Από το Μινώταυρο του νεοφιλελευθερισμού στον εθνοκεντρικό προστατευτισμό

Γράφει ο Ευπατρίδης

Η πρωτοβουλία της Προέδρου της Δημοκρατίας να αρθρογραφήσει σε ένα έντυπο που στην καλύτερη περίπτωση θεωρείται πολιτικά χρωματισμένο, στη χειρότερη θεωρείται απλά κομματικό, όπως είναι η Εφημερίδα των Συντακτών, ήταν παντελώς λανθασμένη και ασυμβίβαστη με το ρόλο και τις αρμοδιότητές της. Τελεία και παύλα. Και αυτό η ίδια όφειλε να το γνωρίζει περισσότερο από τον καθένα, σαν τέως ανώτατη δικαστικός με εξαιρετική γνώση του Συντάγματος και του πολιτεύματος. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν είναι ιδεολογικός καθοδηγητής του έθνους, ούτε έχει σκοπό την μετάδοση των πολιτικών του απόψεων στους πολίτες.

Η Αικατερίνη Σακελλαροπούλου σαν άνθρωπος προφανώς έχει κάποιες απόψεις πάνω στην πολιτική, την κοινωνία, τον κόσμο, την ιστορία. Κάποιες προσωπικές απόψεις που τη χαρακτηρίζουν. Ο λόγος όμως που βρίσκεται σε αυτό το αξίωμα, το ανώτατο του πολιτεύματός μας, δεν είναι οι απόψεις της αυτές. Οι απόψεις της δεν έχουν εγκριθεί από τους Έλληνες πολίτες, ούτε με απόλυτη ούτε με σχετική πλειοψηφία.

Για όσο διάστημα βρίσκεται σε αυτή τη θέση, δεν απευθύνεται στους πολίτες ούτε σαν «Αικατερίνη Σακελλαροπούλου» ούτε σαν «Κατερίνα», αλλά σαν η πρώτη πολίτης της χώρας. Στο συμβολικό αυτό ρόλο δεν υπάρχει χώρος για ανάπτυξη πολιτικών απόψεων. Πολλώ δε μάλλον όταν οι απόψεις αυτές βρίσκουν αντίθετο μεγάλο μέρος των πολιτών και τους κάνουν να αναπτύσσουν αρνητικά συναισθήματα όχι για αυτήν προσωπικά, αλλά για το θεσμό που εκπροσωπεί και για την πολιτεία συνολικά.

Δυστυχώς δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι αντίστοιχο. Τα ίδια έκανε και ο προκάτοχός της, ο Προκόπης Παυλόπουλος. Η φράση του τίτλου, «ο Μινώταυρος του νεοφιλελευθερισμού», είναι η πλέον διάσημη από όσα κατά καιρούς είπε, εκφράζοντας τις προσωπικές του απόψεις. Ήταν ένα λάθος που ελπίζαμε ότι θα τελείωνε με την (πρόωρη) διαδοχή του, αλλά δυστυχώς πέσαμε έξω. Το μόνο που άλλαξε είναι οι απόψεις που εκφράζονται και η μερίδα εκείνη των πολιτών που δυσαρεστείται.

Δε θα μπω σε συνολική ανάλυση ή κριτική του κειμένου της, γιατί δεν έχει κάποιο νόημα να το κάνω. Η φράση όμως του τίτλου, «εθνοκεντρικός προστατευτισμός», όσο προσεκτικά διαλεγμένη κι αν είναι, δε μπορεί να κρύψει το αληθινό νόημά της, που δεν είναι παρά ένα αίσθημα αντίθεσης, έως και έχθρας, απέναντι στην ιστορική έννοια του έθνους. Η ιδέα ότι το έθνος είναι απλά ένας παράγοντας περιττός, αχρείαστος, που μας καθιστά υπερπροστατευτικούς με τον εαυτό μας ή αμυντικούς απέναντι στους έξω και εμποδίζει την ένωση των λαών είναι μια αντίληψη που βρίσκει αντίθετο το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των πολιτών. Και όταν η ιδέα αυτή εκφράζεται από την Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, οι πολίτες δε βλέπουν την «Κατερίνα», αλλά την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την επικεφαλής του κράτους, ταυτίζουν την ιδέα αυτή με το πολίτευμα που η Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκπροσωπεί, θεωρούν το πολίτευμα εχθρικό προς την έννοια του έθνους (από τη στιγμή που η επικεφαλής του εκφράζεται εναντίον του) και κατά συνέπεια διάκεινται και αυτοί αρνητικά απέναντι σε αυτό.

Όταν είσαι Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν είσαι πλέον η Κατερίνα ή ο Προκόπης ή ο Κάρολος, και όταν μιλάς δημοσίως δεν εκφράζεις τον εαυτό σου αλλά το αξίωμά σου. Και το αξίωμα αυτό δε σηκώνει απόψεις επί της πολιτικής, ειδικά όταν είναι αμφιλεγόμενες. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να έχει ό, τι απόψεις κρίνει καλύτερες, τις έχει όμως σαν «Κατερίνα», όχι σαν Πρόεδρος. Και επειδή όταν εκφράζεται δημοσίως εκφράζεται με το αξίωμά της, και όχι με το πρόσωπό της, πρέπει να δεχτεί ότι μέχρι να σταματήσει να κατέχει το αξίωμά της δε θα εκφράζεται με τον τρόπο αυτό. Αλλιώς κινδυνεύει να έχει την τύχη του προκατόχου της.