Γαλλικές εκλογές: Όλα κρίνονται στον δεύτερο γύρο

Γράφει ο Αντώνης Μιχελόγγονας, Νομικός

Όπως γράφαμε πριν τον πρώτο γύρο των γαλλικών εκλογών, η αναμέτρηση αυτή εν πολλοίς θα κρίνει το μέλλον της ΕΕ. Η Γαλλία ακόμα και σήμερα αποτελεί το δεύτερο πόλο εντός της Ένωσης και η συνεργασία της με τη Γερμανία, ο λεγόμενος γαλλογερμανικός άξονας, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή και την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Γίνεται συνεπώς αντιληπτό πως μια πολιτική εξέλιξη όπως είναι η αλλαγή προέδρου δε μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστη την πορεία της Ένωσης.

Με δύο μόνο υποψηφιότητες για τη γαλλική προεδρία οι επιλογές για την πορεία της Ένωσης φαίνεται να έχουν ξεκαθαρίσει. Ο Εμμανουέλ Μακρόν ήδη από τον πρώτο γύρο έχει ταχθεί υπέρ της μεγαλύτερης ενοποίησης των ευρωπαϊκών κρατών, προτάσσοντας ιδιαίτερα την ανάγκη για ενιαία οικονομική πολιτική και συνεργασία. Στην ουσία θεωρεί υπεύθυνες για την οικονομική κρίση τις πολιτικές λιτότητας και προτείνει ως λύση περισσότερη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και συνεργασία στην προώθηση μεταρρυθμίσεων.

Η Μαρίν Λεπέν από τον πρώτο γύρο έχει ταχθεί υπέρ του Frexit, περιμένοντας έτσι να δώσει λύση τόσο στην οικονομική κρίση όσο κυρίως και στα ζητήματα ασφαλείας και την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Για αυτό και τάχθηκε υπέρ του δημοψηφίσματος με αντικείμενο τη θέση της Γαλλίας στην ΕΕ, στο πρότυπο της Μεγάλης Βρετανίας.

Να σημειωθεί βέβαια ότι όπως γίνεται συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις και οι δύο υποψήφιοι έχουν λάβει πιο μετριοπαθείς θέσεις, ελπίζοντας να κερδίσουν τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους. Συγκεκριμένα και οι δύο υποψήφιοι στοχεύουν στους ψηφοφόρους του Φιγιόν. Η μεν Λεπέν δεν τάσσεται πλέον αναφανδόν υπέρ του Frexit, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τους ευρωπαϊστές, αλλά το προβάλλει ως ενδεχόμενη λύση. Ο δε Μακρόν δεν άλλαξε το φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό του αλλά τονίζει περισσότερο τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει η ΕΕ.

Η ήπια αυτή μεταστροφή και των δύο υποψηφίων πριν την κρίσιμη Κυριακή δεν πρέπει να υποτιμάται. Το γεγονός ότι και οι δύο υποψήφιοι δείχνουν μια τάση συμβιβασμού και αντιμετώπισης της διαδικασίας με ρεαλιστικούς όρους προαναγγέλλει ανάλογη στάση και σε ενδεχόμενη προεδρία τους. Ακόμα όμως κι αν δεν τηρήσουν κατά γράμμα τις δεσμεύσεις τους, όπως γίνεται συνήθως, είναι δεδομένο ότι η Γαλλία την επόμενη θα έχει έναν πρόεδρο φιλικό προς την ΕΕ ή μια πρόεδρο εχθρική.

Στο πρώτο σενάριο η Γαλλία θα ταχθεί υπέρ της εμβάθυνσης της ενοποίησης και ο γαλλογερμανικός άξονας θα διατηρηθεί, παρόλο που οι Γερμανοί δεν είναι τόσο φιλικοί με το ενδεχόμενο μεγαλύτερης ενοποίησης. Σε κάθε περίπτωση η ευρωπαϊκή κατεύθυνση της Γαλλίας θα διασφαλιστεί καθώς πολιτικές δυνάμεις τελείως ετερόκλητες θα έχουν συνασπιστεί για να τη διατηρήσουν.

Στο δεύτερο σενάριο η πρόεδρος Λεπέν θα βρεθεί αντιμέτωπη με την αντιευρωπαϊκή της στάση και θα κληθεί να επιλέξει αν θα φανεί συνεπής. Αν φανεί συνεπής η ΕΕ θα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο εξόδου ακόμα μιας χώρας. Θεωρείται δεδομένο ότι μετά και την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας αν ακολουθήσει η Γαλλία το ευρωπαϊκό εγχείρημα αποκτά ημερομηνία λήξης. Με δεδομένο ότι η σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης ανέκαθεν διαμορφωνόταν από τρεις πόλους (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία) με δύο από αυτούς εκτός η ευρωπαϊκή ενοποίηση δε μπορεί να προχωρήσει. Το Frexit ενδεχομένως να σημαίνει το τέλος της Ευρώπης όπως την ξέραμε.

Αν από την άλλη η Λεπέν αλλάξει στάση και δεν επιδιώξει αποχώρηση από την Ένωση ναι μεν ο κίνδυνος θα υποχωρήσει, σίγουρα όμως η Γαλλία θα σταματήσει να αποτελεί συνεργάσιμο κράτος για τη Γερμανία και για κάποιο χρονικό διάστημα θα υπάρχει στασιμότητα, αφενός για την προσαρμογή της νέας προέδρου στα καθήκοντά της (πρώτη φορά θα αναλάβει θέση εξουσίας) αφετέρου για την οριστική διασαφήνιση της στάσης της. Με απλά λόγια θα δούμε τη Γαλλία στην ίδια θέση που ήταν η Ελλάδα το 2015 και θα περιμένουμε αν η Λεπέν θα ακολουθήσει στάση Τσίπρα ή θα φανεί συνεπής.

Από κει και πέρα ανεξαρτήτως της στάσης των δύο υποψηφίων στην ευρωπαϊκή ενοποίηση η προσωπικότητα και η ιστορία του εκλεγέντος αναπόφευκτα θα παίξουν ρόλο στις εξελίξεις των επομένων ετών.

Ο Μακρόν αποτέλεσε την έκπληξη του πρώτου γύρου καθώς κατάφερε ξεκινώντας από το μηδέν να τερματίσει πρώτος. Κατά κοινή παραδοχή ωστόσο αυτό ήταν περισσότερο αποτέλεσμα του ευρύτερου σκηνικού παρά προσωπική του επιτυχία. Εκμεταλλεύτηκε πολύ καλά τα εσωτερικά ζητήματα των Σοσιαλιστών, το πλήγμα του Φιγιόν από τη σκανδαλολογία και την ανάγκη αντιμετώπισης της Λεπέν. Αν και προέρχεται από το πολιτικό σύστημα καθώς αποτελούσε υπουργό Οικονομικών του Ολάντ θεωρείται ως ο υποψήφιος που ενσαρκώνει την αντίθεση σε αυτό λόγω της ανεξαρτησίας του. Από κει και πέρα είναι κοινή παραδοχή πως περισσότερο στηρίζεται για να μη βγει η Λεπέν παρά για την προσωπικότητά του. Άλλωστε και οι πολιτικές δυνάμεις που τον στηρίζουν είναι τελείως ετερόκλητες.

Από την άλλη η Λεπέν έχει καταφέρει να συνασπίσει εναντίον της σχεδόν το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων. Η κόρη του Ζαν-Μαρί Λεπέν διαχώρισε πολιτικά δρόμους από τον πατέρα της όταν αποφάσισε το μεγάλο άνοιγμα του κόμματος της στο κέντρο, με στόχο τις προεδρικές εκλογές. Παρά τις σοσιαλιστικές θέσεις της στην οικονομία και τις υποχωρήσεις της στα κοινωνικά ζητήματα αντιμετωπίζεται ακόμα ως υποψήφια της Ακροδεξιάς κυρίως λόγω των σκληρών της θέσεων στο προσφυγικό, στην ασφάλεια και στη θέση της Γαλλίας στην ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση το βασικό μειονέκτημα της είναι η μηδενική της εμπειρία σε θέσεις εξουσίας και ευθύνης. Τα προηγούμενα παραδείγματα Ολάντ στη Γαλλία και Τσίπρα στην Ελλάδα δεν προδιαθέτουν καλά.

Τέλος, βασικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι το καλοκαίρι ακολουθούν βουλευτικές εκλογές. Ο πρόεδρος στη Γαλλία είναι ισχυρός παράγοντας, χρειάζεται όμως και το Κοινοβούλιο. Στις βουλευτικές εκλογές κανένας από τους δύο υποψηφίους δε φαίνεται να μπορεί να εξασφαλίσει ισχυρή στήριξη στο Κοινοβούλιο, ενώ αντιθέτως Δεξιά και Σοσιαλιστές δεν έχουν μεν την προηγούμενη δύναμή τους, διατηρούν όμως πολλές δυνατότητες. Η εκλογή προέδρου θα καθορίσει την κατεύθυνση της Γαλλίας, η εκλογή Κοινοβουλίου όμως θα καθορίσει το βάθος και την υλοποίηση αυτής.

Σε κάθε περίπτωση όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της Κυριακής από αύριο ξεκινά μια κρίσιμη περίοδος για την ΕΕ. Σε συνάρτηση με τις εξελίξεις που θα ακολουθήσουν θα κριθεί εν πολλοίς η συνέχεια ή μη της Ένωσης και η μορφή της.