Το Πολεμικό Ναυτικό και η Δόξα του 1821
Γράφει η Κρινιώ Καλογερίδου
Η αναγγελία σαρκώσεως του Θεανθρώπου Χριστού από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ προς την Παρθένο Μαρία και τα χρόνια της Νεότερης Ιστορίας μας με επίκεντρο τον 19ο αιώνα, έρχονται πιο κοντά τούτες της μέρες της Άνοιξης με αφορμή τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την επέτειο έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης (25η Μαρτίου 1821), η οποία αποτελεί φωτεινό μετέωρο της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας.
Φωτεινό μετέωρο του δεκαετούς σκληρού αγώνα απελευθέρωσης των επαναστατημένων Ελλήνων από τον τουρκικό ζυγό, στο διάβα των 400 χρόνων Τουρκοκρατίας (1453-1821), που έγιναν 500 για το μη απελευθερωμένο κομμάτι της πατρίδας μας (Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη, νησιά).
Του αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων οι οποίοι – στα χρόνια υποταγής τους στον Τούρκο κατακτητή – είχαν υποστεί ταπεινώσεις σκληρής σκλαβιάς, βίαιο εξισλαμισμό, παιδομάζωμα, αρπαγές, σφαγές, βαριά φορολογία και αναγκαστική ναυτολογία.
Παρά την μαρτυρική ζωή όμως που πέρασαν, κατόρθωσαν να διατηρήσουν την εθνική τους συνείδηση, να μην αλλαξοπιστήσουν (πλην των θυμάτων παιδομαζώματος που δέχθηκαν εξαναγκασμό) και να μη χάσουν τη γλώσσα τους, την ελληνική γλώσσα.
Κατόρθωσαν να διατηρήσουν ηρωικό πνεύμα, διάθεση για αυτοθυσία και αυταπάρνηση στο όνομα της σκλαβωμένης Ελλάδας. Να διατηρήσουν, προπάντων, υψηλό φρόνημα που γεννούσε Κολοκοτρώνηδες, Παπαφλέσσες, Καραϊσκάκηδες. Μποτσαραίους και Διάκους στην ξηρά, και στη θάλασσα Μιαούληδες, Κανάρηδες και Μπουμπουλίνες, κατά τα πρότυπα των Μαραθωνομάχων (490 π Χ) και Σαλαμινομάχων /(480 π Χ), οι οποίοι κατανίκησαν τον περσικό στρατό και στόλο στους κλασικούς χρόνους (βλ. Περσικοί Πόλεμοι), αν και οι δυνάμεις του εχθρού υπερτερούσαν αριθμητικά έναντι των αρχαίων προγόνων μας.
Οι ήρωες της ναυτοσύνης του 1821 κατόρθωσαν με τα πυρπολικά τους να αναδείξουν κάτι από τη δύναμη της αρχαίας κληρονομιάς τους, συνεχιστής της οποίας είναι σήμερα το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό ως δύναμη υπεράσπισης της θαλάσσιας επικράτειας των συνόρων μας και γεωπολιτικός πυλώνας ισχύος με έμβλημα (στο θυρεό) τη φράση του Θουκυδίδη δια στόματος Περικλή (Θουκυδίδης: Ἱστορίαι).: “Μέγα το της Θαλάσσης Κράτος” (”Μεγάλη είναι η δύναμη του κράτους που ελέγχει την θάλασσα»).
Η γεωγραφία των θαλασσών, άλλωστε, είναι αυτή που διαμορφώνει τη μοίρα των εθνών. Πολύ περισσότερο όταν η Ελλάδα έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων για την απόκτηση ναυτικής ισχύος. Κι αυτό της δίνει το δικαίωμα να είναι συνεχιστής της αρχαιοελληνικής και βυζαντινής παρουσίας στις θάλασσες της Μεσογείου.
Παρουσίας που ήταν εμφανής και στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, έστω κι αν η δυναμική των τουρκικών πλοίων ήταν χαώδης, αφού οι δικοί μας δρούσαν με πυρπολικά και μ’ αυτά τορπίλιζαν τουρκικές ναυαρχίδες (πυρπολικά με κυβερνήτη τον Παπανικολή, τον Ψαριανό Καλαφάτη, τον Κανάρη κλπ).
Σε κάθε περίπτωση, οι Έλληνες μαχητές-επαναστάτες και ναύαρχοι στην ξηρά και τη θάλασσα δεν ένιωθαν φοβικά, γιατί είχαν υψηλό φρόνημα και μεγάλη πίστη. Πίστη στην κιβωτό του έθνους Ορθόδοξη Εκκλησία μας, όταν ξέσπασε η εθνικοαπελευθερωτική εξέγερσή τους το 1821.
Τροφοδότες του φρονήματος και της πίστης τους ήταν το ελληνορθόδοξο πνεύμα που διαπερνούσε τα πάντα. Από το ”Κρυφό σχολειό” και την Εκκλησία ως τους δασκάλους του Γένους (Κοσμά Αιτωλό, Ρήγα Φερραίο Άνθιμο Γαζή, Αδαμάντιο Κοραή, Ευγένιο Βούλγαρη, Κωνσταντίνο Κούμα, Οικονόμο τον εξ Οικονόμων κλπ). οι οποίοι πότισαν με το αίμα τους τον σπόρο ελευθερίας που έσπειραν.
Έγιναν, στην ουσία, φάροι της ακατάλυτης ψυχής των Ελλήνων και της ελληνικής αρετής διαιωνίζοντας την ένδοξη παράδοση του 1821. Τη σύζευξη αμφοτέρων είχε εγκιβωτίσει στο όραμά του το Πολεμικό Ναυτικό τα επόμενα χρόνια τόσο κατά τους Βαλκανικούς, όσο και κατά τους Παγκοσμίους Πολέμους, όπου η συμβολή του στην απελευθέρωση της Ελλάδας ήταν μεγάλη.
Ήταν μεγάλη και άνοιξε δρόμο θριαμβικά για την εποποιία του 1940-’41, το απαύγασμα της οποίας υπερίπταται ως όραμα πάνω απ’ τον σύγχρονο ελληνικό Στόλο στα χρόνια μας. Τον Στόλο που προσπαθεί να αποκαταστήσει εξοπλιστικά και επιχειρησιακά – κατά την τελευταία πενταετία – την οκτάχρονη καθήλωσή του επί μνημονίων (2010-’18) λόγω δυσμενών οικονομικών συγκυριών.
Προσπαθεί να αποκαταστήσει την χαμένη ”ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο” λόγω της εξοπλιστικής αυτάρκειας στην οποία κατατείνει η Τουρκία. Αυτάρκειας που της επιτρέπει να κατασκευάζει με δική της τεχνογνωσία πάνω από το 60% των εξοπλισμών της, τη στιγμή που η Ελλάδα βλέπει σαν βάρος την ΕΑΒ και την ΕΛΒΟ, οι οποίες θα μπορούσαν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην εθνική μας Άμυνα, αν δεν τις απαξίωναν οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες δίνοντας ψήφο εμπιστοσύνης στις ξένες αγορές.
Ωστόσο η ελπίδα πεθαίνει τελευταία και σ’ αυτήν την περίπτωση. Το προσάναμμα της φλόγας της το άναψαν οι ελληνικές κανονιοφόροι που είναι ενταγμένες στη Διοίκηση Κανονιοφόρων η οποία συστάθηκε το 2002 και υπάγεται στο Αρχηγείο του Στόλου μας. Σηματωρός της ελπίδας αυτής είναι το ”εθνικό πλοίο”. Το φιλόδοξο όνειρο κατασκευής ενός λειτουργικού συστήματος βγαλμένου από ελληνικά χέρια και συναρμολογημένου με εγχώρια μέσα.
Ήδη το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) εκδήλωσε ενδιαφέρον για την ανάπτυξη και κατασκευή εγχώριου Συστήματος Διαχείρισης Μάχης (ΣΔΜ) – αξίας 1,4 εκατ. ευρώ σε χρονοδιάγραμμα 18 μηνών – το οποίο θα συνθέτει στοιχεία από τους αισθητήρες του υπό αναβάθμιση σκάφους του ΠΝ, για να ελέγχονται τα όπλα του.
Σημειωτέον ότι, σε πρώτη φάση, θα υπάρχει συνεργασία με το υπό ανάπτυξη υποσύστημα επίλυσης προβλήματος διεύθυνσης βολής του ΠΝ με στόχο την αναβάθμιση των κανονιοφόρων κλάσης κλάσης Osprey-55 (βλ. ”Αρματολός” και ”Ναυμάχος”).
Όπερ σημαίνει ότι – βάσει του συστήματος αυτού – θα μπορεί να επιτυγχάνεται ο ”αυτοματισμός ενεργειών και λειτουργιών εντοπισμού, αναγνώρισης και προσβολής με πυροβόλο”, ενώ θα διασφαλιστεί η διασύνδεση που απαιτείται σε κάθε αναβαθμισμένο πλοίο, ώστε να λαμβάνονται στοιχεία στόχων από αισθητήρες και να γίνεται γνωστή η τακτική εικόνα του σκάφους, το οποίο θα έχει τη δυνατότητα ανταλλαγής της με άλλες μονάδες του στόλου για επιχειρησιακούς λόγους.
Εικόνα που θα αντικατοπτρίζει την αναβάθμιση του πλοίου σε επίπεδο εκτέλεσης επιχειρήσεων (αναγνώρισης και δικτυοκεντρικών), υποστήριξης επιχειρήσεων ξηράς, έρευνας και διάσωσης, επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών, εμπλοκής και ελέγχου όπλων, αναγνώρισης στόχων ανεξαρτήτως συνθηκών φωτισμού.
Θα είναι μια καλή αρχή για τη δημιουργία (μακροπρόθεσμα) ενός ελληνικού ενοποιημένου, δικτυοκεντρικού και διαλειτουργικού συστήματος (σ.σ: τα υπάρχοντα συστήματα μάχης του ΠΝ είναι ξένης προέλευσης: TACTICOS, SETIS). Συστήματος το οποίο θα μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε τύπο κατασκευασμένου από ελληνικά χέρια πλοίου επιτρέποντας την αποτελεσματική διαχείριση των δεδομένων από αισθητήρες, οπλικά συστήματα και επικοινωνιακά μέσα, είτε σε τοπικό επίπεδο (μονάδα επιφανείας, φερ’ ειπείν), είτε ως κομμάτι ενός ευρύτερου ναυτικού, αλλά και διακλαδικού δικτύου.
Προ το παρόν, ωστόσο – πέραν των διασφαλισθέντων 3 γαλλικών φρεγατών FDI Belharra, και τη δυνητική απόκτηση αριθμού ιταλικών φρεγατών FREMM κλάσης Bergamin 12ετίας που συζητάμε στη θέση των παλαιών ελληνικών “S” (αν και άμεσο ζητούμενο είναι η απόκτηση 4ης Belharra) – ”τρέχει” ο εκσυγχρονισμός τεσσάρων υποβρυχίων ”214” κλάσης ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ.
”Τρέχει” και η απόκτηση καινούργιων υποβρυχίων του Πολεμικού Ναυτικού, την απόκτηση των οποίων θα ανακοινώσει στις 27 Μαρτίου από βήματος της Βουλής ο πρωθυπουργός, με την υπόμνηση ότι – έστω και καθυστερημένα – θα έρθουν στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας – αρχές του καλοκαιριού – οι 44 τορπίλες βαρέως τύπου που είχαμε παραγγείλει και περιμέναμε.
Ας σημειωθεί ότι υπό συζήτηση είναι η αγορά καινούργιων Μονάδων Επιφανείας για το ΠΝ, δεδομένου ότι υπάρχει οικονομικό περιθώριο γι’ αυτό λόγω της ”Λευκής Βίβλου” της ΕΕ για την άμυνα και τα εξοπλιστικά (βλ. ρήτρα διαφυγής για αύξηση των αμυντικών δαπανών χωρίς δημοσιονομική επιβάρυνση των κρατών-μελών της).
Περιθώριο που, στη δική μας περίπτωση, αναμένεται να οριστικοποιηθεί τον Ιούνιο και αφήνει μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας για να μπει το Πολεμικό Ναυτικό στο πρόγραμμα της Ευρωκορβέτας, χωρίς να πάψει να παρακολουθεί την εξέλιξη του προγράμματος των φρεγατών Constellation αν και είναι πανάκριβες αυτές και προϋποθέτουν τεράστια καθυστέρηση έναντι των έτοιμων FREMM.
Υπενθυμίζεται, στο σημείο αυτό, ότι το καλοκαίρι του 2023 η διαχειρίστρια εταιρεία NAFS των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά του εφοπλιστή Γιώργου Προκοπίου είχε υπογράψει – για λογαριασμό του ΥΠΑΜ – σύμβαση (που ”τρέχει” ήδη) με τον γερμανικό κολοσσό ThyssenΚrupp Marine Systems για την αναβάθμιση των ικανοτήτων τεσσάρων ελληνικών φρεγατών ΜΕΚΟ 200 (”Υδρα”, ”Σπέτσαι”, ”Ψαρά” και ”Σαλαμίς”).
Σημειωτέον, ότι η θυγατρική του εν λόγω κολοσσού (η ThyssenKrupp Marine Systems, Howaldtswerke-Deutsche Werft, δηλαδή) ήταν αυτή που ανέλαβε να αναβαθμίσει τα τέσσερα υποβρύχια κλάσης 214 (”Παπανικολής”, ”Πιπίνος”, ”Ματρώζος” και ”Κατσώνης”).
Πλοίων αντάξιων όχι μόνο των θρυλικών πυρπολικών και των άλλων που συμμετείχαν στον κατά θάλασσα αγώνα της Απελευθέρωσης του 1821 (βλ. πλοία Ύδρας, Σπετσών, Ψαρών, Σάμου), αλλά και των εμπορικών και πολεμικών τα οποία έλαβαν μέρος στον πόλεμο του 1940, όπου πρώτευσαν τα υποβρύχια γράφοντας ναυτικό έπος με τα κατορθώματά τους και συνδέοντας την ιστορία τους με την αθάνατη Δόξα του Εικοσιένα!
