Οργάνωση της αγοράς – κρατικά μονοπώλια και ιδιωτικοποιήσεις

Γράφει ο Γεώργιος Παύλος Σταματόπουλος, Απόφοιτος Νομικής Αθήνας

Μία από τις λειτουργίες του κράτους του κράτους εν γένει είναι η παροχή υπηρεσιών και αγαθών. Παλιότερα τα βασικά αγαθά π.χ το ρεύμα, παρέχονταν μόνο από το κράτος. Αργότερα όμως  παρατηρείται η αποκρατικοποίηση αρκετών μονοπωλίων.

Το κράτος επιλέγει το τρόπο με τον οποίο οργανώνεται. Μπορεί να επιλέξει να ασκήσει τη δημόσια εξουσία μέσω μιας δημόσιας υπηρεσίας, μιας ανεξάρτητης αρχής, είτε και έναν ιδιωτικό φορέα.

Τα κριτήρια κατανομής της αρμοδιότητας συνδέονται με τη σκοπιμότητα του πράγματος, πως η αρμοδιότητα δld θα ασκηθεί με το πιο ωφέλιμο τρόπο.

Μεταπολεμικά, η αρχιτεκτονική του κράτους έχει αποκτήσει μια δυναμική, που οδηγεί σε αλλαγές ακόμα και στη μορφή και τη βάση του Κράτους και της Διοίκησης, π.χ. οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια θεωρούνταν σύμφυτες με την άσκηση της κρατικής εξουσίας, ενώ τη δεκαετία του 90 αυτό καταρρίφθηκε.

Γιατί συνέβη αυτή η αλλαγή;

Θεωρητικά λόγω της έντονης αλληλεπίδρασης του Κράτους με την οικονομία κυρίως επί τη βάση του ανταγωνισμού. Ο ανταγωνισμός αλλοίωσε τα βασικά χαρακτηριστικά του κράτους. Το κράτος παραιτείται από τη κρατική μονοπωλιακή του δράση και αναζητά νέες μορφές οργάνωσης, κυρίως μέσω ανεξάρτητων αρχών και ΝΠΔΔ.

Πρακτικά η ελαστικότητα που απέκτησε το άλλοτε imperium εξηγείται από τη επιρροή του υπερεθνικού δικαίου της Ένωσης. Στην ουσία επιβλήθηκε ένα καθεστώς στο οποίο το κράτος οφείλει να διασφαλίσει ίσους όρους συμμετοχής στην αγορά για όλους.  

Το δίκαιο της Ένωσης αντιλαμβάνεται το Κράτος ως ένα κοινό παίκτη της αγοράς. Οι δημόσιες πολιτικές θα πρέπει να ασκούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε το Κράτος να μην αποκομίζει οφέλη ως imperium αλλά ως fiscus.  

Ως που φτάνει η άμβλυνση του κράτους. Μπορεί για παράδειγμα να ιδιωτικοποιηθεί ο στρατός ή η αστυνομία; Ιδιαίτερη μνεία γίνεται για το προσδιορισμό του σκληρού πυρήνα της κρατικής εξουσίας. Ποιες υπηρεσίες με άλλα λόγια δε μπορεί να απεκδυθεί το Κράτος, καθώς υφίσταται ο κίνδυνος να εκλείψουν πλήρως οι κρατικές δομές. Σήμερα ως σκληρός πυρήνας θεωρείται ό,τι είναι αναγκαίο για να λειτουργήσει το κράτος.

Καταλύτη στην όλη προβληματική παίζει το Σύνταγμα και τα Δικαστήρια που είναι υποχρεωμένα να μην εφαρμόζουν νόμο που είναι αντίθετος με αυτό.