Περί του Μεγάλου Περιπάτου

Γράφει ο Αντώνιος Μιχελόγγονας, Νομικός

Ξεκαθαρίζω καταρχάς ότι δεν είμαι συγκοινωνιολόγος, ούτε πολιτικός μηχανικός, ούτε καν δικηγόρος ειδικευμένος στο Πολεοδομικό Δίκαιο. Δεν έχω κάποια επιστημονική ιδιότητα ή γνώσεις σχετικές με το επιστημονικό αντικείμενο, προκειμένου να κριθούν όσα γράφω από τη σκοπιά αυτή.  

Είμαι όμως, ευτυχώς ή δυστυχώς, ένας από τους εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που, χωρίς να διαμένουμε μόνιμα στο κέντρο της Αθήνας, δραστηριοποιούμαστε σε αυτό σε σχεδόν καθημερινή βάση. Και από την καθημερινή κίνηση και κυκλοφορία στην Αθήνα, είτε με τα πόδια είτε με αυτοκίνητο είτε χρησιμοποιώντας ΜΜΜ, μπορώ να ισχυρίζομαι με ασφάλεια ότι γνωρίζω καλά τα της κυκλοφορίας πεζών, αυτοκινήτων και ΜΜΜ στην περιοχή. 

Δεν υπάρχει σημαντικότερος δρόμος από την Πανεπιστημίου για την κυκλοφορία κάθε είδους οχημάτων στο κέντρο της Αθήνας. Αυτή θεωρώ πως είναι μια αντικειμενική διαπίστωση που μπορεί να κάνει κάθε πολίτης που κυκλοφορεί συχνά στην περιοχή, χωρίς να έχει ιδιαίτερες γνώσεις επί του αντικειμένου. Η τεράστια σημασία της, από τη σκοπιά πάντα της καθημερινής κυκλοφορίας, έγκειται σε τρία κυρίως δεδομένα: 

1. Είναι ο μεγαλύτερος οδικός άξονας στην περιοχή με κατεύθυνση προς την Ομόνοια, και ο μόνος που η κυκλοφορία δύναται να συνεχίζεται σε αυτόν ανεξαρτήτως ατυχημάτων, βλαβών κοκ. Εξαίρεση οι περιπτώσεις που κλείνει η κυκλοφορία λόγω πορειών, συγκεντρώσεων κοκ. 
2. Χρησιμοποιείται από μεγάλο αριθμό ΜΜΜ, που δε συνδέουν μεταξύ τους μόνο περιοχές εντός του Δήμου Αθηναίων, αλλά και περιφερειακών Δήμων. 
3. Είναι ο μοναδικός οδικός άξονας που συνδέει το Σύνταγμα με την Ομόνοια, και κατ’ επέκταση η μοναδική δίοδος των αυτοκινήτων και των ΜΜΜ που έρχονται από τη Λεωφόρο Συγγρού για να διασχίσουν το κέντρο. 

Το ζήτημα είναι αντικειμενικό. Έστω ότι κινείσαι με αυτοκίνητο από τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας με σκοπό να φτάσεις στην Ομόνοια ή σε μια περιοχή πέραν αυτής. Εκτός της Πανεπιστημίου, η μοναδική δίοδος που υπάρχει είναι μέσα από τους δρόμους του Κολωνακίου. Δεδομένου δε ότι κανείς εκ των δρόμων αυτών δεν έχει περισσότερες από δύο λωρίδες, και είναι εξαιρετικά εύκολο να μπλοκάρει η κυκλοφορία από ατυχήματα, βλάβες ή απλά από υπερβολική συσσώρευση οχημάτων, μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι δεν είναι αρκετοί για να αντέξουν τον όγκο των οχημάτων και των μετακινήσεων που καλύπτει η Πανεπιστημίου. Άλλωστε η εικόνα που περιγράφω δεν είναι ξένη, είναι αυτό που ζούμε στο Κέντρο όποτε η Πανεπιστημίου κλείνει από πορείες και συγκεντρώσεις, και απλά πλέον διαφαίνεται η απειλή να γίνει η εικόνα αυτή καθημερινή. 

Έστω πάλι ότι κινείσαι με αυτοκίνητο από τη Λεωφόρο Συγγρού με σκοπό να φτάσεις στην Ομόνοια ή σε μια περιοχή πέραν της Ομόνοιας. Ποιον άλλο δρόμο μπορείς να χρησιμοποιήσεις πέραν της Πανεπιστημίου; Οι εναλλακτικές είναι είτε η διέλευση από το Παναθηναϊκό Στάδιο και τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, που καταλήγει πάλι στους στενούς δρόμους του Κολωνακίου, είτε η παράκαμψη όλου του εμπορικού τριγώνου και η διέλευση από το Θησείο και τον Κεραμεικό. Και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε για παρακάμψεις που προσθέτουν αρκετά χιλιόμετρα στη διαδρομή, από δρόμους που είναι σχεδόν δεδομένο ότι σε πολλά σημεία η κυκλοφορία θα μπλοκάρει. 

Δεν είμαι σε θέση να κρίνω το σχέδιο του Μεγάλου Περιπάτου συνολικά. Όπως το βλέπω, από την οπτική του απλού πολίτη που περνά από αυτούς τους δρόμους, συμφωνώ με αρκετές εκ των πεζοδρομήσεων, και γενικότερα δε βρίσκω κάποια άλλη επέμβαση σε δρόμο που να μη μπορεί να απορροφηθεί. Άλλωστε, τους περισσότερους εκ των δρόμων που πρόκειται να περιοριστούν οι οδηγοί είχαν μάθει και τους απέφευγαν έτσι κι αλλιώς, ως προβληματικούς. Μου αρέσει και η προοπτική κίνησης περισσοτέρων ποδηλάτων στο Κέντρο. Προφανώς κάποιος άλλος σε αυτά μπορεί να έχει διαφορετική άποψη, ερειδόμενη είτε σε επιστημονικούς ισχυρισμούς είτε στην κοινή καθημερινή του εμπειρία. 

Η επέμβαση όμως που πάει να συντελεστεί επί της Πανεπιστημίου θεωρώ ότι είναι παντελώς λανθασμένη, και θα διακινδύνευα την πρόβλεψη ότι δε θα παραμείνει στο τελικό σχέδιο. Βέβαια, παρόλο που υποτίθεται διανύουμε μια δοκιμαστική περίοδο, βλέπουμε ειδικά στην Πανεπιστημίου να γίνονται ήδη τα έργα διαμόρφωσης, και δεν ξέρω πόσο εφικτό θα είναι να αλλάξει ξανά αν κριθεί ο σχεδιασμός λάθος….

Η κίνηση και το μποτιλιάρισμα που είδαμε Δευτέρα και Τρίτη είναι σίγουρα προσωρινές εικόνες. Ανεξαρτήτως αν η Πανεπιστημίου θα εξαιρεθεί τελικά του σχεδιασμού, και πότε θα γίνει αυτό, είναι μαθηματικά βέβαιο πως από ένα σημείο και μετά όλο και περισσότεροι οδηγοί θα μάθουν να μη χρησιμοποιούν την ίδια διαδρομή και να δοκιμάσουν εναλλακτικές. Ακόμα κι αν αυτές τους κοστίζουν εν τέλει περισσότερα σε χλμ και καύσιμο. 

Ακόμα όμως κι αφότου η κίνηση περιοριστεί ξανά, μπορούμε να πάρουμε ως δεδομένο ότι θα είναι πάντα αυξημένη σε σχέση με την εποχή προ Μεγάλου Περιπάτου. Κι αυτό γιατί η θέση και η χρησιμότητα της Πανεπιστημίου είναι τέτοια που για πολλούς είναι αδύνατο να την αποφύγουν. Και καλό θα ήταν να αναλογιστούν οι ιθύνοντες αν αξίζει η ταλαιπωρία και το επιπλέον κόστος για χιλιάδες πολίτες και η μονιμότητα της αυξημένης κίνησης στο Κέντρο, για το κέρδος που πρόκειται να επιτευχθεί από τα επιπλέον τμ για τους πεζούς και τα ποδήλατα. 

Που ειδικά για τα ποδήλατα, ας μου επιτραπεί να πω, ως φανατικός ποδηλάτης που ήμουν κάποτε, ότι ειδικά σε μια μεγαλούπολη σαν την Αθήνα το ποδήλατο δε θα καταφέρει ποτέ να αντικαταστήσει το αυτοκίνητο. Όποιος έχει αμφιβολία ας δοκιμάσει να πηγαίνει κάθε μέρα με ποδήλατο μετ’ επιστροφής έστω από την Καλλιθέα στον Ευαγγελισμό φορτωμένος έστω με μια τσάντα, για να μη μιλήσω για μεγαλύτερη απόσταση. Κι εκτός των άλλων, ειδικά για τα ποδήλατα, υπάρχουν πολύ καταλληλότεροι δρόμοι να παραχωρηθούν στους ποδηλάτες από μια λωρίδα δίπλα στην Πανεπιστημίου. 

Πολλοί θα απαντήσουν σε όσα γράφω με το επιχείρημα ότι ο στόχος είναι ακριβώς αυτός: Να περιοριστεί η κυκλοφορία των αυτοκινήτων στο Κέντρο. Οπότε μια χαρά είναι το σχέδιο. Δεκτό το επιχείρημα, καλό όμως είναι να ληφθεί υπόψη ότι, ειδικά τις παραγωγικές ώρες, το μεγαλύτερο μέρος των οχημάτων που διέρχονται από το Κέντρο δεν το κάνουν για βόλτα ή για λόγους ψυχαγωγίας. Οι μετακινήσεις αυτές τις ώρες στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι για λόγους επαγγελματικούς. Οι περισσότεροι που μπορούν να μετακινηθούν αλλιώς, και κυρίως χρησιμοποιώντας τα ΜΜΜ, θεωρώ εκ της καθημερινής εμπειρίας ότι ήδη το κάνουν, και δε θα επηρεαστούν από τις αλλαγές. Επειδή όμως για τους περισσότερους εξ’ όσων χρησιμοποιούν οχήματα για τις μετακινήσεις τους στο Κέντρο το κίνητρο είναι επαγγελματικό, και σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει καν δεύτερη επιλογή εκτός της Πανεπιστημίου ή άλλων δρόμων, δε νομίζω ότι μπορούμε να περιμένουμε δραστική μείωση της κυκλοφορίας. Μάλλον αύξηση του μποτιλιαρίσματος θα δούμε απλά, και όχι μόνο επί της Πανεπιστημίου, αλλά στην ευρύτερη περιοχή. Ας μου επιτραπεί άλλωστε να πω ότι το μεγαλύτερο αντικίνητρο για κάποιον προκειμένου να πάρει αυτοκίνητο στο κέντρο ήταν η τεράστια έλλειψη θέσεων στάθμευσης, και παρ’ όλα αυτά δεν είδα να αποθαρρύνει πολύ κόσμο. Επειδή πολύ απλά οι περισσότεροι εξ’ αυτών δεν έχουν επιλογή. 

Πολλοί επίσης λένε ότι ο Μεγάλος Περίπατος είναι στην ίδια κατεύθυνση που ακολουθούν οι μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, την απομάκρυνση αυτοκινήτων από το ιστορικό τους κέντρο. Δεκτό κι αυτό σαν επιχείρημα, χωρίς όμως να ισχυρίζομαι ότι μπορώ να το αποδείξω με στοιχεία, από τις αρκετές ταξιδιωτικές μου εμπειρίες δε θυμάμαι πολλές πόλεις να μην έχουν έστω 3-4 μεγάλους οδικούς άξονες για τη διέλευση οχημάτων από το Κέντρο. Και σε κάθε περίπτωση, μπορώ να ισχυριστώ με αρκετή ασφάλεια ότι ο περιορισμός της κυκλοφορίας εκεί κατά βάση επετεύχθη με τη βελτίωση και τη μαζική χρήση των ΜΜΜ, όχι αναγκάζοντας τους πολίτες να βρίσκονται στο δρόμο 2 ώρες για μια απόσταση 5 χλμ. 

Συμπερασματικά, επειδή μακρηγορήσαμε. Νομίζω ότι οι περισσότεροι πολίτες που κυκλοφορούμε στο Κέντρο είμαστε περισσότεροι από θετικοί να δούμε οποιαδήποτε πρωτοβουλία που θα μπορούσε να βελτιώσει την κατάσταση. Γιατί είναι αντικειμενική διαπίστωση ότι η γενικότερη κατάσταση της περιοχής είναι αρνητική. Και μακάρι το σχέδιο του Μεγάλου Περιπάτου να εξελιχθεί καλά και να καταστήσει τους ρυθμούς πιο ανθρώπινους και το Κέντρο πιο ελκυστικό. 

Σε ό, τι αφορά όμως συγκεκριμένα την οδό Πανεπιστημίου, πιστεύω ότι η συμπερίληψή της στο σχέδιο και οι επεμβάσεις που πρόκειται να διενεργηθούν σε αυτή είναι σε λάθος κατεύθυνση, θα έχουν περισσότερες αρνητικές συνέπειες απ’ όσο θετικές, και διακινδυνεύω την πρόβλεψη ότι τελικά θα εξαιρεθούν του σχεδιασμού, και η Πανεπιστημίου θα μείνει ως έχει.