Περί EastMed και Non-paper
Γράφει ο Ευθύμιος Στάικος, Προπτυχιακός Φοιτητής στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ.
Στο προσκήνιο έχει επανέλθει τις τελευταίες εβδομάδες ο υπό σχεδιασμό αγωγός φυσικού αερίου EastMed που διασυνδέει το Ισραήλ με την Κύπρο και την Κύπρο με την Ελλάδα. Απώτερος στόχος αυτού του αγωγού υπήρξε από την πρώτη στιγμή η ενεργειακή τροφοδότηση της ευρωπαΐκής ηπείρου ούτως ώστε να απεξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ρωσική τροφοδότηση και να αναπτύξει τις δικές της ικανότητες.
Ωστόσο, από την πρώτη στιγμή έχει τονισθεί, τόσο από τις ηγεσίες των κρατών όσο και από την ερευνητική κοινότητα, ότι η υλοποίηση του αγωγού εξαρτάται από την οικονομική βιωσιμότητα του. Οι μελέτες ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί, όμως οι προβλέψεις όσον αφορά την οικονομική αλλά και τεχνική βιωσιμότητα του EastMed δεν είναι θετικές αφού ο αγωγός θεωρείται εξαιρετικά κοστοβόρος. Ειδικότερα, το κόστος μεταφοράς του φυσικού αερίου μέσω του EastMed εκτιμάται στα 2,81 δολάρια ανά MMBtu (εκατομμύριο Btu) ή 3,50 δολάρια ανά MMBtu, ανάλογα με την μεταφορική ικανότητα του αγωγού που θα επιλεγεί (20 ή 10 δισ. κυβικά μέτρα αερίου το χρόνο).
Εφαλτήριο ωστόσο για την επαναφορά του αγωγού στην επικαιρότητα υπήρξε η δημοσιοποίηση ενός αμερικανικού non-paper προς το συμβαλλόμενα κράτη. Με αυτό το non-paper οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής πρότειναν την εγκατάλειψη του έργου προβάλλοντας τρία επιχειρήματα. Πρώτον, την προστασία του περιβάλλοντος και την πράσινη ενεργειακή μετάβαση, δεύτερον τα οικονομικά δεδομένα τα οποία προβλέπονται ασύμφορα και καθιστούν την βιωσιμότητα του αγωγού εξαιρετικά δύσκολη και τρίτον τη δημιουργία εντάσεων στην περιοχή. Μετά την δημοσιοποίηση του περιεχομένου αυτού του non-paper έχει προκληθεί σάλος καθώς υποστηρίζεται ότι οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την οποιαδήποτε προσπάθεια εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων της Aνατολικής Μεσογείου και δικαιώνουν τους τουρκικούς ισχυρισμούς. Κατά πόσο όμως αυτές οι απόψεις ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα;
Στις 20 Δεκεμβρίου 2020, το Κογκρέσο των ΗΠΑ πέρασε το περίφημο Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act (ευρέως γνωστό ως East Med Act) με το οποίο δηλωνόταν ρητώς η στήριξη των ΗΠΑ στην ολοκλήρωση των αγωγών φυσικού αερίου Trans Adriatic Pipeline (TAP) και Euro Mediterranean.Άρα υπάρχει ένα θεσμοθετημένο νομικό πλαίσιο το οποίο στηρίζει τα ενεργειακά σχέδια στην περιοχή. Είναι λοιπόν εγκληματικό να ισοψηφίζεται ένα νομοσχέδιο των ΗΠΑ με ένα non-paper, η φύση του οποίου δεν παράγει ουδένα νομικά δεσμευτικό αποτέλεσμα. Το φανερώνει άλλωστε και η ίδια η ονομασία του, ό,τι αναγράφεται εντός του Non-paper εθεωρείτο ότι δεν γράφτηκε ποτέ.
Πάμε όμως στην ουσία. Τις εξελίξεις σε τέτοια μεγαλεπήβολα εγχειρήματα, καλώς ή κακώς, τις καθορίζει η οικονομία και προς το παρόν οι οικονομικές προβλέψεις αναφορικά με τον EastMed δεν είναι τέτοιες ώστε να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των εταιρειών. Εάν ο EastMed είχε μεγάλα οφέλη για τους επενδυτές θα υπήρχε μια τρομερή πίεση προς όλους για να υλοποιηθεί. Ταυτόχρονα, διά επισήμων αντιπροσώπων των ΗΠΑ, διατυπώνεται η στήριξη τους προς τα project EuroAsia Interconnector (ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδος) και EuroAfrica Interconnector (ηλεκτρική διασύνδεση Αιγύπτου-Κύπρου-Ελλάδος). Αυτά τα δύο έργα πατούν ακριβώς πάνω στην δίοδο του EastMed και επομένως τίποτα δεν αλλάζει ως προς τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες και την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της περιοχής. Επομένως, δεν έχει καμία βάση ο ισχυρισμός ότι με την δημοσιοποίηση αυτού του Non-paper δικαιώνονται πανηγυρικά οι τουρκικές θέσεις.
Η δημοσιοποίηση του αμερικανικού Non-paper μάλλον ανταποκρίνεται σε ένα πολιτικό δούναι και λαβείν. Πιο συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ επιδίωξαν την δημοσιοποίηση αυτού του non-paper ακριβώς για να δημιουργηθεί σάλος και να χρησιμοποιηθεί από την τουρκική προπαγάνδα ως τεράστια επιτυχία που απομονώνει την Ελλάδα και φέρνει την Τουρκία πιο κοντά στην Ουάσινγκτον ως αντάλλαγμα για την στρατιωτική βοήθεια των τούρκων προς την Ουκρανία και για τη μεταφορά Τζιχαντιστών στο Καζακστάν ώστε να συμβάλλουν στην προσπάθεια ανατροπής του φιλικά προσκείμενου στη Ρωσία Προέδρου του Καζακστάν Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ. Όμως, αυτό που κέρδισε η Τουρκία μπορεί να είναι επωφελές ως προς το επικοινωνιακό κομμάτι αλλά δεν έχει ουδεμία πρακτική και ουσιαστική δυναμική. Η δίοδος που ακολουθεί ο EastMed δεν εγκαταλείφθηκε, παρά μόνο εξετάζονται εναλλακτικές προοπτικές εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων της περιοχής.
Καλό θα ήταν λοιπόν να σταματήσει η όποια καταστροφολογία που μόνο επιβλαβής είναι για την χώρα μας καθώς βοηθάει στην συντήρηση της τουρκικής προπαγάνδας που ,πέραν του εν λόγω ζητήματος, τον τελευταίο καιρό είναι εξαιρετικά πυκνή και επικίνδυνη.
