Διάστημα και εθνική ασφάλεια

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης

Ήδη από την εποχή του Σπούτνικ 1, του πρώτου δορυφόρου που εκτοξεύτηκε, η σημασία του διαστήματος σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας αυξάνεται διαρκώς.

Στους απόλυτα ενοποιημένους πλέον και νευραλγικούς τομείς της άμυνας και της ασφάλειας, αυτή η αύξηση υλοποιείται με γεωμετρικούς ρυθμούς καθώς το Διάστημα ως στρατηγικός χώρος συμβάλλει αποφασιστικά πλέον στην συλλογή των πληροφοριών που αποσκοπούν στην έγκαιρη προειδοποίηση σε περιπτώσεις διακρατικών και ευρύτερα γεωπολιτικών εντάσεων, την διεξοδικότερη ανάλυση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των αντιπάλων, ακριβώς στο περιβάλλον ενός θολού και ασχηματοποίητου γεωπολιτικά πλανήτη, όπου οι παραδοσιακές σταθερές έχουν εκλείψει, του ελέγχου των συμφωνιών αφοπλισμού καθορίζοντας αποφασιστικά την διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής.

Ταυτόχρονα στο εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή οι δορυφόροι συμβάλλουν αποφασιστικά στην έγκαιρη προειδοποίηση για την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων.

Είναι προφανές λοιπόν πως είναι καθοριστική η συμβολή της πληροφόρησης που προέρχεται από δορυφόρους στην λήψη αποφάσεων.

Πιο συγκεκριμένα το τρίπτυχο πληροφόρηση-ανάλυση- απόφαση συμβάλλει καθοριστικά στην διαχείριση όλων των ζητημάτων ασφαλείας.

Παράλληλα στο σύγχρονο περιβάλλον που διαμορφώνεται για τις ενοποιημένες πλέον έννοιες της άμυνας και της ασφάλειας καθίσταται πλέον αναγκαία η διασύνδεση και οι ευρύτερες συνέργιες ανάμεσα στην ακαδημαϊκή-ερευνητική κοινότητα και τους κρατικούς φορείς συλλογής και ανάλυσης.

Ακριβώς λοιπόν στο σύγχρονο περιβάλλον των διεθνών προκλήσεων το Διάστημα αναδεικνύεται ως ένα νέο πεδίο ανάπτυξης κρατικής και ευρύτερα συλλογικής δράσης ενώ μόνο τυχαίο δεν είναι πως τόσο οι εκτιμήσεις των υπηρεσιών άμυνας και ασφάλειας όσο και τα ημερήσια δελτία πληροφοριών ηγετών κυβερνήσεων συνθέτονται ολοένα και περισσότερο από στοιχεία που συλλέγουν διαστημικοί δορυφόροι.

Σχεδόν σε πλήρη αντιδιαστολή με την ευρύτερη πεποίθηση, οι δορυφόροι δεν αποτελούν ενιαίο σύνολο. Αντίθετα διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες όπως οι αναγνωριστικοί δορυφόροι/ΙΜΙΝΤ ,υποκλοπής συστημάτων/ SIGINT, έγκαιρης προειδοποίησης, τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι αλλά και δορυφόροι του παγκόσμιου συστήματος εντοπισμού, πλοήγησης και χρονισμού GPS.

Στην πράξη τον κύκλο πληροφοριών συνθέτουν οι πηγές συλλογής πληροφοριών ΙΜΙΝΤ δηλαδή φωτογραφίες, οπτικές εικόνες, βίντεο, SIGINT/υποκλοπή συστημάτων MASINT μετρήσεις, HUMINT- κατασκοπεία και OSINT- ανοιχτών πηγών που στην συνέχεια αναλύονται από εξειδικευμένες υπηρεσίες.

Παρά την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο οι δορυφόροι δεν μπορούν να εντοπίσουν τα πάντα και με απόλυτη ακρίβεια. Γεγονός που αναδεικνύει την σημασία των υπηρεσιών πληροφοριών και της ανάλυσης αλλά και ότι οι αποφάσεις σε μεγάλο βαθμό αντικατοπτρίζουν τους πολιτικούς συσχετισμούς της στιγμής.

Είναι προφανές πως η εξερεύνηση του Διαστήματος σε διάφορες συγκυρίες από την εκτόξευση του Σπούτνικ 1 και το χάσμα των διηπειρωτικών πυραύλων των δύο υπερδυνάμεων της εποχής, ως τον πόλεμο των άστρων, διαμόρφωσε αποφασιστικά τους διεθνείς συσχετισμούς και τις διεθνοπολιτικές συμπεριφορές.

Χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις της διαστημικής επιτήρησης του πυρηνικού προγράμματος της ΕΣΣΔ, του Ιράκ, της βόρειας Κορέας αλλά και του πολέμου στον περσικό Κόλπο, τον πρώτο << διαστημικό πόλεμο>> που έδωσε την σκυτάλη στον επίσης διαστημικό πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.

Eνώ πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτό η πρόθεση της Κίνας να δημιουργήσει υψηλών επιχειρησιακών δυνατοτήτων ένοπλες δυνάμεις στοχεύοντας στο πέρασμα από ένα στράτευμα με πρωτόγονα χαρακτηριστικά που βασίζεται στις τεράστιες μάζες του πληθυσμού της, σε μία εξελιγμένη τεχνολογικά πολεμική μηχανή που θα στοχεύει στην επίτευξη κυριαρχίας στις έξι διαστάσεις του πεδίου της μάχης (θεωρώντας ως τέταρτη διάσταση τον κυβερνοπόλεμο, πέμπτη το C4I, και έκτη το διάστημα).

Αναμφίβολα ο χώρος του Διαστήματος προσφέρει λύσεις και υποστηρίζει αποφασιστικά σε στρατηγικό επίπεδο την λήψη των αποφάσεων.

Παρότι η δορυφορική τεχνολογία έχει σημειώσει θεματική πρόοδο καθορίζοντας αποφασιστικά την συλλογή δεδομένων δεν έχει διαμορφωθεί περιβάλλον πλήρως εξακριβωμένων πληροφοριών, που είναι χρήσιμες αλλά συμβάλλουν στην λήψη αποφάσεων σε συνάρτηση με άλλες πτυχές και διαστάσεις ενός ζητήματος.

Στην περίπτωση της ελληνοτουρκικής έντασης και με δεδομένες τις δορυφορικές δυνατότητες της Τουρκίας αλλά και την ανάπτυξη των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο διάστημα που ως χώρος πλέον αποτελεί υψηλή προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και σημαντικών ευρωπαϊκών δυνάμεων όπως η Γαλλία καθιστά αναγκαία για την Ελλάδα την εκπόνηση ενός ευρύτερου συστήματος εθνικής ασφάλειας.