Το μέλλον του ΝΑΤΟ υπό τη διοίκηση Τραμπ στο Λευκό Οίκο
Γράφει η Εύα Ι. Κουλουριώτη, Πολιτική αναλύτρια, ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής
Κατά την τελευταία περίοδο της παραμονής Ομπάμα στο Λευκό Οίκο, υπήρξε μια κατάσταση έντασης με τις ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Ο Ομπάμα επέδειξε μεγάλη αδυναμία μπροστά από τη ρωσική επέκταση στην Ανατολική Ευρώπη, την Ουκρανία και τις χώρες της Μέσης Ανατολής που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα, που τις έκανε να αισθανθούν απροστάτευτες. Η επιτυχία Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ δεν μετριάζει την ένταση με την Ευρώπη, αντίθετα την αυξάνει, ιδιαίτερα εξαιτίας των δηλώσεών του πριν από τις εκλογές και τις απειλές του για τον περιορισμό της παρουσίας των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ ως “ξεπερασμένο εργαλείο”. Όμως, οι πρώτες κινήσεις του Τραμπ στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Κορέα αναζωπύρωσαν μια θετική στάση απέναντί του, ιδίως λόγω της στόχευσης των δυνάμεων του Άσαντ μετά την χημική επίθεση στο Khan Sheikhoun. Ωστόσο, η συνάντηση των Βρυξελλών, όπου συμμετείχαν οι ηγέτες των χωρών δεν ήταν στο επιθυμητό επίπεδο.
Αυτό το μήνα, στην βελγική πρωτεύουσα πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση των ηγετών του ΝΑΤΟ με την παρουσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ. Η επίσκεψη αυτή ήρθε μετά την περιοδεία του Ντόναλντ Τραμπ στο Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας, στο Ισραήλ και το Βατικανό. Ο Τραμπ κατάφερε, μέσα από αυτές τις επισκέψεις, την υπογραφή τεράστιων οικονομικών και στρατιωτικών συμβάσεων στη Μέση Ανατολή και τη δημιουργία μιας αραβο-αμερικανικής ισλαμικής συμμαχίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού. Πολύ καλά πληροφορημένη πηγή μου με διαβεβαίωσε ότι η κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση μεταξύ των ηγετών των χωρών του ΝΑΤΟ δεν ήταν απολύτως θετική. Παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ απέσυρε τις προηγούμενες δηλώσεις του για το ΝΑΤΟ ως σύστημα, την έμφαση που δίνει στην παραμονή της Ουάσιγκτον στη συμμαχία και για την άρση υλικής υποστήριξης που παρέχουν οι ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, οι υπόλοιπες λεπτομέρειες δεν ήταν καθόλου θετικές. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, υπήρξε ένταση στην ατμόσφαιρα μεταξύ των Τούρκου Προέδρου Ερντογάν και μιας σειράς ευρωπαϊκών χωρών, λόγω της υποστήριξής τους στις κουρδικές πολιτοφυλακές στη βόρεια Συρία και της τουρκικής προσέγγισης με την Ρωσία. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ αρνήθηκε την αύξηση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ανατολική Ευρώπη και επιβεβαίωσε κατά τη συνάντηση αυτή ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεργαστούν με τη Μόσχα για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης μέσω της διπλωματικής οδού. Η συνάντηση έληξε με αυτό το τεταμένο σκηνικό, κάτι που επιβεβαιώθηκε από την Γερμανίδα Καγκελάριο, σε συνέντευξη τύπου δύο ημέρες μετά τη συνεδρίαση, όπου δήλωσε ότι τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να εργασθούν μόνα τους για το μέλλον τους και να μη στηρίζονται στην Ουάσιγκτον.
Η συμμαχία γενικά υφίσταται μια σειρά από συσσωρευμένες κρίσεις για πολλά χρόνια, στα οποία δεν δίδονται κατάλληλες λύσεις. Με τον καιρό, αυτές οι δυσεπίλυτες κρίσεις έγιναν ανυπέρβλητες, με πιο σημαντική την αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία είναι η βασική αιτία τόσο της ουκρανικής και της συριακής κρίσης. Η συνεχιζόμενη ρωσική επικοινωνία με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης προκαλεί ανησυχία στις χώρες της ευρωπαϊκής συμμαχίας, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας σε σχέση με την Ουάσιγκτον. Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε απλά μερικές από τις κρίσεις που αντιμετωπίζει το ΝΑΤΟ.
Πρώτον, η οικονομική κρίση που υπέστησαν οι χώρες του ΝΑΤΟ συνολικά. Η κρίση αυτή έρχεται ως βασική αιτία για την εξασθένηση της ισχύος της συμμαχίας. Η αυξανόμενη ανάγκη των ευρωπαϊκών χωρών-μελών του ΝΑΤΟ για τις πηγές ενέργειας όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο οδήγησε κατά κύριο λόγο στο να αποφευχθούν εχθρικά βήματα προς τη Ρωσία. Η βασική λύση σε αυτήν την κρίση σχετίζεται άμεσα με τις ΗΠΑ που έχουν ισχυρότερη οικονομία και ενεργειακή αυτονομία.
Δεύτερον, οι κρίσεις στη Μέση Ανατολή, με κύριες τη Συρία και τη Λιβύη. Παρά τη γεωγραφική διάσταση της Συρίας από τις ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ, η σημασία της έγκειται στην υπερκείμενη στην Μεσόγειο Θάλασσα τοποθεσία της. Καθώς ο χρόνος προχωρεί, η στρατιωτική παρουσία της Μόσχας εκεί αυξάνεται. Η Ρωσία δεν σταματά στα σύνορα της Συρίας, αλλά επεκτείνει την επιρροή της στην Αίγυπτο και τη Λιβύη, γνωρίζοντας ότι η Λιβύη είναι στρατηγικής σημασίας για ορισμένες χώρες του ΝΑΤΟ ως πηγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Όπως ανέφερα και σε προηγούμενο άρθρο μου, η Μόσχα έχει δημιουργήσει δύο μυστικές στρατιωτικές βάσεις στα ανατολικά της χώρας, για να εδραιώσει την επιρροή της και να έχει μερίδιο της λιβυκής πίτας σε περίπτωση πολιτικής λύσης. Η διαιώνιση αυτών των κρίσεων είναι στρατηγικό λάθος για το ΝΑΤΟ. Σήμερα είναι πολύ σημαντικό να αναπτύξει η συμμαχία το συντομότερο ένα κατάλληλο σχέδιο πολιτικών λύσεων, ώστε να αναγκαστεί η Μόσχα να έρθει αντιμέτωπη με τους λαούς των χωρών αυτών που την βλέπουν ως κατοχική δύναμη και να πιεστεί να αποσυρθεί με την μικρότερη ζημία.
Τρίτον, η κρίση με την Τουρκία. Παρά τη μεγάλη ένταση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών του ΝΑΤΟ με την Άγκυρα, η Τουρκία είναι ένα σημαντικό μέρος της συμμαχίας, γι’αυτό η διατήρηση του αρνητικού κλίματος είναι προς το συμφέρον της Μόσχας και μόνο. Ως εκ τούτου, η λύση αυτή τη στιγμή είναι η μετριοπάθεια στις δηλώσεις μεταξύ των αξιωματούχων των όλων των πλευρών ώστε να υπάρξει ένας συμβιβασμός που τους ικανοποιεί όλους.
Τέλος, πρέπει να τονιστεί ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ, παρά την αφέλεια του Τραμπ, ήδη αρχίσει να κάνει σωστά βήματα σε σχέση με τη Μέση Ανατολή και να περικυκλώνει την επιρροή του Ιράν στην περιοχή. Επομένως, οι ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ πρέπει να ρυθμίσουν εκ νέου τους λογαριασμούς τους, επειδή θα είναι οι πρώτες χαμένες από τον κατακερματισμό της συμμαχίας.
