Η διπλή όψη της Ευρώπης

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, σύμβουλος επιχειρήσεων – συγγραφέας

Έφυγαν από κοντά μας δύο Ευρωπαίοι πολιτικοί που σημάδεψαν τις εξελίξεις στην ήπειρο μας, ο καθένας με το δικό του μοναδικό τρόπο. Ζακ Ντελόρ και Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μοιάζουν να είναι δύο διαφορετικές όψεις της κοινής ευρωπαϊκής πορείας.

Σε διαφορετικές εποχές, με ξεχωριστά ζητούμενα και προβλήματα, υπηρέτησαν την ευρωπαϊκή ιδέα, με τους περιορισμούς και τα στεγανά τους, που δεν μόνο ιδεολογικά αλλά έχουν εν πολλοίς να κάνουν και με το ποια θέλουμε να είναι η δομή της Ε.Ε., ποιους σκοπούς να υπηρετεί και πώς θα προσαρμόζει τον γεωπολιτικό της ρόλο σε ένα διεθνές πλαίσιο με διαρκείς ανατροπές και προκλήσεις.

Ο Ντελόρ με όραμα αλληλεγγύης και συνεκτικότητας, συνοδευόμενο κι από τα ανάλογα πακέτα στήριξης των κρατών – μελών, προσέβλεπε σε μια Ε.Ε. με προσανατολισμό όμως που δεν διέθετε ούτε ακριβή προορισμό, ούτε ολοκληρωμένα βήματα προσέγγισης. Η Ε.Ε. της πρώτης περιόδου πριν και λίγο μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, έδειχνε ένα ασφαλές θεσμικό καταφύγιο χωρίς ακόμη να διαθέτει τους μηχανισμούς και τα μέσα για να εμπεδώσει πλήρως αυτή την προοπτική. Ακόμη και η δημιουργία του ευρώ, αποτελούσε εξαρχής ένα ασταθές εγχείρημα με συμμετέχοντες, όπως και η Ελλάδα, που δεν διέθεταν την μετσρρυθμιστική ωριμότητα και την παραγωγική δυναμική για να υπηρετήσουν ένα σκληρό νόμισμα.

Ο Σόιμπλε, από την άλλη, έπαιξε κρίσιμο ρόλο όταν η Ένωση βρέθηκε αντιμέτωπη με την παγκόσμια οικονομική κρίση δίχως να προΰπαρχει πλάνο διαχείρισης. Χαμένοι, τότε, κάπου ανάμεσα στις μη προσαρμοσμένες στην εθνική πραγματικότητα, συνταγές του ΔΝΤ, και τις θεωρητικές ορθολογικές εμμονές που καταντούσαν ο ορισμός του ανορθολογισμού, καταλήξαμε η Ελλάδα να χρησιμοποιείται ως το τιμωρητικό παράδειγμα για την αποφυγή εξάπλωσης του δημοσιονομικού και χρηματοδοτικού εκσυγχρονισμού. Κανείς βέβαια δεν απορούσε για την ανυπαρξία προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας στις παγκοσμοιπποιημένες ανάγκες. Κανείς δεν απορούσα που επί σχεδόν 15 χρόνια ενώ εποτυγχάναμε σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης το δημόσιο χρέος μας δεν κατέβηκε ποτέ κάτω από το 100%.

Ο Σόιμπλε δεν έφερε την κρίση στην Ελλάδα αλλά δεν έκανε και πολλά για να λυθεί το συντομότερο δυνατό. Προτίμησε να κινείται ανάμεσα στη διάθεση αποβολής μας από το ευρώ και αποδοχής ενός αναποτελεσματικού προγράμματος προσαρμογής, τόσο χρονικά όσο και ως προς την ισορροπία των προτεραιοτήτων, που το κσθιστούσε εξαρχής ανεφάρμοστο.

Σχεδόν 14 χρόνια μετά, η Ευρώπη βρίσκεται ξανά αντιμέτωπη με μεγάλα διλήμματα, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, που δεν χωρούν τυποποιημένες απαντήσεις και γενικόλογα ευχολόγια. Ελπίζουμε όσοι χαράσσουν την πορεία της Ε.Ε. να το έχουν πλέον κατανοήσει.