Η Ευρώπη Φάντασμα

Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας, Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης , ποιητής, εικαστικός.

Η Ευρώπη πέρα από γεωγραφική πραγματικότητα είναι κι ένας πνευματικός πολιτισμός με ισχυρές βάσεις στην ιστορία . Όταν δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση , είχε μεν οικονομική βάση , αλλά το ” πνευματικό ” μέρος στηριζόταν στην ανάγκη να τελειώνουν επιτέλους οι πόλεμοι, οι γενοκτονίες κι οι καταστροφές . Αυτό ήταν το πνευματικό κι ηθικό θεμέλιο που ένωνε τους Ευρωπαικούς λαούς. Ήταν η ιστορική της ταυτότητα.

Μετά από εξήντα χρόνια Ευρωπαϊκής ζωής που είμαστε σήμερα; Η έννοια της Εθνικότητας πάει ν’ αντικατασταθεί σου την αν-εθνική Τεχνολογία που δεν στηρίζεται σε κανένα παρελθόν και δεν μας προσφέρει κανένα πνευματικό μέλλον. Στην έννοια της εθνικότητας όπως και στην γεωλογία, η θερμοκρασία προέρχεται από κάτω, για να χρησιμοποιήσω λόγια του Μισελέ.

Η πρόσφατη εμπειρία στα τεκταινόμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μας δείχνει ότι η θερμοκρασία έρχεται από τα πάνω και δεν κατεβαίνει ποτέ προς τα κάτω. Οι Ευρωπαϊκές εκλογές παρά τις φανφαρόνες δηλώσεις των ευρωκρατών ότι τα εκλογικά αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν νίκησε ο ευρωσκεπτικισμός , εν τούτοις η σταθεροποίηση του ακροδεξιού πολιτικού άξονα σε υψηλά ποσοστά , δεν πρέπει καθόλου να γεννά εφησυχασμό και να αυτοεπιβραβεύεται η πολιτική της από τα πάνω θερμοκρασίας που συνεχίζει να μην κατεβαίνει προς τα κάτω.

Πρέπει να γίνει επιτέλους κατανοητό ότι αυτοί οι δυο μεταπολεμικοί “μεσσιανισμοί” που αναπτύχθηκαν αμέσως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο , ο Χριστιανισμός κι ο προοδευτισμός , η θεία Χάρις και η λογική , δυο αντιλήψεις που αναμίχτηκαν , συνέδρασαν κι έδωσαν ένα πνεύμα ενότητας κι ειρήνης που εκμεταλλεύτηκε γόνιμα ο Ζακ Ντελόρ κι η ευρωπαϊκή του παρέα, έχασαν την άλλοτε δύναμη τους . Η Χριστιανοδημοκρατία κι η Σοσιαλδημοκρατία έδωσαν την θέση τους σ’ έναν άκρατο νεοφιλελευθερισμό.

Αυτός ο τελευταίος θέλει να ενώσει τον κόσμο μέσα από την ισχύ του χρήματος και τον ανταγωνισμό του ισχυρότερου δίχως να λάβει υπ όψη του τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και την ιστορική μνήμη των λαών. Η Τεχνο-οικονομική παγκοσμιοποίηση οδηγεί σε ένα είδος πολιτιστικής και πολιτικής βαλκανοποίησης της Ευρώπης θραύοντας τα πάντα. Και μην ξεχνάμε ότι δεν είμαστε πια στην εποχή των πολιτικό-στρατιωτικών μπλοκ , όπου το ΝΑΤΟ ήταν αντίβαρο στο σύμφωνο της Βαρσοβίας.

Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση διέπεται από έναν αναχρονισμό. Από την μια είναι πολύ μικρή για τις παγκόσμιες προκλήσεις,όπως πχ η οικονομία , το περιβάλλον κλπ, κι από την άλλη πολύ μεγάλη για να χωρέσει ισορροπημένα τα 27 κράτη -μέλη της. Βέβαια πολλοί θα πουν όπως γύρω μας συχνά ακούγεται ότι αυτή η Ευρώπη έφερε την Ειρήνη τόσα χρόνια . Κι εδώ θ’ απαντήσω ότι δεν είναι αλήθεια. Αντιθέτως είναι η παγκόσμια Ευρώπη όπου έφερε αυτή την Ευρώπη μετά από τις συμφωνίες για πάγωμα των πυρηνικών εξοπλισμών. Είναι η ισορροπία μεταξύ ΕΣΣΔ και ΗΠΑ που επέβαλε Ειρήνη γιατί οι δυο υπερδυνάμεις δεν είχαν συμφέρον να δουν τους προστατευόμενους τους ν’ αλληλοσφάζονται . Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι στο πρόβλημα της Γιουγκοσλαβίας η Ευρώπη “κάλεσε” την Αμερική για να επέμβει μιας κι η ίδια ένοιωθε αδύναμη.

Όσο Γι’ αυτούς που λένε ότι η Ευρώπη είναι πια Γερμανική θα διαφωνήσω κι εδώ. Η σημερινή Ευρώπη παρά τα παιχνίδια του Τραμπ , συνεχίζει να ‘ναι Γερμανοαμερικανική. Γιατι ο Homo oeconomicus παραμένει Αμερικανικός . Και αμέσως μετά τον πόλεμο η Γερμανία ξεκίνησε την νέα της Ζωή υπό την πολιτιστική κι οικονομική προστασία κι επιτήρηση των Αμερικανών .

Εν κατακλείδι. Αυτές οι διάφορες θεωρίες περί δυο Ευρώπων μιας των Εθνικιστών και της άλλης των προοδευτικών είναι ένα επικίνδυνο εννοιολογικό λάθος. Γιατί αυτό που ζούμε και βιώνουμε είναι ένας οικονομικός και νομικός πόλεμος εναντίον των τοπικών πολιτισμών . Είναι ένας πόλεμος της Δύσης εναντίον της Ανατολής . Κι αυτό βέβαια το εκμεταλλεύονται οι κάθε είδους επικίνδυνοι εθνικιστές και δημαγωγοί για να δυναμώσουν και ν’ απειλήσουν την Δημοκρατία.

Για ν’ αντέξει αυτήν την κατάσταση η Ευρώπη πρέπει να ξαναφέρει στην επιφάνεια της μνήμης της τον παλιό κι αρχαίο της πολιτισμό . Η αντίσταση στην τεχνο-οικονομική κι αταυτοτική ισοπέδωση περνά από την γλώσσα που με την σειρά της εμπεριέχει ιστορικές και θρησκευτικές μνήμες . Η μόνη αντίσταση στον πολιτιστικό μας αφανισμό είναι να μπολιαστεί βαθιά εκ νέου η καινοτομία και η τεχνο-οικονομία με μια διαρκή γενναία δόση πολιτισμού στο νεανικό ακόμα σώμα της πριν γίνει Τέρας και δεν πλησιάζεται. Πριν γίνει Φάντασμα όπως λέει κι ο Ρεζίζ Ντεμπρέ.