Τέσσερις λόγοι για την καταστροφή στην Κύπρο

Γράφει ο Αριστοτέλης Παλαιολόγος, απόφοιτος Θεολογίας, ιδιωτικός υπάλληλος

Τα λάθη για την επιτυχία της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το ’74 βασίζονται σε τέσσερις λόγους που μοιράζουν εξίσου και τολμώ να πω σχεδόν αναλογικά όσον αφορά τους αντιμαχόμενους μεταξύ τους Έλληνες , σε μία ίσως κρίση καθαρής ιστορικής αντικειμενικότητας . Αν βγάλουμε την τσίμπλα των στρατευμένων υποκειμενικών θεωρήσεων που μας επιβάλλονται λόγω πολιτικών και ιδεολογικών στρατοπέδων ,έχουμε και λέμε:

α) Η τυχοδιωκτική πολιτική Μακαρίου που ήθελε την Κύπρο ενιαία μεν αλλά πλήρως ανεξάρτητη ακόμα κ απο το εθνικό κέντρο . Ο Μακάριος έπαιξε πολύ το χαρτί της ανεξαρτησίας κ της ανάπτυξης ξεχωριστής κυπριακής εθνικής ταυτότητας . Είχε πρότυπό του όχι τον Κάστρο που λένε οι εχθροί του αλλά τον Τίτο κ γι’ αυτό πόνταρε στους Αδέσμευτους κάτω απο το ιδιόμορφο χαρτί ενός κυπριακού εθνικισμού κ ξεκίνησε τις ερωτοτροπίες με την Σοβιετική Ένωση για να εξοπλιστεί ο νέος κυπριακός στρατός χωρίς τις δυτικές δεσμεύσεις . Γι’ αυτό δημιούργησε και το σώμα χωροφυλακής που λεγόταν “Εφεδρικό” κ ήταν ο εκτελεστικός βραχίονας του προσωποπαγούς καθεστώτος του . Μια μονάδα που ήταν καλύτερα εξοπλισμένη και εκπαιδευμένη από την Εθνική Φρουρά . Πράγμα που καταδείκνυε ολοκάθαρα τον ρόλο που είχε.
Έφθασε τα πράγματα στα άκρα με την Ελλάδα λόγω και της Απριλιανής δικτατορίας και το αποκορύφωμα ήταν το λαϊκίστικο μέτρο της μείωσης της θητείας κατά ένα δεκάμηνο περίπου λίγο πριν την εισβολή που ήδη επέφερε μια αποδιοργάνωση στις μονάδες της Εθνικής Φρουράς . Μετά το πραξικόπημα έφθασε στο σημείο να καλέσει μέσω επισήμου διαγγέλματος  τις δύο πλέον εγγυήτριες δυνάμεις ,Τουρκία – Μ. Βρετανία ,για την …τάξη στο νησί!

β) Η απόσυρση της Μεραρχίας το ’67-’68 απο την Κύπρο ,που είχε στείλει το ’65 ο Γεώργιος Παπανδρέου ,ως ενίσχυση των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων, απο την Απριλιανή δικτατορία. Είναι κάτι που ποτέ δεν μπόρεσε επαρκώς να δικαιολογήσει κανείς εκ των πρωταγωνιστών της Επταετίας, πολύ περισσότερο οι απλοί υποστηρικτές της . Η αλήθεια όμως είναι μία .Είχαν μόλις πάρει την εξουσία και ήθελαν να εξασφαλιστούν έναντι των πιέσεων του διεθνούς παράγοντα και συγκεκριμένα στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ ,λόγω των επεισοδίων της Κοφίνου που έγιναν τότε εκεί κάτω. Η απουσία της φάνηκε ολοκάθαρα το ’74 όταν χρειαζόταν μία σοβαρή στρατιωτική δύναμη για να εκπορθήσει τον τουρκοκυπριακό θύλακα – φρούριο της Λευκωσίας – Αγύρτας .
Το καθεστώς των Απριλιανών δεν ήταν δογματικά και εξαρχής κατά του Μακαρίου. Απέβλεπε μεν στην ένωση του νησιού σε μία βάση κάπως μεσοπρόθεσμη  όμως σε  διαλεκτική  σχέση με τον Μακάριο . Ή Απριλιανή ηγεσία ήταν επιφυλακτική  έναντι εκείνου  και ως προς αυτά που εξέφραζε αλλά δεν ήταν της δυναμικής διάρρηξης των σχέσεων μαζί του. Άλλωστε η απόσυρση της Μεραρχίας ήταν κάτι που ήθελε και ο Μακάριος διότι αποδυνάμωνε την ελλαδική στρατιωτική παρουσία και συνεπώς ενίσχυε την δική του θέση και μείωνε την δύναμη των ενωτικών στην Κύπρο.
Και η δικτατορία του Παπαδόπουλου όμως δεν έλεγχε τα πράγματα όπως θα περίμενε κάποιος διότι εντός των κόλπων της υπήρχαν διάφορα παράκεντρα ορμώμενα  είτε  από εθνικιστικές τάσεις είτε από πιο αυταρχικές ,των λεγόμενων σκληρών της δικτατορίας , που είχαν άμεσες επαφές με τις πολιτικές ενωτικές δυνάμεις της Μεγαλονήσου αλλά και τις παραστρατιωτικές οργανώσεις ιδίου πολιτικού τύπου και ήταν οι δυνάμεις της αντίδρασης στα μακαριακά σχέδια . Όλη αυτή η ενδοελληνική σύγκρουση έφερε διάφορα φαινόμενα ανωμαλίας στην Κύπρο αλλά το κυριότερο ήταν ότι συστηματικά απαξιωνόταν και από τις δύο πλευρές ο ρόλος του επίσημου ελληνοκυπριακού στρατού της Εθνικής Φρουράς με τραγικές επιπτώσεις στο ηθικό, στην εκπαίδευση αλλά και στον εξοπλισμό και εν γένει στο αξιόμαχο αυτής ,κάτι που θα αναδεικνυόταν με τραγικό τρόπο τις μέρες της εισβολής .

γ) Η δικτατορία Ιωαννίδη που διαδέχθηκε και υποκατέστησε τον Παπαδόπουλο ήταν που εξώθησε τα πράγματα στα άκρα αφού και οι συνθήκες είχαν ωριμάσει πλέον  και είχε εκπεφρασμένο στόχο της απόλυτης ρήξης με τον Μακάριο και της πραγματοποίησης του ενωτικού οράματος της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο Ιωαννίδης σαν ο ηγέτης των «σκληρών» του προηγούμενου καθεστώτος είχε αντιδράσει στις διστακτικές και υποτονικές κινήσεις του Παπαδόπουλου ως προς τον χειρισμό με το Κυπριακό ,κάτι που είχε να κάνει με μία συνολική ιδεολογική προσέγγιση αφού ως γνωστόν ο Ιωαννίδης διέκοψε την πορεία προς τον εκδημοκρατισμό που επιχειρούσε ο πρώτος και ήθελε πιο ολοκληρωτικό πολιτικό έλεγχο.  Ενίσχυσε παντοιοτρόπως τις αντιπολιτευόμενες ελληνοκυπριακές εθνικιστικές οργανώσεις και οργάνωσε πιο αποφασιστικά μέσω και των ελληνικών στρατευμάτων στην Μεγαλόνησο την πτώση του Μακαρίου. Ουσιαστικά όμως κατηύθυνε όλη την ενεργητικότητα των ελληνικών δυνάμεων όχι στην εκπαίδευση και ετοιμασία για την αντιμετώπιση μιας τουρκικής εισβολής για την οποία υποτίθεται ότι ήταν εκεί αλλά στο πως θα διώξουν πιο γρήγορα από την εξουσία τον Μακάριο. Πράγμα που μετά από κάμποσο καιρό το κατάφερε με το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου που έφερε τον Σαμψών στην εξουσία και στην ανακήρυξη της «Ελληνικής Δημοκρατίας της Κύπρου» . Αυτό άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου αφού πέραν του γεγονότος ότι οδήγησε άμεσα στην τουρκική εισβολή ,η οποία όμως κάποια στιγμή θα γινόταν , αποδιοργάνωσε τα αμυντικά πολεμικά σχέδια μιας τουρκικής εισβολής αφού η νέα εξουσία είχε λίγες μέρες στην εξουσία και οι περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις είχαν ακολουθήσει μια εντελώς άλλη πορεία.

δ) Ο Καραμανλής μετά όταν ήρθε στην Ελλάδα αφού τον κάλεσε οι ίδια η ανωτάτη στρατιωτική ηγεσία που απομόνωσε τον απρόβλεπτο Ιωαννίδη και η οποία  έχει σοβαρό μερίδιο ευθύνης  αφού σταμάτησε μια δύναμη μάχης, που ετοιμαζόταν για να πάει στην Κύπρο μετά από διαταγή Ιωαννίδη , την τελευταία στιγμή ,είναι η αλήθεια ότι βρήκε ένα χάος. Ένα στράτευμα που ειδικά στην νότια Ελλάδα είχε  σοβαρά θέματα οργάνωσης  αφού αντί για ημι-επιστράτευση κηρύχθηκε με υπαιτιότητα Ιωαννίδη , γενική επιστράτευση, με σημαντικές δυσκολίες στην συνολική  οργάνωση.  Ο Καραμανλής είναι η αλήθεια ότι δεν έλεγχε τον στρατό σ’ εκείνη την χρονική φάση ,όμως είναι άλλο τόσο αλήθεια ότι είχε τον απόλυτο έλεγχο σε Αεροπορία και Ναυτικό και αν μη τι άλλο θα μπορούσε έστω ένα ακόμα συγκρότημα να το στείλει στην Κύπρο κατά την διάρκεια της δεύτερης φάσης της εισβολής ,τουλάχιστον σε αεροναυτικό επίπεδο. Ήθελε όμως και αυτός να εξασφαλίσει την θέση του που ήταν ακόμα επισφαλής σε κυβερνητικό επίπεδο και να αναδιοργανώσει το εσωτερικό του ελληνικού κρατικού μηχανισμού που επέφερε η πτώση Ιωαννίδη και η μετάβαση στην δημοκρατία. Το «η Κύπρος κείται μακράν» είναι μία ρήση που δεν τιμάει ιδιαίτερα αυτόν που την είπε.

Αυτοί είναι τέσσερις βασικοί λόγοι για το εθνικό κακό που προέκυψε . Ήταν ένας συνδυασμός όλων αυτών και πολλά πολλά μικρότερα λάθη ,παραλείψεις, συμφέροντα , προσωπικοί ηγετικοί εγωϊσμοί που ήρθαν να χτίσουν την πυραμίδα μιας εθνικής τραγωδίας.