Οι δημοτικές εκλογές πρέπει να αποκομματικοποιηθούν πλήρως
Γράφει ο Σεραφείμ Νικολάου, Πολιτικός Επιστήμονας
Η ενδεχόμενη απόφαση της ηγεσίας της ΝΔ να μην δώσει χρίσμα σε συγκεκριμένους υποψηφίους όπως αυτή φημολογείται ,είναι προς την σωστή κατεύθυνση. Όπως λέγεται στους τοπικούς κύκλους “οι λακκούβες δεν έχουν κομματικό χρώμα “ κάτι που σημαίνει ότι τα τοπικά ζητήματα δεν είναι ανάγκη να είναι αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης . Από την άλλη μεριά , παρατηρείται στην πράξη το φαινόμενο της κομματικοποίησης ανάλογα με το μέγεθος του Δήμου, όπως παραδείγματος χάρη ο Δήμος Αθηναίων που συνηθίζεται να κατέρχονται στις εκλογές κομματικές υποψηφιότητες.
Ο θεσμός της τοπικής διοίκησης στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από το δίπολο Δημάρχου -Δημοτικού Συμβουλίου με τον Δήμαρχο να αποτελεί το συνδετικό κρίκο δημοτικής -κρατικής διοίκησης ενώ το Δημοτικό Συμβούλιο , είναι αιρετό συλλογικό όργανο. Πιο αναλυτικά , ο Δήμος συγκεράζει την αρχή της πολιτικής ηγεσίας (Δήμαρχος) με το αιρετό συμβούλιο που έχει τιμητικό και άμισθο χαρακτήρα ως λειτούργημα (Δημοτικό Συμβούλιο) και την αρχή του επαγγελματισμού(στο πρόσωπο του Γενικού Γραμματέα Δήμου , που στην Ελλάδα είναι υποτιμημένος, και της ιεραρχικά οργανωμένης δημοτικής υπαλληλικής ιεραρχίας. Συμπερασματικά, και αβίαστα προκύπτει το θέμα της έλλειψης επαγγελματισμού στην δημοτική υπαλληλία και της ηγεσία αυτής.
Στην Ελλάδα ισχύει ένας εντονότατος προεδρισμός ως μορφή διακυβέρνησης των Δήμων . Ο Δήμαρχος διορίζει τους αντιδημάρχους , δεν εξαρτάται από το ΔΣ και επιλέγει τον προεδρεύοντα του ΔΣ και των λοιπών ΝΠΔΔ. Στην Ελλάδα ο Δήμαρχος είναι πολιτικός , με την έννοια ότι αναλαμβάνει ένα διεκδικητικό ρόλο σε αντίθεση με τον αμιγώς διαχειριστικό ρόλο που έτσι κι αλλιώς κατέχει. Η έλλειψη πόρων και η διεύθυνση ενός δυσκίνητου διοικητικού μηχανισμού δημιουργεί προβλήματα στον Δήμαρχο , ενώ στη Χώρα μας το ΔΣ φαντάζει ως διοικητικό και όχι πολιτικό όργανο καθώς δεν θέτει θέμα εμπιστοσύνης προς τον Δήμαρχο όπως ένα αντίστοιχο Κοινοβούλιο στην Κυβέρνηση. Ζητήματα εγείρονται για την συμπόρευση των ως άνω με το Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας (ΕΧΤΑ).
Οι βασικές λειτουργίες της δημοτικής ηγεσίας συνοψίζονται σε 3 και μπορούν κατά την γνώμη μας να ασκηθούν χωρίς κομματικές παρεμβάσεις , που μπορούν να αποδειχθούν ακόμα και επιζήμιες για την πόλη.
- Χάραξη στρατηγικής , όπως η ψήφιση προυπολογισμού , το τεχνικό πρόγραμμα
- Διαφύλαξη δημοτικής συνοχής στο εσωτερικό της παράταξης , του ΔΣ , των υποστηρικτών
- Η εκπλήρωση των διοικητικών καθηκόντων με βάση το θεσμικό πλαίσιο.
Η ενθάρρυνση δράσεων , η στοχοθεσία , το όραμα για την πόλη ,η ανάπλαση της κεντρικής πλατείας υπηρετεί το τοπικό συμφέρον και μπορεί να εκφραστεί καλύτερα από Δημάρχους , Δημότες της πόλης .Η ποιότητα των σχέσεων και τα συστήματα επικοινωνίας με τους πολιτες ειναι αποτελεσματικότερα όταν αυτά δεν ακολουθούν πολιτικά ταμπού.
Το θεσμικό πλαίσιο επιφυλάσσει για το Δήμαρχο το ρόλο του Διοικητή, του Προϊσταμένου , του Ελεγκτή , του Διατάκτη,του Δημοσίου Υπολόγου (Σύνταγμα άρθρο 98 παρ 1).Δήμαρχοι πρέπει να γίνονται οι υπεύθυνοι, ικανοί δημότες και καμία ανάμειξη δεν πρέπει να έχουν τα κόμματα στην ανάδειξη τους .
Αντί επιλόγου, αξίζει να τονισθεί ότι η μετάβαση από τη rule oriented διοίκηση στη result oriented διοίκηση πρέπει να συνυπάρξει επιτέλους με τον διαχωρισμό της πολιτικής από τη διοικητική δημοτική ηγεσία ,γιατί η σημερινή σύγχυση δημιουργεί υπέρογκο φόρτο στα χέρια της δημοτικής ηγεσίας . Σε άλλες χώρες υπάρχει ο θεσμός του Chief executive officer που αυτό που κάνει είναι να διευθύνει τις δημοτικές υπηρεσίες ως επαγγελματίας μάνατζερ. Ο διαχωρισμός του τι θα γίνει από το πως θα γίνει αφαιρεί από το Δήμαρχο, πολιτικό ηγέτη τον επιπλέον φόρτο για την παροχή οδηγιών σε χαμηλόβαθμα στελέχη, (detailistic action orientation) ,ώστε να γίνει με αποδοτικότητα αυτό που αποφασίσθηκε. Η πολιτικοποίηση της διοίκησης δεν βοηθά στον επαγγελματισμό που απαιτείται , ενώ η γραφειοκρατικοποίηση της πολιτικής δεν δίνει λύσεις πάντοτε κοινωνικά επιτρεπτές .
