ΗΠΑ εξακολουθούν να δεσμεύουν πόρους στην Ανατολική Ευρώπη. Το κινεζικό καθεστώς θα είναι ο μεγάλος νικητής του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στρατιωτικά θα επικρατήσουν οι Ρώσοι, παρά το μεγάλο κόστος σε ζωές και εξοπλισμό. Όμως, η Ρωσία καταρράκωσε την οικονομία της, οι εξαγωγές ενέργειάς της στην Ευρώπη μειώνονται και σύντομα θα σταματήσουν. Η στρατηγική του Πούτιν υπέσκαψε την ρωσική οικονομία. Από την άλλη, η ΕΕ θα εξακολουθήσει να μην έχει ενεργειακή αυτονομία αφού το ρωσικό φυσικό αέριο θα αντικαταστήσει το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG) προερχόμενο κυρίως από τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες, αφού θα επανέλθουν δυναμικά στην Ευρώπη, θα δεσμεύσουν πόρους και χρόνο στερώντας τους από το μέτωπο του Ειρηνικού.

Επομένως, η μόνη ανέπαφη δύναμη είναι η  Κίνα. Σύμμαχος της Ρωσίας, αλλά τείνει να την δορυφοροποιήσει στο εγγύς μέλλον. Η Κίνα αποτελεί έναν μεγάλο καταναλωτή ενέργειας διότι αυτό απαιτεί το μέγεθος του πληθυσμού της και της βιομηχανίας της. Η κινεζική εξωτερική πολιτική αποσκοπεί κυρίως στην εξασφάλιση πόρων σημαντικών για τη βιομηχανική της παραγωγή. Ως εκ τούτου, αναμένεται να είναι αυτή που θα απορροφά το σύνολο των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου. Στην περίπτωση αυτή, όμως, δεν θα εξαρτάται η Κίνα από τη Ρωσία, αλλά η Ρωσία από την Κίνα! Ο λόγος είναι ότι η Ρωσία δεν θα έχει ποτέ μία ισχυρή οικονομία ικανή να απεξαρτηθεί από τις εξαγωγές ενέργειας. Άρα, πάντα θα παραμένει προσδεμένη στην Κίνα ώστε να έχει κάποιο οικονομικό όφελος. Η οικονομική υποταγή της Ρωσίας στην Κίνα θα είναι μεγάλο πλήγμα για τη Δύση και κυρίως για την ΕΕ. Μπορεί η Ρωσία να είναι ένα αυταρχικό καθεστώς, αλλά αποτελεί σημαντική υπόθεση για τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης. Ο δεσμός Κίνας – Ρωσίας είναι απειλή για την πρωτοκαθεδρία της Δύσης, που έτσι και αλλιώς οδεύει προς το τέλος της (;).

Επιπρόσθετα, η Κίνα έχει ιδιαιτέρως εξαιρετική εξωτερική πολιτική: συνάπτει σχέσεις συμφέροντος με όποιον την εξυπηρετεί καλύτερα. Επιτυγχάνει τους στόχους της διότι δεν ενδιαφέρεται για το εσωτερικό καθεστώς των κρατών με τα οποία συνεργάζεται. Εξάλλου, ούτε η ίδια είναι δημοκρατία. Για την Κίνα, δεν υπάρχουν αξίες ή ιδέες στην πολιτική αλλά μόνο συμφέροντα. Έχει κατορθώσει να διεισδύσει σημαντικά στην Αφρική , προσφέροντας στήριξη σε καθεστώτα και επενδύοντας σε μεγάλα έργα υποδομών σε εξαθλιωμένες χώρες με αντάλλαγμα την απόσπαση φυσικών πόρων για τις ανάγκες της. Στην περίπτωση της Ρωσίας, η Κίνα στηρίζει διακριτικά τον Πούτιν γιατί ξέρει ότι θα βγει κερδισμένη.

Αυτή η πρόσδεση της Ρωσίας στο κινεζικό άρμα διαφαίνεται και στις σχέσεις που αναπτύσσει η Κίνα με κράτη στα οποία η Ρωσία ασκεί παραδοσιακά επιρροή. Φυσικά, δεν πρόκειται για κράτος άλλο από τη Σερβία. Πριν μερικές ημέρες, 6 μεταγωγικά αεροσκάφη της Κίνας παρέδωσαν αντιαεροπορικά συστήματα στους Σέρβους- κάτι που φανερώνει τη διείσδυση της Κίνας στα Βαλκάνια. Εύλογη ανησυχία προκαλεί ο εξοπλισμός της Σερβίας καθώς η χώρα έχει ανοικτές εκκρεμότητες με την Αλβανία, το μόρφωμα του Κοσόβου και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. 

Σε κάθε περίπτωση, η Κίνα θα εξέλθει ενισχυμένη από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Με τη Ρωσία οικονομικά εξουθενωμένη, την ΕΕ να αναζητεί προμηθευτές ενεργειακής ασφάλειας και τις ΗΠΑ να επανέρχονται δυναμικά στην Ευρώπη , η Κίνα μπορεί να μπει δυναμικά στο παιχνίδι για την πρωτοκαθεδρία.