Οι απόκρυφες πτυχές της επίσκεψης Πομπέο στην Αθήνα

Γράφει η Εύα Ι. Κουλουριώτη, Πολιτική αναλύτρια ειδική σε θέματα Μέσης Ανατολής

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Μεσόγειο επαναφέρουν στο προσκήνιο την προγραμματισμένη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στην Αθήνα τον περασμένο Οκτώβριο για να συναντηθεί με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον νέο υπουργό Εξωτερικών, οπότε είναι χρήσιμο να διαλευκάνουμε κάποια σημεία της. Η επίσκεψη αυτή θεωρήθηκε από μερικούς ως αντιστάθμισμα της ακύρωσης της συνάντησης του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ντόναλντ Τραμπ στην Νέα Υόρκη, λόγω των εντάσεων που επικρατούσαν τότε στο Κογκρέσο και της πρότασης μομφής εναντίον του Αμερικανού προέδρου. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Η επίσκεψη δεν είχε στόχο να καλύψει τον Τραμπ, ούτε να στείλει μήνυμα υποστήριξης των ΗΠΑ στην ελληνική κυβέρνηση ενόψει των αυξημένων τουρκικών προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, δεν στόχευε στην υποστήριξη της Αθήνας σε σχέση με την συνεχιζόμενη προσφυγική κρίση του Μαρτίου του 2016 ή στον μετριασμό των φόβων της ελληνικής κυβέρνησης για τις απειλές της Άγκυρας να ανοίξει τις πύλες για εκατομμύρια ανθρώπους και να πνίξει την Ευρώπη μέσω της Ελλάδας. Αυτή η επίσκεψη έγινε για επιβληθούν τα αμερικανικά συμφέροντα και το αμερικανικό όραμα στην Αθήνα μέσω τριών τομέων: του πολιτικού, του στρατιωτικού και του οικονομικού.

Ο πολιτικός φάκελος
Καθ’όλην την διάρκεια της πενταετούς διακυβέρνησης της Ελλάδας από τον ΣΥΡΙΖΑ, που θεωρείται αριστερό κόμμα σαφώς κοντά στην κομμουνιστική ιδεολογία, η πολιτική, οικονομική και στρατιωτική ατμόσφαιρα μεταξύ Αθήνας και Ουάσινγκτον επιβεβαιώσε, χωρίς αμφιβολία, ότι ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ήταν υπάκουος μέχρι τέλους στα αιτήματα των ΗΠΑ. Στην ουκρανική κρίση η κυβέρνηση Τσίπρα έσπευσε να πάρει το μέρος των ΗΠΑ, ενάντια στην Ρωσία. Επίσης, επέλεξε να συγκρουστεί με τον ελληνικό λαό και την ελληνική ιστορία υπογράφοντας συμφωνία με την κυβέρνηση των Σκοπίων, παρόλο που ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας γνώριζε ότι η συμφωνία αυτή θα κατέστρεφε τις πιθανότητες επανεκλογής του στις κυβερνητικές εκλογές, κάτι που επιβεβαιώθηκε από τους αριθμούς.

Η συμφωνία αυτή έγινε στο πλαίσιο εκπλήρωσης του αμερικανικού οράματος που θέλει τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και να ασκήσουν περισσότερη οικονομική και στρατιωτική πίεση στη Μόσχα. Αυτά τα ευαίσθητα βήματα του Τσίπρα κατέστησαν την Ελλάδα έναν ωφέλιμο εταίρο της αμερικανικής κυβέρνησης. Έτσι, η επίσκεψη Πομπέο επιδίωκε να διασφαλίσει ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση θα συνεχίσει να ακολουθεί την ίδια πολιτική πορεία που είναι σύμφωνη με το παγκόσμιο και ευρωπαϊκό όραμα της Ουάσινγκτον και σε άλλα ευαίσθητα αρχεία όπως η Ουκρανία, ο ρωσο-τουρκικός αγωγός, η Συρία και οι αμερικανικές κυρώσεις για το Ιράν.

Ο στρατιωτικός φάκελος
Τα τελευταία χρόνια, υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, η ελληνική κυβέρνηση υπέγραψε σειρά στρατιωτικών συμφωνιών με το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ, στις οποίες περιλαμβάνονται συμβάσεις για την αναβάθμιση αεροσκαφών F-16 της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας για περίπου 1,5 δις δολλάρια, καθώς και νέες στρατιωτικές συμφωνίες που δίνουν το πράσινο φως στον αμερικανικό στρατό για την δημιουργία τριών νέων στρατιωτικών βάσεων εντός της ελληνικής γεωγραφίας με δυνατότητα αύξησης του αριθμού τους σε πέντε. Και σε αυτόν τον τομέα, η επίσκεψη Πομπέο στόχευε να διασφαλίσει ότι η Αθήνα θα συνεχίσει την ίδια προσέγγιση, θα είναι ανοιχτή σε ευρύτερη στρατιωτική συνεργασία με την Ουάσινγκτον και θα τηρήσει τις υποσχέσεις της προηγούμενης κυβέρνησης σχετικά με τις νέες στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ. Ιδιαίτερο βάρος δίνουν οι Αμερικανοί στην βάση της Αλεξανδρούπολης στον ελληνικό βορρά κοντά στο στενό του Βοσπόρου που συνδέει την Μαύρη Θάλασσα με την Μεσόγειο και είναι στρατηγικής σημασία για την Ρωσία.

Ο οικονομικός φάκελος
Αποτέλεσε το σημαντικότερο σκέλος της επίσκεψης του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών στην Αθήνα. Οι δηλώσεις των Ελλήνων και Αμερικανών αξιωματούχων σχετικά με τα προηγούμενα ζητήματα ήταν μια προσπάθεια να καλυφθεί ο κύριος λόγος για την επίσκεψη αυτή, που ήταν το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο.
Είναι σε εξέλιξη ένας αφανής πόλεμος μεταξύ των εταιρειών ενέργειας για τον έλεγχο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση της Λευκωσίας υπέγραψε συμφωνία με την ρωσική εταιρεία Rosneft για έρευνα αερίου, ύψους 9,3 δις δολλαρίων. Η ρωσική εταιρεία, πέραν αυτού, άρχισε πρόσφατα συνομιλίες με την κυπριακή κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να αναλάβει τον ρόλο διαμεσολαβητή με την τουρκική κυβέρνηση για την επίλυση της πρόσφατης κρίσης μεταξύ των δύο χωρών όσον αφορά στις έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Rosneft διαδραματίζει ρόλο σε διεθνή κρίση. Το έκανε και με την ένταση μεταξύ της Άγκυρας και της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν στο βόρειο Ιράκ στα τέλη του 2017, όπου έπαιξε ρόλο διαμεσολαβητή για το ζήτημα της μεταφοράς του κουρδικού πετρελαίου μέσω του τουρκικού εδάφους. Η Rosneft εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο και σε άλλες χώρες όπως η Βενεζουέλα και η Λιβύη.

Ο Μάϊκ Πομπέο ήθελε, λοιπόν, να στείλει ένα άμεσο μήνυμα στη Λευκωσία μέσω της Αθήνας, ότι η Ουάσιγκτον δεν συμφωνεί με καμμία διαμεσολάβηση μεταξύ Άγκυρας και Λευκωσίας, ειδικά εάν προέρχεται από την Μόσχα και τους αντιπροσώπους της. Η επιβεβαίωση αυτής της άποψης ήταν η επίσκεψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στην Λευκωσία, μία μέρα μετά το τέλος της επίσκεψης Πομπέο στην Αθήνα.

Μετά από πέντε μήνες διακυβέρνησης της χώρας από την Νέα Δημοκρατία, μπορούμε να πούμε ότι η πορεία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής δεν διαφέρει πολύ από αυτήν του Αλέξη Τσίπρα. Η πλήρης συμμόρφωση στις υπαγορεύσεις της Ουάσιγκτον και των ευρωπαίων ηγετών συνεχίζεται. Οι ενέργειες της νέας κυβέρνησης ως προς την τουρκική κλιμάκωση αποδεικνύουν ότι δεν διαθέτει πραγματικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης του φυσικού αερίου αλλά και της συνολικής επίλυσης της κυπριακής κρίσης. Αν θυμηθούμε τον τρόπο χειρισμού του ιρανικού δεξαμενοπλοίουτον τρόπο χειρισμού του ιρανικού δεξαμενοπλοίου, την αποφυγή καταδίκης της ιρανικής επίθεσης στις εγκαταστάσεις της Aramco στη Σαουδική Αραβία και την ελληνική στάση στο θέμα της βόρειας Συρίας, διαπιστώνουμε την απουσία σχεδίου που θα επαναφέρει την Αθήνα ως σημαντικό παίκτη στην ευρωπαϊκή ήπειρο και τον κόσμο.