Ελλάδα και Αρμενία: Δύο χώρες που τις ενώνουν πολλά…

Γράφει ο Αριστείδης Ρούνης, Προπτυχιακός φοιτητής του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Ελλάδα και Αρμενία, δύο κράτη που έχουν ένα ιστορικό υπόβαθρο, το οποίο αποτελούν πληγές, παρόμοιες, αλλά και κοινές. Παρόμοιες, πληγές, που δύσκολα θα επουλωθούν στο άμεσο μέλλον, και κοινές, που θα χρειαστεί ένα διάστημα αρκετών ετών διπλωματικών επαφών για να γιατρευτούν. Ένα από τα ζητήματα που ανήκουν στην 1η κατηγορία, είναι η ύπαρξη μη φιλικής γειτονίας με μερικά από τα όμορα στις 2 χώρες κράτη. Πιο συγκεκριμένα, η Αρμενία συνορεύει με το φιλικό στην Τουρκία κράτος του Αζερμπαϊτζάν, με το οποίο βρίσκεται σε εχθροπραξίες στη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ή αλλιώς Αρτσάχ, που αποτελεί για χρόνια το «μήλον της έριδος» ανάμεσα στα δύο κράτη, με την πραγματοποίηση και στρατιωτικών ενεργειών εκατέρωθεν.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η χώρα γειτνιάζει με την Αλβανία, με την οποία παρατηρήθηκε ένταση, στις περιόδους που ακολούθησαν την κατεδάφιση κτισμάτων των Ελλήνων της εθνικής μεινότητας στην περιοχή της Χειμάρρας, αλλά και την δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα από την αλβανική Αστυνομία. Ένα ακόμα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα δύο κράτη είναι η «μετανάστευση», με το εξής κοινό σημείο όμως: η Αρμενία έχει μεγάλη εθνική κοινότητα στην Ελλάδα, λόγω των προσφυγικών ροών στις αρχές του 20ου αιώνα, λόγω της διάπραξης του εγκλήματος της γενοκτονίας από τους Νεότουρκους, αλλά και των μεταναστευτικών ροών στα τέλη του ίδιου αιώνα, μετά την πτώση της ΕΣΣΔ. Η Ελλάδα διατηρεί μεγάλες πληθυσμιακά παροικίες στο εξωτερικό, οι οποίες ενισχύθηκαν από τα κύματα μετανάστευσης της τελευταίας δεκαετίας, λόγω της κρίσης σην χώρα.

 Στις κοινές πληγές, το κυριότερο ζήτημα, το οποίο λαμβάνει σημαντικό μερίδιο της επικαιρότητας στον ελληνικό και διεθνή τύπο, είναι η αναγνώριση της Γενοκτονίας από τους Οθωμανούς των λεγόμενων Rum Milleti (Μιλέτι των Ρωμαίων), όπου ανήκαν οι Έλληνες του Πόντου (Μαύρη Θάλασσα) και του Ermeni Milleti (αρμένικο Μιλέτι), στο οποίο ανήκε το αρμένικο έθνος. Στην Οθωμανική αυτοκρατορία το μιλέτι αντιπροσώπευε μια θρησκευτική κοινότητα με επικεφαλής ένα θρησκευτικό αρχηγό.

Ανεπιφύλακτα, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες που έχουν αναγνωρίσει και επίσημα τη  Γενοκτονία του αρμενικού έθνους, που συντελέστηκε το 1915, το έτος 1996 και καθιέρωσε την 24η Απριλίου Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας τους, ενώ το 2014 ποινικοποίησε την άρνησή της. Αντίστοιχα, η Αρμενική Βουλή έχει αναγνωρίσει την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, η οποία τιμάται στις 19 Μαίου κάθε έτος. Προς αυτή την κατεύθυνση, η πρώην Πρόεδρος της Βουλής επισκέφθηκε την Αρμενία, στις 22 με 24 Απριλίου 2015, στο πλαίσιο των εορτασμών μνήμης για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.

Επιπρόσθετα, ο πρώην Πρόεδρος της ελληνικής Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, επισκέφτηκε επίσημα το κράτος της Αρμενίας, στις 29 Σεπτεμβρίου με 01 Οκτωβρίου 2014. Κατά τη διάρκεια της αντιφώνησης του προς τον Πρόεδρο της Αρμενίας, Σεργ Σαργκιάν, σημείωσε τη σπουδαιότητα στην ανάπτυξη των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στη γενοκτονία, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά: «Είμαστε περήφανοι που η Ελλάδα υπήρξε από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισε τη γενοκτονία του αρμενικού λαού. Ακολούθως, ο Πρόεδρος της Αρμενίας κ. Sargsyan πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα στις 14-15 Μαρτίου 2016. Τέλος, ο Πρόεδρος της ελληνικής Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, επισκέφθηκε την Αρμενία στις 05 Νοεμβρίου 2019.

Εκτός από τις διμερείς ενέργειες για αναγνώρηση των αντίστοιχων γενοκτονιών, στις 30 Οκτωβρίου 2019, πραγματοποιήθηκε η έγκριση του ψηφίσματος για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τη Βουλή των Αντιπροσώπων των Η.Π.Α με συντριπτική πλειοψηφία, μια συμβολική αλλά ιστορική ενέργεια που πυροδότησε νέες εντάσεις με την Τουρκία.

Επακολούθως, στις 12 Δεκεμβρίου, έχουμε την έγκριση του νομοσχεδίου για την επιβολή κυρώσεων εις βάρος της Τουρκίας και την επικύρωση από την αμερικανική Γερουσία του ψηφίσματος της 30ης Οκτωβρίου. Ως φυσική απόρροια των εν λόγω κινήσεων στις Η.Π.Α, παρατηρήθηκαν αντιδράσεις από την Τουρκική Δημοκρατία, όπως παρακάτω: ο διευθυντής επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Φαχρετίν Αλτούν δήλωσε: «Οι τελευταίες κινήσεις των Η.Π.Α θέτουν σε κίνδυνο τις διμερείς σχέσεις (Η.Π.Α – Τουρκία)» και ακόμα επεσήμανε: «Οι κυρώσεις και οι απειλές δεν θα μας αποτρέψουν να προστατέψουμε τα συμφέροντα της εθνικής μας ασφαλείας».

Στις 17 Δεκεμβρίου, βέβαια, εν αντιθέσει με τη πρόσφατη κοινοβουλευτική απόφαση για αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων το State Department, ανέφερε σε δήλωσή του, ότι το ψήφισμα δεν αντανακλά στις πολιτικές της κυβέρνησης του προέδρου Τραμπ. Υπενθυμίζεται ότι, παρόλο που ο Τραμπ δεν είχε αναφερθεί στα γεγονότα του 1915-1923 ως Γενοκτονία τον περασμένο Απρίλιο, είχε χρησιμοποιήσει την Αρμένικη έκφραση «Meds Yeghem» (μεγάλες σφαγές). Εκτιμάται ότι, η θέση της αμερικανικής προεδρείας σχετίζεται με την προσωπικότητα του προέδρου της, καθώς δύσκολα δύναται να ερμηνεύσει κάποιος τις ενέργειες του, αλλά αποτελεί πιθανώς προσπάθεια αποτροπής της ανάπτυξης των σχέσεων Ρωσικής Συνομοσπονδίας και Τουρκίας, καθώς έχει ήδη πραγματοποιηθεί η αγορά ενός ρωσικού συστήματος πυραύλων S-400.

Πηγές:

– Οι διμερείς σχέσεις της Ελλάδας με την Αρμενία (https://www.mfa.gr/blog/dimereis-sheseis-tis-ellados/armenia)

–     Η ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «Καθημερινή» (https://www.kathimerini.gr)