Η 25η Μαρτίου στην ιστορία
Η Επανάσταση
Ο πρόξενος της Γαλλίας στο κράτος του Αλή Πασά, Φραγκίσκος Πουκεβίλ (1770 – 1830), έγραψε ιστορία για την ελληνική επανάσταση. Το βιβλίο τυπώθηκε το 1824. Σ’ αυτό, αναφέρεται πως, στις 25 Μαρτίου 1821, στην Άγια Λαύρα, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία της ελληνικής επανάστασης. Και, βέβαια, έτσι είχε προγραμματιστεί από τη Φιλική Εταιρεία να αρχίσει η επανάσταση. Όμως, ο μυημένος στην οργάνωση μητροπολίτης δεν ήταν στην Άγια Λαύρα, στις 25 Μαρτίου. Ούτε η επανάσταση ξεκίνησε από εκεί. Τα γεγονότα είχαν προλάβει τις ημερομηνίες (βλ. 1.3.1821 και 17.3.1821). Κι ο Φραγκίσκος Πουκεβίλ το ήξερε αυτό: Ο αδερφός του, Ούγος, ήταν πρόξενος της Γαλλίας στην Πάτρα, βοήθησε τους επαναστάτες κι είχε άμεση αντίληψη για τα γεγονότα. Ήταν, όμως, όμορφο και σημαδιακό να ξεκινήσει η επανάσταση την ημέρα του Ευαγγελισμού. Γι’ αυτό το έγραψε. Και γι’ αυτό, η Ελληνική Πολιτεία το υιοθέτησε.
Ήταν ο 124ος ξεσηκωμός. Στα τετρακόσια χρόνια της σκλαβιάς, είχαν προηγηθεί 123 ξεσηκωμοί κι επαναστάσεις κατά των Τούρκων. Οι περισσότεροι, αυθόρμητοι κι απαράσκευοι. Όχι λίγοι, με προτροπή ξένων δυνάμεων που εγκατέλειπαν στην πορεία τους ξεσηκωμένους. Πνίγηκαν στο αίμα.
Από το 1711, μια ακόμη μεγάλη δύναμη εμπλάκηκε στην Ελλάδα: Ο τσάρος πασών των Ρωσιών, Μέγας Πέτρος, εξέδωσε προκήρυξη, με την οποία καλούσε τους Έλληνες να επαναστατήσουν. Ονόμασε τον εαυτό του «Ρωσογραικών αυτοκράτορα» κι εξήψε τη φαντασία. Στις εκκλησιές, μνημόνευαν το όνομά του κι ο Αγαθάγγελος προφήτευε τον λυτρωμό που θα φέρει το ξανθό γένος.
Πενήντα πέντε χρόνια αργότερα, τα κοσμοκρατορικά σχέδια της Μεγάλης Αικατερίνης οδήγησαν στην επανάσταση του 1766 και στα ορλοφικά του 1770. Οι Έλληνες εγκαταλείφθηκαν και πάλι. Άντεξαν ως το 1779. Την αμέσως επόμενη χρονιά, το 1780, οι Τούρκοι βάλθηκαν να ξεπαστρέψουν τους κλέφτες της Πελοποννήσου. Οι Κολοκοτρωναίοι αντιστάθηκαν δώδεκα μερόνυχτα στη Μάνη και μετά έκαναν ηρωική έξοδο. Χάθηκαν οι περισσότεροι. Ο δεκάχρονος, τότε, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, η μάνα του και μια του αδερφή σώθηκαν. Ο νέος ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1787 ώθησε την Αικατερίνη να ζητήσει από τους Έλληνες να επαναστατήσουν και πάλι. Τα ορλοφικά, όμως, ήταν πρόσφατα. Λίγοι σηκώθηκαν. Το 1788, οι Σουλιώτες επαναστάτησαν. Την ίδια χρονιά, φάνηκε στις θάλασσες ο μικρός στόλος του Λάμπρου Κατσώνη (βλ.12.3.1792).
Νέος επαναστατικός άνεμος φύσηξε στην Ελλάδα, το 1806, από την Πελοπόννησο ως τη Μακεδονία, καθώς οι Ρώσοι και οι Γάλλοι του Ναπολέοντα ανταγωνίζονταν, ποιοι θα προσεταιριστούν τους Έλληνες. Στη Σκιάθο, οργανώθηκαν οι πειρατές αγωνιστές του Αιγαίου. Για μια ακόμα φορά, οι Έλληνες εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους και οι Τούρκοι ξέσπασαν επάνω τους. Στην Πελοπόννησο, οι Τούρκοι ζήτησαν να τελειώνουν με τους Κολοκοτρωναίους. Πολέμησαν μήνες, ώσπου πέρασαν στα Κύθηρα κι, από κει, στη Ζάκυνθο.
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1814, ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία.
