Ευρωομόλογο ή χάος;

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας

Οι πάντες κατανοούν ότι η παγκόσμια οικονομία έχει μπει σε μια παρατεταμένη παύση δίχως ορατό τέλος. Η αναταραχή θα τραβήξει πολύ περισσότερο από τη διάρκεια της καραντίνας επηρεάζοντας ανεπανόρθωτα την ψυχολογία των αγορών, τις επενδυτικές επιλογές, τις καταναλωτικές συμπεριφορές και τις κυβερνητικές προτεραιότητες. Το δεύτερο θεμελιώδες χτύπημα, μέσα σε μια δεκαετία, θα αφήσει ακόμη πιο ανεξίτηλα τα σημάδια του φόβου.

Το ζήτημα της έκδοσης ευρωομολόγου τέθηκε μετ’ επιτάσεως και το 2010. Η ανάγκη χαμηλότοκου κρατικού δανεισμού με εγγύηση της Ε.Ε. αποτελούσε επιχείρημα για την μη τιμωρητική επιπλέον επιβάρυνση χωρών που πρόσκαιρα βρίσκονταν εκτός αγορών. Από την άλλη, όσοι διαφωνούσαν επεσήμαναν τον ηθικό κίνδυνο έμμεσης επιβράβευσης κάθε κρατικής δημοσιονομικής επιτυχίας.

Τότε πρότεινα μια ενδιάμεση λύση που προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί τα δικαιολογημένα σημεία και των δυο προσεγγίσεων. Το 5,25% με το οποίο μας “προσφέρθηκε” το πρώτο μνημόνιο ήταν μια αντιαναπτυξιακή πρόταση με λογική τοκογλύφου που προσβλέπει στην αποτυχία σου.

Μια χρηματοδότηση, με το χαμηλότερο δυνατό επιτόκιο με βάση τις τότε διαθέσεις των αγορών, που θα περιελάμβανε άμεση αξιολόγηση και περιορισμό των δομών του δημοσίου τομέα μαζί με ένα στοχευμένο αναπτυξιακό πακέτο για να στηριχθούν οι βασικοί οικονομικοί τομείς με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (τουρισμό, ναυτιλία, εξαγωγές) θα έδινε στη χώρα μας τη δυνατότητα να αποφύγει την τόσο βαθιά ύφεση.

Η Γερμανία επέλεξε, με τη συναίνεση ή τη σιωπή των εταίρων, να θέσει ως μοναδικό φίλτρο των ευρωπαϊκών αποφάσεων τον ηθικό κίνδυνο κι επιτρέποντας στο ΔΝΤ να εμπλακεί στα εσωτερικά της Ε.Ε. επιμηκύνοντας τελικά τη διάρκεια της κρίσης διασπείροντας την σε ακόμη πιο ισχυρές οικονομίες όπως η Ισπανία και η Ιταλία.

Το ίδιο δίλημμα τίθεται και σήμερα. Κι αν τότε το ηθικό κομμάτι είχε βάση ανάλυσης, τώρα μπρος στον απρόβλεπτο αντίκτυπο μιας πανδημίας οι διλημματικές αμφιβολίες χάνουν το νόημα τους. Δεν πρόκειται για κάποιον δημοσιονομικά κακό μαθητή αλλά για μια ιδιότυπη “φυσική καταστροφή” από αυτές για τις οποίες έτσι κι αλλιώς προβλέπονται ειδικά κονδύλια.

Η ΕΚΤ θα εξαντλήσει κάθε περιθώριο νομισματικής χαλάρωσης αν εδώ και καιρό θεωρείται δεδομένη η περιορισμένη η παρεμβατική δυνατότητα των συγκεκριμένων εργαλείων. Όση επιτυχία κι αν θα έχει η περαιτέρω εμβάθυνση της χρήσης τους κάποια στιγμή θα ξεπεράσουν ένα κρίσιμο όριο που θα θέτει σε κίνδυνο τις χρηματοπιστωτικές ισορροπίες και θα εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις.

Η Ευρώπη δεν χρειάζεται πλέον ένα έμμεσο ευρωομόλογο αλλά μια συντονισμένη θεσμική παρέμβαση. Αν διδαχθήκαμε κάτι από τα λάθη της προηγούμενης δεκαετίας είναι ότι οι καθυστερημένες αποφάσεις κοστίζουν πολύ ακριβά. Κι αυτό το λάθος δεν πρέπει να επαναληφθεί.

Τα ελλείμματα που θα δημιουργηθούν από την αναμενόμενη πτώση του ΑΕΠ θα μπορούσαν να καλυφθούν με ένα ευρωομόλογο που θα εξασφαλίσει χώρο για κρατικές εγγυήσεις προς τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση σε κεφάλαια αναγκαία για τη λειτουργική διατήρηση τους.

Φιλελευθερισμός δεν σημαίνει θεωρητική θεοποίηση μιας καταστροφικής διαδικασίας που δεν αποτελεί καν μέρος δημιουργικής παραγωγικής αναπροσαρμογής. Φιλελευθερισμός σημαίνει και να αξιοποιείς κάθε δυνατότητα για να διατηρήσεις ισχυρή την υγιή οικονομική δραστηριότητα.