30 Μαρτίου 1822. Η σφαγή της Χίου
Από τα πρώτα νησιά που ελευθερώθηκαν το 1821, ήταν και η Σάμος. Ήρωας της εκεί επανάστασης, ο Λυκούργος Λογοθέτης που βοηθήθηκε από τον ελληνικό στόλο. Γειτονικό νησί, η Χίος εξακολουθούσε να βρίσκεται σκλαβωμένη, αν και τα Μαστιχοχώρια της εξασφάλιζαν καλή μεταχείριση. Χιώτες πατριώτες πήγαν στη Σάμο και ζήτησαν από τον Λογοθέτη να τους βοηθήσει να ξεσηκωθούν. Εκείνος έγραψε στον Δημήτριο Υψηλάντη, μελλοντικό πρόεδρο του Βουλευτικού, ζητώντας την άδειά του. Ο Υψηλάντης του έγραψε, στις 21 Δεκεμβρίου, πως η εποχή δεν ήταν κατάλληλη. Του σύστησε να περιμένει. Με γράμμα του, στις 20 Ιανουαρίου, ο Λογοθέτης απάντησε ότι συμφωνούσε. Όμως, οι Χιώτες πίεζαν. Νέα αντιπροσωπεία τους έφτασε στη Σάμο. Δήλωσαν πως δεν μπορούσαν να περιμένουν άλλο, πως η επιτυχία του ξεσηκωμού στη Σάμο εγγυούταν και για τη Χίο και πως ο Βεχίτ πασάς φορολογούσε άγρια τα Μαστιχοχώρια. Ο Λογοθέτης υποσχέθηκε να βοηθήσει.
Στις 10 Μαρτίου 1822, χωρίς να ειδοποιηθούν η επαναστατική κυβέρνηση και τα νησιά που διέθεταν στόλο, σαλπάρανε από τη Σάμο οχτώ μπρίκια και δέκα σακολέβες. Έπιασαν στην Αγία Ελένη της Χίου την άλλη μέρα. Στο νησί βγήκαν 2.500 οπλισμένοι, κήρυξαν την επανάσταση κι αιφνιδίασαν τους Τούρκους που κλείστηκαν στο κάστρο.
Τα νέα μαθεύτηκαν και προκάλεσαν οργή στους Τούρκους και τρόμο στα ναυτικά νησιά. Έξι πλοία από τα Ψαρά έσπευσαν στη Χίο όπου επικρατούσε μεγάλος ενθουσιασμός. Όμως, στις 25 Μαρτίου, ο τουρκικός στόλος βγήκε από την Καλλίπολη και κατευθύνθηκε στη Χίο όπου οι Τούρκοι του κάστρου κρατούσαν ακόμη. Έφτασαν, στις 30 Μαρτίου 1822.
Προηγήθηκε σφοδρός κανονιοβολισμός. Ακολούθησε απόβαση 7.000 ανδρών. Άρχισε η μεγάλη σφαγή. Οι Τούρκοι έσφαζαν τέσσερις μέρες συνέχεια, ενώ νέες ενισχύσεις έφταναν στο νησί, ανεβάζοντας τους Τούρκους σε 15.000. Όσοι κατάφεραν να γλιτώσουν, πήραν τα βουνά. Η επανάσταση πνίγηκε στο αίμα, οι Σαμιώτες έφυγαν και, στις 2 Απριλίου, Κυριακή του Πάσχα, τίποτα δεν κινιόταν στο ματωμένο νησί. Ο Τούρκος ναύαρχος εγγυήθηκε στους προξένους Αγγλίας, Αυστρίας και Γαλλίας ότι θα δώσει αμνηστία στους επιζώντες που θα γυρίσουν στα χωριά τους. Οι πρόξενοι έπεισαν το λαό να επιστρέψει. Τότε, ο Καρά Αλής έδωσε διαταγή ν’ αφανιστούν όλοι οι χριστιανοί του νησιού. Σφάχτηκαν 27.000 και 47.000 στάλθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Από τους πάνω από 100.000 κατοίκους που είχε το νησί, έμειναν 2.000.
Η παρασπονδία και η ομαδική σφαγή τάραξαν την Ευρώπη, σήκωσαν θύελλα αντιδράσεων και γέμισαν οργή τους Έλληνες. Μεγάλοι ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από το γεγονός κι ο Βίκτωρ Ουγκώ έγραψε περίφημο ποίημα. Την εκδίκηση, όμως, την πήρε ο Κωνσταντίνος Κανάρης, δυο μήνες αργότερα.
