10+1 ερωτήσεις στον καθηγητή Ιωάννη Μάζη
Ο Δημοσθένης Δέπος θέτει 10 + 1 ερωτήσεις στον καθηγητή Ιωάννη Μάζη κι εκείνος αποκαλύπτεται.
1. Καθηγητής του αρχαιότερου Πανεπιστημίου της χώρας, (ΕΚΠΑ), Μηχανικός ΕΜΠ, συγγραφέας, ποιητής και ζωγράφος, ποια τελικώς προτιμάτε από όλες αυτές τις ιδιότητες σας;
Δεν είναι εύκολο «να προτιμήσεις» μεταξύ όλων αυτών διότι απλούστατα το ένα συμβάλλει, απελευθερώνει, διαυγάζει, και -σε τελευταία ανάλυση- διαμορφώνει όλα τα υπόλοιπα! Και όλα αυτά είναι το προσωπικό μου ψυχικό, πνευματικό και διανοητικό αποτύπωμα σ’ αυτό το πολύπλοκο και μαγευτικό πράγμα που λέμε «ζωή». Δεν ξέρω λ.χ. τί είδους ζωγράφος θα ήμουνα αν δεν ήμουνα παράλληλα και δάσκαλος, κάποιος, δηλαδή, που προσπαθεί να εντοπίσει και να μεταφέρει την Αλήθεια, τί γεωπολιτικός θα ήμουνα – κάποιος δηλαδή που αντιλαμβάνεται τις ανακατανομές ισχύος στον γεωγραφικό χώρο – εάν δεν δεν ήμουν παράλληλα και Τοπογράφος-Γεωπληροφορικός Μηχανικός, κάποιος, δηλαδή, που αντιλαμβάνεται εις βάθος τις χωρικές οντότητες και τις μεταξύ τους απεικονιζόμενες συσχετίσεις- και βέβαια τί ζωγράφος, ή τί ποιητής θα ήμουν εφόσον και κατά τον Σημωνίδη τον Κείο (μεταξύ άλλων και πολλών μεταγενέστερων): «ζωγραφική εστί σιγώσα ποίησις, ποίησις [δε] εστί φθεγγομένη ζωγραφία». Και, βέβαια, όχι μόνον κρίνοντας τις αλληλεπιδράσεις υπό τύπον διαδικών ζευγών αλλά και πολυπλοκοτέρων συνδυαστικών σχημάτων μεταξύ αυτών. Το βέβαιο όμως είναι ότι η Ποίηση και η Ζωγραφική γιατρεύουν και ομορφαίνουν την ψυχή και τη ζωή μου, με κάνουν να νιώσω Άνθρωπος, να ονειρευτώ, να ελπίσω, να απελευθερωθώ, να αγαπήσω πιο πολύ και να κατανοήσω καλύτερα τους συνανθρώπους μου, τους φίλους μου, την οικογένειά μου και τέλος, ως συνολική οντολογική περίμετρο, την αγαπημένη Ελλάδα «μου».
2. Είστε σήμερα τριτοετής φοιτητής στην Α.Σ.Κ.Τ, πως σας αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοι σας καθηγητές και πως οι συμφοιτητές σας; Το διασκεδάζετε;
Πρέπει να σας πω ότι αναφορικά με τους συμφοιτητές μου, τον άμεσο βιότοπό μου δηλαδή, αποδίδω και δέχομαι απόλυτο σεβασμό και εκτίμηση. Επίσης, ναι, αυτό με ψυχαγωγεί (αν έτσι νοείτε την «διασκέδαση») διότι μου δροσίζει και μου ανανεώνει το νου, την ψυχή και το βλέμμα. Και το «βλέμμα» για έναν ζωγράφο είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία για την δημιουργία. Το άλλο είναι η «έννοια», που και εκεί αυτά τα νέα παιδιά και η συζήτηση μαζί τους, όπως και ο απλός συγχρωτισμός, μου χαρίζουν νέες νιοστές διαστάσεις, όπου «ν» τείνει στο άπειρο. Τόσο ευτυχισμένο με κάνουν να αισθάνομαι! Αυτά τα παιδιά, είμαι σε θέση να το πω, ως επί 35 χρόνια ακαδημαϊκός δάσκαλος στο ΕΚΠΑ, ανήκουν σε μια «τάξη συνειδητών σπουδαστών» που δεν αγαπούν και δεν αφοσιώνονται σε τίποτε άλλο πέραν της Τέχνης τους και, βεβαίως, των στόχων τους για την αναμόρφωση, μέσω αυτής, της Κοινωνίας των Ανθρώπων! Είναι, ναι είναι, συγκινητικά ώριμοι, οι συμφοιτητές μου. Όσο για τους Καθηγητές μου, απολαμβάνω μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνύπαρξη που με κάνει πολύ καλλίτερο και ως δημιουργό/καλλιτέχνη και ως άνθρωπο. Είναι εξαιρετικά υψηλού ανθρωπιστικού και φιλοσοφικού μορφωτικού επιπέδου διανοούμενοι και η συζήτηση μαζί τους είναι μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις της σημερινής ζωής μου. Θέλω πάντως να τονίσω ότι η ΑΣΚΤ είναι για μένα το διαρκές όνειρό μου, ο «κήπος της Εδέμ», είναι ο «ού τόπος» μου, είναι η ίδια η ζωή μου και ο λόγος της, όποιας, ευτυχίας μου. Και για έναν ακόμη λόγο: πρέπει να μάθεις να σέβεσαι την γνώση των Άλλων αν θέλεις να δαμάσεις το θηρίο μέσα σου που λέγεται «εγώ»! Το θηρίο που σου τρώει τα σπλάχνα και δεν σε αφήνει να ανασάνεις. Επίσης, η ΑΣΚΤ ήταν και κάτι ακόμη, πολύ προσωπικό για μένα που σήμερα για πρώτη φορά θα το εξομολογηθώ σε σάς: έπρεπε να αποδείξω στον εαυτό μου ότι πραγματικά αγαπούσα τη ζωγραφική όσο ισχυριζόμουν σε όλη μου την ενήλικη ζωή. Και αυτό, με έναν και μόνο τρόπο μπορούσε να συμβεί: να υποστώ την άγρια βάσανο των, πολύ απαιτητικών, κατατακτηρίων εξετάσεων της Σχολής ! Τις υπέστην! Τί έκανα μετά τις εξετάσεις, πολύ πριν βγουν τα αποτελέσματα; Γύρισα στο σπίτι κάθισα στην πολυθρόνα μου και έβαλα στο στερεοφωνικό την άρια «E luccevan le stelle» από την Τosca, με τον L. Pavarotti! Σας θυμίζω ότι δεν ήξερα ότι είχα επιτύχει. Τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν αρκετές ημέρες αργότερα. Ήταν ότι το πάλεψα. Ήταν η τεράστια χαρά απέναντι στον εαυτό μου κι απέναντι στη Ζωγραφική που της απέδειξα τον έρωτά μου…
3. Υπάρχει κάποια άλλη ιδιότητα – ποιότητα, που θα θέλατε να αποκτήσετε; Ένα μύχιο ίσως απωθημένο;
Ναι, υπάρχει: η Μουσική! Την οποίαν λατρεύω, σε οποιαδήποτε μορφή της χαρακτηρίζεται από ποιότητα και ερευνητική διάθεση, την παρακολουθώ, γράφω libretti για όπερα, συμφωνικά ποιήματα κτλ, αλλά, δυστυχώς, δεν κατάφερα να την σπουδάσω. Πάντως η παρουσία δίπλα μου εκλεκτών μουσικοσυνθετών καλών φίλων, καλύπτει ένα μεγάλο μέρος αυτού του κενού, διότι βρίσκοντας ενδιαφέροντα κάποια από τα προαναφερθέντα κείμενα μου, τα μελοποιούν και με καθιστούν έναν ταπεινότατο «ένοικο» του θείου τους μουσικού Παρνασού!
4. Είστε ένας εραστής της ατέρμονης γνώσης ή ένας ταλαντούχος και πολυπράγμων εργασιομανής; Που θα κατατάσσατε τον εαυτό σας;
Είναι τόσο μεγάλη, τόσο όμορφη, τόσο ενδιαφέρουσα, τόσο πολύπλοκη, τόσο υπέροχη η Ζωή. Τόσο μαγευτικός τούτος ο Κόσμος! Ο ανεξιχνίαστος μυστηριώδης Νους που βρίσκεται μέσα τους και πάνω τους και γύρω τους! Ακόμη και μετά την ανακάλυψη του «σωματιδίου των Higgs και Englert»! Δεν θα μπορέσω, όσο ζω, να σταματήσω να τα ψάχνω και τα δυο, να σταματήσω να εκπλήσσομαι και να γοητεύομαι απ’ αυτά! Εδώ κείται ο αναπόδραστος ρόλος της Τέχνης. Τα μονοπάτια που σου προσφέρει, εάν θέλεις να τα περπατήσεις έντιμα. Με ψυχή και νου. Να παλεύεις να κατανοήσεις ή έστω να διαισθανθείς, πώς από το «Μη Ον» φθάσαμε στο «Ον» και την αιτιακή τους σχέση, εάν υπάρχει! Ουτοπία θα μου πείτε. Ίσως. Αλλά ακριβώς αυτή η ενστικτώδης, υπερβατική ανάγκη για την ουτοπία είναι που σε κάνει Άνθρωπο. Όπως εκείνη, η τρίτη η κρητική προσευχή του Καζαντζάκη: «Θεέ μου ένα δοξάρι είμαι στα χέρια σου! Τέντωσέ με κι ας σπάσω». Όπως η Ιθάκη… Ίσως, λοιπόν, να ταιριάζω στην πρώτη κατηγορία που αναφέρατε. Έτσι ακριβώς όπως την αναφέρατε!
5. Τι ρόλο παίζουν οι αισθήσεις κι οι αναμνήσεις στην ζωή σας;
Είναι η Ζωή μου!
6. Λέγεται, ότι οι ιδιοφυείς άνθρωποι περατώνοντας μια ενασχόλησή τους βαριούνται εύκολα και πηγαίνουν στην επόμενη. Ισχύει αυτό σε σας;
Δεν είμαι ιδιοφυής ή ευφυής ή μεγαλοφυής. Είμαι απλά κάποιο όν διψασμένο για γνώση, κατανόηση και -εάν τα καταφέρνω- για δημιουργία. Πριν ένα ακριβώς χρόνο από σήμερα (16/07/2024) είχα γράψει ένα μικρό κειμενάκι, ίσως ποίημα, με τίτλο: «Σημασία δεν έχει». Σας το εμπιστεύομαι:
Μα, σημασία δεν έχει
το τί νομίζεις ότι έζησες αδέρφι
δεν έχει
το τί νομίζεις πως κατάλαβες.
Δεν έχει
το τί ήλπισες αδέρφι
Δεν έχει
το τί ονειρεύτηκες.
Σημασία έχει
π’ αγωνίστηκες αδέρφι
και που το πέρασμά σου στη ζωή
δε σημαδεύτηκε με μύξες
σαν του γυμνοσάλιαγκα.
7. Αυτοί που σας γνωρίζουν λένε, ότι είστε ένας απλός, προσιτός κι ευθύς τύπος ανθρώπου και δεν πάσχετε από ακαδημαϊκό ελιτισμό, ισχύει;
Ο ελιτισμός οιουδήποτε τύπου, είτε ακαδημαϊκός, είτε πολιτικός, είτε κοινωνικός σημαίνει ένα και μόνο πράγμα: ανασφάλεια ! Ανασφάλεια, λόγω μη δυναμένων να εκπληρωθούν επιθυμητών προσωπικών και κοινωνικών συμβάσεων, που ο ίδιος τις γνωρίζεις πολύ καλά αλλά δεν θέλεις να τις καταλάβει ο κοινωνικός περίγυρος! Άλλωστε μπορείς να ξεγελάς λίγους για πάντα, πολλούς για λίγο, αλλά όλους για πάντα είναι αδύνατον! Και, κυρίως, μπορείς έστω για λίγο να ξεγελάσεις πολλούς, αλλά τον εαυτό σου είναι αδύνατον! Όταν, όμως, κατανοείς και γνωρίζεις το μέγεθός σου: ελάχιστο, μικρό, μεσαίο ή μεγάλο, όταν έχεις συμφιλιωθεί με αυτό, όταν έχεις την σοφία να παραδέχεσαι ότι «το μόνο που ξέρεις είναι ότι δεν ξέρεις απολύτως τίποτα» και όταν νιώθεις την αδήριτη ανάγκη να πάψεις κάποτε να είσαι «αγεωμέτρητος» και να το αντιπαλέψεις (άσχετο το τί θα καταφέρεις), τότε δεν είσαι ανασφαλής. Και τότε, και μόνον τότε, μπορεί να απολαύσεις την χαρά της αποδοχής των συνανθρώπων σου.
Είναι συνεπώς απαραίτητο να δέχεσαι την αρνητική κριτική -όταν είναι τεκμηριωμένη- και να βελτιώνεσαι. Να αναγνωρίζεις τον «καλλίτερο»! Και, βεβαίως, να μην γονατίζεις στην αρνητική κριτική όταν δεν προέρχεται από ανθρώπους που έχουν τις ίδιες -τουλάχιστον- ικανότητες και ποιότητες με σένα.
Ο W. Churcill έλεγε πως «αν σταματάς για να πετάξεις πέτρα σε κάθε σκύλο που σου γαυγίζει στο δρόμο, δεν θα φτάσεις ποτέ στο σπίτι σου».
8. Είστε ευρέως αποδεκτός από το σύνολο των πολιτικών αποχρώσεων, παρότι ιδεολογικώς κείσθε στην πεφωτισμένη πατριωτική δεξιά, πώς το καταφέρνετε αυτό;
Προσπαθώ να είμαι ειλικρινής από επιστημονικής απόψεως όταν απευθύνομαι στην κοινωνία και τίποτε περισσότερο. Αυτό γίνεται κατανοητό από την κοινωνία -η οποία ακόμα κι όταν δεν συμφωνεί μαζί σου- μπορεί να κατανοήσει ότι καταθέτεις την προσωπική σου -έστω- αλήθεια χωρίς δόλο, χωρίς να συμπεριφέρεσαι ως ενεργούμενο κάποιων συμφερόντων. Άλλωστε, δεν υπήρξα ποτέ αντι-κομμουνιστής, ή «αντι-οτιδήποτε» και η πολιτική μου άποψη χαρακτηρίζεται από μια εθνική, ανθρωπιστική και πλουραλιστικά δημοκρατική προσέγγιση της πολιτικής πράξης. Δεν δέχομαι τον όρο «πεφωτισμένη πατριωτική δεξιά» διότι δεν με εκφράζει. Όλοι οι Έλληνες είναι πατριώτες ο καθείς με τον τρόπο του. Με κάποιους συμφωνώ, με κάποιους όχι. Διαφωνώ, αλλά δεν τους αισθάνομαι ως εχθρούς, αυτούς που δεν αναγνωρίζουν την πολιτισμική διάσταση της έννοιας του έθνους και -φυσικά- του Ελληνισμού. Η ιστορία δεικνύει και αποδεικνύει. Για μένα Ελληνισμός είναι: η ελληνική γλώσσα και η εξ αυτής παραχθείσα Γραμματεία, τα κοσμικά και θρησκευτικά ήθη, τα έθιμα, οι αντίστοιχες παραδόσεις, αλλά -και κυρίως- η Μνήμη που συνδέει όλα τα ανωτέρω με συγκεκριμένους γεωγραφικούς χώρους. Στον γεωπολιτικό μου λόγο, πιστεύω, θεραπεύω και διδάσκω τον επιστημονικό ορθολογισμό όπως αυτός ορίζεται και από τη σύγχρονη Επιστημολογία. Στους μαθητές μου διδάσκω την νηφάλια σκέψη χωρίς προβολή ιδεολογημάτων και προσωπικών πολιτικών επιθυμιών. Σε αυτό μένω πάντα πιστός.
9. Η ανθρωπότητα μετά από χιλιετηρίδες πολιτισμού συνεχίζει να σφαγιάζεται, είστε αισιόδοξος για το μέλλον της;
Η ανθρωπότητα είναι «παιδί του Κάιν». Ο μύθος κρυσταλλώνει πάντα μεγάλες αλήθειες. Η επιθυμία για συσσώρευση ισχύος είναι εγγενής και ενστικτώδης και βασίζεται ακριβώς στο ανθρώπινο ένστικτο της αυτοσυντήρησης όπως γράφει ο Παναγιώτης Κονδύλης. Δεν μπορείς να το εξαλείψεις από την ανθρώπινη ψυχή. Για τούτον τον λόγο φτιάχνεις το «εσωτερικό» και το «Διεθνές Δίκαιο». Για να μετατρέψεις την «Διεθνή Ζούγκλα» σε «διεθνή Ζωολογικό κήπο» όπως έγραψε ο μέγας Grotius. Αλλά ο Διεθνής ζωολογικός κήπος έχει φύλακες (στρατούς), περιφραγμένους χώρους (σύνορα κρατών), επιβολή αυτών επί των συμπεριφορών της ζωικής πανίδας την οποία φιλοξενεί (έθνη-λαοί). Συστήματα εξισορρόπησης δεν υπάρχουν αυτήν την εποχή. Μετά την αλλαγή του ενοίκου στον Λευκό Οίκο, η έστω και ελάχιστη ισχύς των διεθνών θεσμών και των διεθνών οργανισμών μετετράπη σε διμερείς ή πολυμερείς συναλλακτικές σχέσεις με την Ουάσιγκτον ή με άλλους διεθνείς εθνικοκρατικούς πόλους ισχύος. Σε αυτήν την ρευστότητα δεν μπορεί κανείς παρά να είναι πολύ επιφυλακτικός στα αισιόδοξα αισθήματά του. Πρέπει να δημιουργηθούν νέες, ισόρροπες στους ανταγωνισμούς τους, κρυσταλλώσεις ισχύος και αυτό θα πάρει πολύ χρόνο.
10. Υπάρχουν καλά και κακά έθνη στην Ιστορία ή η δύναμή τους υπαγορεύει και την ηθική τους;
Αυτό είναι μύθος. Υπάρχουν δημοκρατικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα που έχουν διαπαιδαγωγήσει αναλόγως τους Λαούς τους. Αυτό δεν σημαίνει -και δεν εσήμαινε ποτέ- ότι οι Δημοκρατίες δεν διεξάγουν πολέμους για λόγους συμφερόντων των ηγέτιδων τάξεών τους. Το μέγα ζήτημα ήταν, είναι, και παραμένει, πόσο ευάλωτο δείχνει και αποδεικνύεται κάθε «εθνικοκρατικό σχήμα» στους κινδύνους και στις απειλές που εμφανίζονται έναντί του από το περιβάλλον των υπολοίπων εθνικοκρατικών ανταγωνισμών ισχύος οι οποίοι λειτουργούν στο άμεσο συστημικό και ευρύτερο υπερσυστημικό περιβάλλον του και ποιοί είναι οι πυλώνες ισχύος του συγκεκριμένου σχήματος (Άμυνας/Ασφάλειας, Οικονομίας, Πολιτικής, Πολιτισμού/Πληροφορίας) οι οποίοι πιέζονται πρωτίστως και χρήζουν ιεραρχημένης και αποτελεσματικής ενισχύσεως.
11. Πέστε μας επτά προσωπικότητες της ελληνικής και της παγκόσμιας Ιστορίας, με τις όποιες θα πηγαίνατε μια βόλτα στον Εθνικό Κήπο και γιατί;
Τον Ιωάννη Καποδίστρια, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Ανδρέα Παπανδρέου τον Winston Churchill και τον Charles de Gaule, τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο και τον Pablo Picasso.
1) Tον Ι. Καποδίστρια, διότι από εκεί που βρίσκεται θα μπορούσε να μου απαντήσει σε πάρα πολλά ζητήματα σχετικά με τις γεωπολιτικές ισορροπίες που τον δολοφόνησαν και οι οποίες προσέδωσαν τη σημερινή μορφή τού Ελληνικού κράτους προσπαθώντας να εξαλείψουν το Ελληνικό Έθνος.
2) και 3) Τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου για να εστιάσουν στο ίδιο θέμα κατά την περίοδο της πολιτικής τους πορείας και διακυβέρνησής τους.
4) Τον Winston Churchill για να μου εξηγήσει -με ειλικρίνεια- πώς η Βρετανία έβλεπε ρεαλιστικά τον Ελληνισμό, γενικότερα κατά την περίοδο του Β’ ΠΠ, αλλά και την Ελλάδα και την Κύπρο ξεχωριστά.
5) Τον Charles de Gaule για να τον παρακαλέσω θερμά να ξαναγεννηθεί στην Αθήνα … Έλληνας!
6) Τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο για να μου εξομολογηθεί ποιές κρυφές οδηγίες του έδινε ο Θεός, όταν έφτιαχνε τα «Θεία Πάθη» του.
7) Tον Pablo Picasso για να μου εξηγήσει πώς η Ελλάδα άφησε το αποτύπωμά της στο έργο του και γιατί.
