Τι υπήρχε στην Τουρκία όταν στην Ελλάδα είχαμε τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη;

Όταν ο Πλάτωνας μιλούσε για την Πολιτεία και ο Αριστοτέλης κατέγραφε τα θεμέλια της λογικής, ο χάρτης της Ανατολής ήταν εντελώς διαφορετικός από αυτό που φαντάζεται κανείς σήμερα. Η λέξη “Τουρκία” δεν υπήρχε, ούτε φυσικά οι ίδιοι οι Τούρκοι. Το έδαφος που σήμερα καταλαμβάνει η Τουρκία ήταν τότε μια σύνθεση από φρυγικές πεδιάδες, λυδικά ποτάμια, ελληνικές αποικίες, περσικές σατραπείες και χεττιτικές σκιές.

Στην Ιωνία, στα παράλια της Μικράς Ασίας, μιλούσαν ελληνικά. Εκεί γεννήθηκε ο Θαλήτας, ο Αναξίμανδρος, ο Ηράκλειτος, εκεί σφυρηλατήθηκε η πρώτη επιστημονική σκέψη πριν καν γεννηθεί ο Πλάτωνας. Οι πόλεις αυτές –η Έφεσος, η Μίλητος, η Σμύρνη– δεν ήταν ποτέ «τουρκικές». Ήταν ελληνικές ή περσικές, ανάλογα με την εποχή, αλλά πάντα κοιτούσαν προς την Ελλάδα και όχι προς την Ανατολή.

Πιο μέσα, στις πεδιάδες της Κεντρικής Ανατολίας, ζούσαν παλιοί λαοί όπως οι Φρύγες και οι Λυδοί. Ο βασιλιάς Κροίσος, που «όσο ζούσε νόμιζε πως ήταν ο πιο ευτυχισμένος», βασίλεψε στη Λυδία, σε γη που σήμερα είναι στην Τουρκία. Ήταν όμως Έλληνας; Όχι. Ήταν Τούρκος; Ούτε για αστείο. Οι Τούρκοι βρίσκονταν τότε κάπου στα βάθη της Σιβηρίας ή της Μογγολίας και δεν είχαν καμία σχέση με τα παράλια του Αιγαίου.

Οι περιοχές της Ανατολίας ήταν υπό τον έλεγχο της Περσικής Αυτοκρατορίας την εποχή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Οι Πέρσες είχαν καταλάβει τις πόλεις αυτές και τις διοικούσαν μέσω τοπικών σατραπών. Η επιρροή τους ήταν μεγάλη, αλλά ακόμη και μέσα στην περσική διοίκηση, οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας διατήρησαν γλώσσα, πολιτισμό, θέατρα, φιλοσόφους και ελεύθερο λόγο.

Ακόμα και πιο παλιά, πριν από τους Πέρσες, εκεί υπήρχαν πολιτισμοί με εντυπωσιακή αρχαιολογία. Οι Χετταίοι, με μια μυστηριώδη γλώσσα και δικά τους βασίλεια, δέσποζαν στις ίδιες περιοχές χίλια χρόνια πριν από τον Αριστοτέλη. Μα και αυτοί δεν ήταν Τούρκοι, ούτε είχαν καμία σχέση με το Ισλάμ, το οποίο θα εμφανιζόταν σχεδόν χίλια χρόνια αργότερα.

Η απάντηση λοιπόν στο τι υπήρχε στην Τουρκία όταν στην Ελλάδα είχαμε τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, είναι: ένας κόσμος χωρίς Τούρκους. Ένας κόσμος με ελληνικές αποικίες, φρυγικά βασίλεια, περσική διοίκηση και βαριά ιστορική στρώση από πολιτισμούς που χάθηκαν. Ό,τι υπήρχε τότε, δεν έχει σχεδόν καμία σχέση με το σύγχρονο τουρκικό κράτος.

Γρηγόρης Κεντητός

sportime