Το μεγάλο σορτάρισμα της Κεντροαριστεράς

Γράφει ο Βασίλης Βρανάς, Δρ. Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο όρος «σορτάρισμα» έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό το 2015, μέσω της αμερικάνικης ταινίας «Το Μεγάλο Σορτάρισμα», του σκηνοθέτη Άνταμ Μακ Κέι με τους: Στιβ Καρέλ, Κρίστιαν Μπέιλ, Μπραντ Πιτ, Ράιαν Γκόσλινγκ. Ας δούμε τον επίσημο ορισμό που δίνει η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια για το σορτάρισμα:

«Η πρακτική της ανοιχτής πώλησης (short selling, γνωστή και ως shorting ή going short ή ακάλυπτη πώληση ή σόρτινγκ ή πάω για την πτώση ή ποντάρισμα στην πτώση) στη χρηματοοικονομική είναι η πώληση περιουσιακών στοιχείων, συνήθως χρεογράφων, τα οποία ο πωλητής- short έχει “δανειστεί” από τρίτον (συνήθως χρηματιστηριακό μεσάζοντα), με την πρόθεση να αγοράσει πανομοιότυπα χρεόγραφα αργότερα για να τα επιστρέψει στον δανειστή. Ο πωλητής short ελπίζει να επωφεληθεί από μια πιθανή πτώση της τιμής των χρεογράφων στο χρονικό διάστημα μεταξύ της πώλησης και επαναγοράς, αφού ο πωλητής θα πληρώσει λιγότερα για να αγοράσει τα χρεόγραφα από όσα έλαβε όταν τα πούλησε.»

Με απλά λόγια. Ο Κώστας ζητάει από τον Βασίλη να του δανείσει τη συλλογή που έχει με παλιά νομίσματα. Αφού τα δανειστεί, τα πουλάει σε τρίτο πρόσωπο με την πεποίθηση ότι θα πέσει η αξία τους αργότερα. Από την πώληση, ο Κώστας εισπράττει ας πούμε 1000€. Όταν η τιμή της συλλογής πέσει στα 500€, τότε ο Κώστας αγοράζει πίσω τη συλλογή και με τον τρόπο αυτό βγάζει κέρδος 500€. Από το ποσό αυτό, αφού επιστρέψει στον Βασίλη τη συλλογή, του δίνει και 100€ επιπλέον, επειδή του τη δάνεισε. Αποτέλεσμα; Ο Κώστας έβγαλε 400€ κέρδος και ο Βασίλης 100€ και η συλλογή με τα νομίσματα εξακολουθεί να είναι στην κατοχή του.

Ίδια λογική ακολουθεί – άθελά του – και το νεοϊδρυθέν «Κίνημα Αλλαγής». Θα επικαλεστώ το προηγούμενο παράδειγμα για να δούμε τις αναλογίες. Το ΠΑΣΟΚ, στο χώρο της Κεντροαριστεράς, είναι αυτό που δημοκοπικά φαινόταν σίγουρο ότι θα είναι εντός Βουλής στις επόμενες εκλογές. Στον αντίποδα, ΔΗΜΑΡ, ΚΙΔΗΣΟ και ΠΟΤΑΜΙ φαινόταν ότι θα είναι εκτός Βουλής. Σύμφωνα με την τεχνική του σορταρίσματος λοιπόν, το ΠΑΣΟΚ ζητάει από τα άλλα τρία κόμματα να του δανείσουν τον κόσμο που έχουν στο χώρο της Κεντροαριστεράς και ο δανεισμός αυτός παίρνει το όνομα «Κίνημα Αλλαγής». Μόλις γίνουν οι εθνικές εκλογές – στο αισιόδοξο σενάριο – το Κίνημα Αλλαγής θα βρεθεί στην τρίτη θέση. Έτσι, το ΠΑΣΟΚ παίρνει τα 400€ (του προηγούμενου παραδείγματος) ενώ , ΔΗΜΑΡ, ΚΙΔΗΣΟ και ΠΟΤΑΜΙ, τα 100€ αντίστοιχα. Σε τελευταία ανάλυση η «συλλογή με τα νομίσματα», δηλαδή οι ψηφοφόροι όχι μόνο δεν χάνονται, αλλά προκύπτει και επιπλέον κέρδος από την όλη διαδικασία, το οποίοι είναι η αύξηση των ψηφοφόρων.

Με άλλα λόγια, το ΠΑΣΟΚ – όπως και ο Κώστας του παραδείγματος – δεν έχει να χάσει τίποτα, σε αντίθεση με τον Βασίλη, του οποίου η συλλογή (εν προκειμένω οι ψηφοφόροι των ΔΗΜΑΡ, ΚΙΔΗΣΟ και ΠΟΤΑΜΙ) είναι αυτή που διακυβεύεται. Στο αισιόδοξο σενάριο λοιπόν, αν το σορτάρισμα της Κεντροαριστεράς πετύχει, τότε το ΠΑΣΟΚ θα αποκτήσει επιπλέον ψηφοφόρους και τα άλλα τρία κόμματα θα μπουν τελικά στην Βουλή. Το σορτάρισμα που ως όρος ανήκει στην Οικονομία, εν προκειμένω σε όρους πολιτικής ονομάζεται «Κίνημα Αλλαγής». Όμως, όπως το σορτάρισμα, έτσι και το Κίνημα Αλλαγής μπαίνει σε ένα μεγάλο επενδυτικό ρίσκο, καθώς όλο το θεώρημα στηρίζεται στην πεποίθηση ότι μετά την πώληση, θα γίνει επαναγορά και θα προκύψει κέρδος. Αν όμως η επαναγορά κοστίζει περισσότερο από ότι αρχικά είχε πουληθεί η συλλογή, τότε θα υπάρξει ζημία.

Έτσι, το Κίνημα Αλλαγής έχει μπροστά του ένα μεγάλο ρίσκο, δηλαδή να χάσει ψηφοφόρους από μία σειρά «επενδυτικών κινδύνων», όπως επί παραδείγματι οι ψηφοφόροι του Καμίνη ή του Θεοδωράκη να δυσαρεστηθούν από την εκλογή της Γεννηματά στη θέση της προέδρου του κινήματος και έτσι να μην ψηφήσουν το Κίνημα στις επόμενες εθνικές εκλογές. Ο Κώστας (ΠΑΣΟΚ) όπως και να έχει, τι είχε τι έχασε, αφού μέσω της Γεννηματά θα παραμείνει στην Βουλή. Τα άλλα τρία κόμματα όμως, αν δεν πετύχει το σορτάρισμα, θα βρεθούν «υποτελείς» στο λεγόμενο παλιό ΠΑΣΟΚ και θα χάσουν για πάντα την εκλογική βάση που είχαν –όσο μικρή ή μεγάλη κι αν ήταν αυτή – διότι οι παλιοί τους ψηφοφόροι θα νιώσουν προδομένοι από τη σύμπραξη.

Τελικά, όπως το σορτάρισμα γίνεται στο βωμό του οικονομικού κέρδους, έτσι και το Κίνημα Αλλαγής γίνεται στο βωμό των βουλευτικών εδράνων. Αξίζει όμως το επενδυτικό ρίσκο; Σε τελική ανάλυση, αξίζει ο ιδεαλισμός να υποχωρήσει μπροστά στο κέρδος;