Η πανδημία του πολυπολιτισμικού νέου πατριωτισμού

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας

Σαν να μη μας έφτανε η υγειονομική πανδημία, εξαπλώνεται λίγο, λίγο και μια πιο υποχθόνια και εξίσου, αν όχι περισσότερο, επικίνδυνη μορφή πανδημίας. Ο πολυπολιτισμικός νέος πατριωτισμός εξελίσσεται σε μια ιδεολογική ίωση που τείνει να επιβάλλει μια, σχεδόν καταναγκαστική, ορθοπολιτική και δικαιωματική “θεραπεία”.

Πλέον είναι επανειλλημένες οι θεσμικές δηλώσεις που επιχειρούν να προσθέσουν στην διαχρονική έννοια του πατριωτισμού τον επιθετικό προσδιορισμό του “νέου” και το φίλτρο της πολυπολιτισμότητας ως απαραίτητα συστατικά επανακαθορισμού της συγκεκριμένης έννοιας. Ο πατριωτισμός ως μέσο απόδειξης της ταυτότητας μας και εργαλείο πολιτισμικής ανάδειξης, συγχέεται με τον ακραίο εθνικισμό της καθυπόταξης του “εχθρού” κι έτσι οι υπέρμαχοι της εθνικής και κοινωνικής ελευθεριότητας αναζητούν, εναγωνίως, τρόπους να του προσδώσουν διαφορετική αίσθηση.

Τι ακριβώς εκπροσωπεί αυτή η νέα θεσμική στάση; Με πρόσχημα μάλιστα την θλιβερή πορεία του κορωνοϊού και με εμφανή πρόθεση να υπάρξει συναισθηματική εκμετάλλευση μιας ιδιαίτερης κατάστασης, ο “νέος πατριωτικός” παρουσιάστηκε ως επικαιροποιημένη μορφή εμβάθυνσης της αλληλεγγύης, επαναφοράς σε πιο συλλογικές διαδικασίες, μετατόπισης από την εγωκεντρική φύση μας σε μια φάση που προτάσσεται το εμείς και το γενικότερο καλό.

Καταρχάς, το νέο έχει νόημα όταν έρχεται να μπολιάσει το παλιό. Να του προσδώσει φρεσκάδα δίχως να αλλοιώσει τον χαρακτήρα του, να βρει σύγχρονους τρόπους προβολής και τα κατάλληλα μηνύματα προώθησης. Όταν πρωταρχικός του στόχος είναι η μεθοδευμένη αντικατάσταση του με ιδεολογήματα και παραπλανητικές ερμηνείες τότε αυτό που επιδιώκει δεν είναι τίποτε παραπάνω από τον χλευασμό και τον σταδιακό εξοβελισμό αρχών και αξιών συνδεδεμένων με την εθνική ιδιοσύσταση μας.

Η αλήθεια είναι ότι όλο αυτό έχει βαθιά τις ρίζες του στις φιλελέφτ και άλλες “δημοκρατικές” δυνάμεις της χώρας μας. Πρόκειται για τους ίδιους που επέμεναν να διαβάζουν αλλιώς την ιστορία αυτού του τόπου, να μιλούν για συνωστισμούς και να αμφισβητούν την ύπαρξη μύθων ως παγκοσμίως αναγκαία συνθήκη για να χαλιβδωθεί η κοινή μνήμη.

Είναι οι ίδιοι που με ευκολία παραχωρούν μέρος της ιστορίας μας και προτρέπουν διαρκώς σε εξωτερικούς συμβιβασμούς. Αυτοί που ενοχλούνται από το θρησκευτικό συναίσθημα και θέλουν να το χαλιναγωγήσουν. Όσοι ηθελημένα συγχέουν την συμπαράσταση στον πρόσφυγα με τη στρουθοκαμηλική αντιμετώπιση του στοχευμένου μεταναστευτικού εποικισμού.

Ο υπερεθνικός πατριωτισμός τους βάζει μπροστά το κάρο της πολυπολιτισμικής ανοχής και πολύ μετά το άλογο της εθνικής συνείδησης. Συνθλίβει την ατομικότητα ως προϋπόθεση συλλογικής προκοπής για να λατρέψει έναν απο-ιδεολογικοποιημένο πρότυπο ανθρώπου που έχει απεκδυθεί κάθε πατροπαράδοτο ένδυμα.

Αυτός είναι για ορισμένους ο νέος πατριωτισμός. Ένα σαφές υποσύνολο σε ένα ασαφές κοσμοπολίτικο όλον.