Σχεδόν… Πολυτεχνείο

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, σύμβουλος επιχειρήσεων – συγγραφέας

Σχεδόν 50 χρόνια από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Μισός αιώνας είναι άπλετος χρόνος για να έχουμε καταλήξει με ψυχραιμία σε ισόρροπη ιστορική αποτίμηση. Κι όμως, τόσον καιρό μετά, αναλωνόμαστε, όπως και για τα περισσότερα ιστορικά δρώμενα, σε ανούσιες συζητήσεις και αντεγκλήσεις που μόνο ζητούμενο έχουν τη διατήρηση του εκάστοτε ιδεολογικού μύθου.

ΟΙ νοσταλγοί της δικτατορίας, ακόμη κι αυτοί που δεν το παραδέχονται ευθέως, ανακυκλώνουν επιχειρήματα για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου με.. χωροταξική προσέγγιση, λες κι έχει κάποια ειδική σημασία το ακριβές σημείο που χάνεται μια ζωή κι όχι το πλαίσιο που οδηγεί στη απώλειά της.

Από την άλλη, ορισμένοι κατ’ επάγγελμα επαναστάτες, συνήθως από αυτούς που εξαργύρωσαν πολιτικά τη συμμετοχή τους στην εξέγερση, επιμένουν να παρουσιάζουν το ορόσημο του Πολυτεχνείου ως την κομβική στιγμή για την πτώση της δικτατορίας. Την αγνόηση των γεωπολιτικών κινήσεων που επιβάλλουν τέτοιες αλλαγές, την πληρώσαμε ακριβά ως χώρα, στη διάρκεια της νεότερης ελληνικής ιστορίας.

Τι κρατάμε τελικά από εκείνη την εποχή; Πάνε πάνω από δέκα χρόνια από όταν έγραφα ένα άρθρο αντιπαραβάλλοντας το νόημα του τότε συνθήματος “Ψωμί, παιδεία, ελευθερία” με μια πιο επικαιροποιημένη εκδοχή του.

Για την εργασία που αλλάζει διαρκώς μορφή σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο και ξεπερνά τις συνηθισμένες οικονομικές προσεγγίσεις της βιομηχανικής εποχής. Για την εκπαίδευση που πέρασε στη διαδικτυακή φάση με τεράστια διευκόλυνση πρόσβασης στην γνώση, και δεν έχει ανάγκη από διαξιφισμούς για άσυλα ιδεών. Για τη δημοκρατία και την κατοχύρωση της ισονομίας, που απαιτούν θεσμικές παρεμβάσεις ώστε να ανακτηθεί η συλλογική εμπιστοσύνη κι όχι κούφια ιδεολογήματα μιας ανήμπορης ουτοπίας.

Κι όμως ακόμη κι αυτή μου η ανάλυση, τόσα χρόνια μετά, χρειάζεται ακόμη πιο σύγχρονη ματιά. Γιατί η οικονομική και η υγειονομική κρίση αποκάλυψαν ακόμη πιο έντονα την ανάγκη περισυλλογής γύρω κι από άλλα ζητήματα των καιρών μας.

Η ελευθερία, στη ζώνη του δικαιωμστισμού, μπορεί να επικεντρώνεται στη διατύπωση του τίτλου ενός κλασικού βιβλίου και να κωφεύει, χαρακτηρίζοντας θρησκευτικό δικαίωμα, τη βάναυση καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικότερα των γυναικών.

Η παιδεία, στη φάση της σοσιαλμιντιακής αυτοαναφορικότητας, αποκτά άλλη διάσταση. Τα πρότυπα αλλοιώνονται, η εικόνα κυριαρχεί επί της ουσίας, και το πρόσκαιρο επί του πραγματικού. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες εξοβελίζονται ως άχρηστες στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης και η άφιλτρη πληροφορία λογίζεται ως εξίσου αληθινή με την επιστημονική.

Η εργασιακή ικανοποίηση έδωσε τη θέση της στη μερική απασχόληση, στην ετεροαπασχόληση και τις παγίδες του άκοπου πλουτισμού.

Ποιο ιστορικό μήνυμα μπορεί να καλύψει αυτές τις αγωνίες; Ποια ερμηνεία του παρελθόντος θα δώσει νέα υπόσταση στο σήμερα;