H έννοια της διακυβέρνησης

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης

Ο συνηθέστερος ορισμός που χρησιμοποιείται τόσο στην πολιτική θεωρία όσο και στην εφαρμοσμένη πολιτική για την έννοια της Διακυβέρνησης, είναι ότι αποτελεί την διαδικασία μέσω της οποίας δημιουργούνται οι αποφάσεις, οι νόμοι και οι πολιτικές, είτε με την συμβολή είτε δίχως την συμβολή των επίσημων θεσμών.

Ενώ η έννοια της κυβέρνησης παραπέμπει σε μία μάλλον στατική περιγραφή που εδράζεται στους οργανισμούς, η έννοια της Διακυβέρνησης αναδεικνύει την διαδικασία, την ποιότητα και το βάθος της συλλογικής λήψης αποφάσεων. Παράλληλα αξίζει να σημειωθεί πως ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην δραστηριότητα της άσκησης εξουσίας. Γι αυτό και δυνητικά γίνεται λόγος για παγκόσμια κυβέρνηση. Όμως υφίσταται μία μεγάλη κοινότητα διεθνών οργανισμών με πρώτο και κύριο τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, χιλιάδες διακρατικές συνθήκες που αποτελούν την προέκταση του διεθνούς δικαίου  και ταυτόχρονα μία διαρκής αλληλεπίδραση ανάμεσα σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και ομάδες συμφερόντων, που από κοινού συνθέτουν μία διακυβερνητική διαδικασία.

Είναι σαφές πως η Διακυβέρνηση απομακρύνει την προσοχή μας από την λειτουργία της κυβέρνησης ως μηχανισμού εντολής και ελέγχου προς τον ευρύτερο ρόλο της ρύθμισης της δημόσιας σφαίρας, τον οποίο οι κυβερνώντες πολιτικοί στις δημοκρατίες μοιράζονται με άλλους δρώντες. Χρειαζόμαστε την έννοια της διακυβέρνησης ως συμπλήρωμα και όχι ως υποκατάστατο της έννοιας της κυβέρνησης.

Είναι σαφές πως η έννοια της Διακυβέρνησης βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του διαλόγου για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο εσωτερικό του περιφερειακού θεσμού της ενοποίησης ήδη υφίσταται πλήθος επιμέρους θεσμών που προσομοιάζουν σε ένα κυβερνητικό ευρωπαϊκό μοντέλο ευρωπαϊκής διακυβέρνησης με πλέον σημαντική το αιρετό ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αποστολή τους είναι η ανάπτυξη πολιτικών και νόμων και η εποπτεία της εφαρμογής τους ωστόσο, μπορούν να κάνουν μόνο όσα τους επιτρέπουν οι ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Είναι σαφώς προτιμότερη η προσέγγιση τους ως φορέων που υπηρετούν την διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης παρά ως θεσμοί μιας ευρωπαϊκής κυβέρνησης.

Αλώστε ο όρος Διακυβέρνηση έχει σαφείς αναφορές στην δραστηριότητα της άσκησης εξουσίας και αναδείχτηκε ως ο καταλληλότερος όρος αλλά και μέτρο αξιολόγησης της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας μίας κυβέρνησης. Ακριβώς σ αυτό το πλαίσιο , ο όρος διακυβέρνηση έχει σαφείς αναφορές στο περιεχόμενο του κυβερνητικού έργου. Μία χρηστή διακυβέρνηση οφείλει κατ’ ελάχιστον να είναι αποτελεσματική και να διαθέτει το στοιχείο της λογοδοσίας και της διαφάνειας, να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και ταυτόχρονα να είναι συμπεριληπτική. Ωστόσο όλα αυτά παραμένουν καθώς ακόμα και οι χώρες που κατατάσσονται στην κορυφή των αξιολογήσεων πολιτικών συστημάτων δεν είναι απαλλαγμένες από δομικές συχνά παθογένειες. Όμως είναι σαφές πως το χαρακτηριστικό των στρεβλώσεων και της διαφθοράς είναι δομικό χαρακτηριστικό των απολυταρχικών συστημάτων.