Το ενεργειακό φιάσκο και η “λίμνη του Αιγαίου”

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, σύμβουλος επιχειρήσεων – συγγραφέας

Δυο ήταν τα στοιχεία που επεσήμανα με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Το ένα, ότι πρόκειται για μια αργή και επίπονη διαδικασία γεωπολιτικού επανακαθορισμού. Το άλλο, ότι ενεργειακά θα αναγκαστούμε να επανέλθουμε σε προγενέστερες μορφές. Δεν μας πήρε και πολύ για να έρθει η επιβεβαίωση από τα ίδια τα γεγονότα.

Η αναμενόμενη επέλαση της Ρωσίας εχει μετατραπεί σε μια σκληρή μάχη χαρακωμάτων με την αντίσταση του ουκρανικού λαού να εντυπωσιάζει. Το δε, πρόβλημα που έφερε η εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου στις αγορές και τη συνεπακόλουθη άνοδο της ηλεκτρικής ενέργειας λόγω και της διασύνδεσης των τιμών των δυο προϊόντων, οδηγεί στην επανεργοποίηση λιγνιτικών μονάδων ως εσχάτη λύση διατήρησης ενός μέρους της προσφοράς.

Η Ευρώπη δημιούργησε τις συνθήκες για το ενεργειακό φιάσκο, όντας υπερβολικά εξαρτημένη από το ρωσικό αέριο. Κι όταν είχε τη δυνατότητα με τον EastMed να αποκτήσει δικούς της πόρους για τσ επόμενα χρόνια, άπαντες μετά το 2014 εγκατέλειψαν τη στρατηγική της κυβέρνησης Σαμαρά και κινήθηκαν με αργούς ρυθμούς, σπρώχνοντας την εξόρυξη στο απώτερο μέλλον με δικαιολογία τη μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη και ουσιαστική αιτία το φόβο των τουρκικών προκλήσεων στο Αιγαίο.

Το γράφω πάνω από μια δεκαετία, ότι ο ριζικός μετασχηματισμός μιας οικονομίας, με τη διάρθρωση της ελληνικής (αποβιομηχανοποιημένη και σε παρατεταμένη περίοδο ύφεσης) και το χρονικά πιεστικό πρόγραμμα πραγματοποίησης των αλλαγών, στερεί σε αυτή την κρίσιμη φάση την άμεση αναπτυξιακή ώθηση που χρειάζεται. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της χώρας θα μπορούσε να βελτιωθεί με μια μικρή καθυστέρηση σε σχέση με τους διεθνείς βιομηχανικούς γίγαντες που ρυπαίνουν πολλαπλάσια τον πλανήτη.

Αντ’ αυτού βρεθήκαμε δέσμιοι όρων και προϋποθέσεων που έφτασαν μέχρι το σημείο να μας καταστήσουν ενεργειακά αποδεκατισμένους, κατά το διάστημα της μετάβασης σε άλλο ενεργειακό μείγμα, και ταυτόχρονα να δείχνουμε μη διαθέσιμοι να αναδείξουμε τον πλούτο του Αιγαίου. Το τελευταίο δε, προφανώς στα πλαίσια του κατευνασμού της Τουρκίας και πάντα στο πνεύμα της διαλλακτικότητας που αναγνωρίζει, εμμέσως ή μη, δικαιώματα στους γείτονες που ξεπερνούν αυτά που ορίζει το διεθνές δίκαιο.

Όταν δηλώνεις εξαρχής το ότι το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη, δεν σημαίνει απλώς αποδοχή της νόμιμης δυνατότητας πρόσβασης στο πέλαγος αλλά και παραδοχή ανύπσρκτων κυριαρχικών δικαιωμάτων, προετοιμάζοντας το έδαφος για επώδυνους συμβιβασμούς. Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να απορούμε για την οκτάχρονη αναβολή των εργασιών για την εξόρυξη υδρογονανθράκων, ούτε για την ευκολία με την οποία σπεύδουμε να μετατρέψουμε ένα αμερικανικό non paper σε διπλωματικό δεδομένο, παρά την πρόσφατη ευρωπαϊκή δήλωση ότι δεν θεωρεί τον EastMed τελειωμένη υπόθεση.

Τώρα που οι ΗΠΑ μετατρέπονται, με το υγροποιημένο φυσικό αέριο στον νέο ενεργειακό ρυθμιστή για την Ε.Ε., είναι δεδομένο ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει η κατασκευή του αγωγού. Όταν είχαμε τον χρόνο να αξιοποιήσουμε ένα σημαντικό γεωπολιτικό όπλο, περί άλλων τυρβάζαμε. Τώρα, όπως στρώσαμε θα κοιμηθούμε.