Ικανότητες δεξιότητες και Δια βίου μάθηση

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης

Σύμφωνα με κοινωνική σύσταση για τις βασικές ικανότητες και διά βίου μάθηση ορίζονται πέντε κατηγορίες ικανοτήτων, που περιλαμβάνονται στην οδηγία « βασικές ικανότητες για την διά βίου μάθηση- Ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς».

1) Επικοινωνία στην μητρική και σε ξένες γλώσσες

Η επικοινωνία στη  μητρική γλώσσα αποτελεί την ικανότητα έκφρασης και ερμηνειών, σκέψεων, συναισθημάτων, γεγονότων και απόψεων στον προφορικό και τον γραπτό λόγο καθώς και η ικανότητα γλωσσικής αλληλεπίδρασης με κατάλληλο και ταυτόχρονα δημιουργικό τρόπο σε ολόκληρο το φάσμα των κοινωνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

Άλλωστε η επικοινωνία στις ξένες γλώσσες αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τις βασικές δεξιότητες επικοινωνίας και στην μητρική γλώσσα. Παράλληλα αποτελεί την ικανότητα κατανόησης, έκφρασης και ερμηνείας τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο στο κατάλληλο πλαίσιο που διαμορφώνει το ευρύτερο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Ενώ ο βαθμός επάρκειας του ατόμου συχνά διαφέρει μεταξύ ακρόασης, ανάγνωσης, ομιλίας και γραφής.

2) Μαθηματική ικανότητα

Η μαθηματική ικανότητα αποτελεί την ικανότητα ανάπτυξης και χρήσης μαθηματικών συλλογισμών για την επίλυση ενός φάσματος προβλημάτων στην καθημερινότητα αλλά και τα εργασιακά καθήκοντα. Περιλαμβάνει την κατανόηση μαθηματικών όρων ως απαραίτητη προϋπόθεση και ακόλουθα την χρήση και την εφαρμογή μαθηματικής λογικής. Παράλληλα περιλαμβάνει την μέθοδο με την οποία τα άτομα αντιλαμβάνονται και επεξεργάζονται αριθμούς καθώς και δεξιότητες όπως την αριθμητική αντίληψη τον γρήγορο υπολογισμό και την εκτέλεση μαθηματικών πράξεων, αλλά και την ικανότητα υπολογισμού ποσοστών και μερισμάτων.

3) Ψηφιακή ικανότητα

Η θεαματική ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και ο κομβικός ρόλος των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών τόσο στον αμιγώς εργασιακό κλάδο όσο και στις διαπροσωπικές σχέσεις λόγω της εξέλιξης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έχουν καταστήσει απαραίτητη την ανάπτυξη των ανάλογων ικανοτήτων.

Οι ψηφιακές ικανότητες αποτελούν έναν συνδυασμό γνώσεων, στοιχείων και δυνατοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών που συντελούν , ώστε τα άτομα να γνωρίζουν την λειτουργία των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Με όσα σχετίζονται οι νέες τεχνολογίες, ποιες είναι οι εφαρμογές τους και πως μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν προκειμένου να πετύχουν συγκεκριμένους εργασιακούς στόχους.

4) Μεταγνωστικές ικανότητες ( « Learning to Learn»)

Οι μεταγνωστικές ικανότητες αποτελούν την γνώση των ατομικών μας πνευματικών δυνατοτήτων και αδυναμιών, η γνώση γύρω από την εφαρμογή των γνώσεων και των ικανοτήτων στους εργασιακούς χώρους για την ανάπτυξη εργασιακών σκοπών και σε καταστάσεις που προκύπτουν στην καθημερινότητα.

Παράλληλα οι μεταγνωστικές ικανότητες αποτελούν και την ικανότητα απόκτησης ικανοτήτων που τα πρόσωπα δεν έχουν. Σ αυτό ακριβώς το πλαίσιο περιλαμβάνονται ικανότητες σχεδιασμού έναρξης, παρακολούθησης και αξιολόγησης της ψηφιακής διαδικασίας. Πολλοί μάλιστα τις χαρακτηρίζουν ως ικανότητες « της μάθησης του να μαθαίνουμε» ( Learning to learn) και «του να αντιμετωπίζουμε την αβεβαιότητα». Με απλά λόγια αφορούν την ικανότητα μάθησης και προσαρμογής.

5. Κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες ιδιότητας του πολίτη

Η κατηγορία των κοινωνικών ικανοτήτων και των ικανοτήτων ιδιότητας του πολίτη περιλαμβάνει ολόκληρο το εύρος της συμπεριφοράς που εφοδιάζει, άτομα και υπηρεσίες με σκοπό να συμμετέχουν με αποτελεσματικές και εποικοδομητικές μεθόδους στον επαγγελματικό στίβο και την κοινωνική ζωή. Αναλυτικότερα οι κοινωνικές ικανότητες αφορούν την εποικοδομητική και αποτελεσματική επικοινωνία σε διαφορετικά περιβάλλοντα, την ανεκτικότητα, την επίλυση διαφορών, την διαπραγμάτευση, την επεξεργασία και το ομαδικό πνεύμα σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και τέλος της ενσυναίσθησης.

Είναι σαφές λοιπόν πως οι κοινωνικές ικανότητες, βασίζονται στον σεβασμό, την συνεργασία, την αυτοπεποίθηση και την ακεραιότητα.

Είναι εξίσου προφανές πως οι ικανότητες που συνδέονται άμεσα με την ιδιότητα του πολίτη έχουν νευραλγική σημασία αποτελώντας τα θεμέλια για θετική και αποτελεσματική υποστηρικτική συμπεριφορά προς τους πολίτες. Ταυτόχρονα σχετίζονται με την έννοια της αλληλεγγύης, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την κατανόηση των πολιτισμικών διαφορών και παράλληλα την προβολή της υπευθυνότητας ως θεμελιώδους και συνάμα πρωταρχικής συμπεριφοράς. Γνωρίσματα που αποτελούν προέκταση των εννοιών της ελευθερίας και της Δημοκρατίας που μετουσιώνεται στην ιδιότητα του ενεργού πολίτη μίας ελεύθερης-ανοιχτής και Δημοκρατικής κοινωνίας.