Η τεχνοφοβική και επιστημοφοβική Αριστερά

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης

Οι αντιεμβολιαστικές κραυγές του τέως αναπληρωτή υπουργού υγείας Παύλου Πολάκη αλλά και η άποψη του τέως υπουργού υγείας κ. Ξανθού πως οι ανεμβολίαστοι υγειονομικοί πρέπει να επιστρέψουν στο ΕΣΥ αλλά και η στάση συγκεκριμένων ομάδων της εκτός ΣΥΡΙΖΑ άκρας αριστεράς και συλλογικοτήτων του αναρχικού χώρου που στην ουσία έσπευσαν να συνταχθούν με τους αρνητές και τους αντιεμβολιαστές της φασίζουσας άκρας δεξιάς δεν αποτελούν τυχαία, μεμονωμένα ή συγκυριακά φαινόμενα.

Αντίθετα αντικατοπτρίζει την ιστορικά και πολιτικά δεδομένα φοβικά σύνδρομα της αριστεράς απέναντι στην τεχνολογική και επιστημονική πρόοδο που απορρέουν από την αντίληψη ότι που εισήγε στην πολιτική φιλοσοφία ο Κάρολος Μάρξ ότι η επιστημονική τεχνολογική πρόοδος αυξάνουν τις κοινωνικές ανισότητες. Στην πράξη βέβαια συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Αρκεί να συγκρίνει κανείς το προσδόκιμο αλλά και την ποιότητα ζωής των μοναρχών και των βαρόνων της μεσαιωνικής περιόδου με το προσδόκιμο ζωής αλλά και την ποιότητα ζωής  των πιο φτωχών ανθρώπων στις ώριμες καπιταλιστικές χώρες που εδώ και δεκαετίες έχουν διασφαλίσει πρόσβαση στις δομές υγειονομικής περίθαλψης και το κράτος πρόνοιας ευρύτερα, στις στρατηγικές υποδομές και δίκτυα, σε ύδρευση και αποχέτευση, ηλεκτρικό ρεύμα και στέγαση.

Σύμφωνα με τους στοχαστές της σχολής της Φρανκφούρτης η πολυσύνθετη τεχνολογική δομή του καπιταλισμού, τελικά αποτέλεσε τροχοπέδη για τις απελευθερωτικές προσδοκίες που είχαν επενδύσει στην επιστημονική πρόοδο οι πρωτοπόροι του διαφωτισμού. Αντίθετα μάλιστα αποτέλεσε μέσο για τις πιο βάναυσες εκδοχές καταπίεσης.

Οι Adorno και  Horkheimer στο εμβληματικό τους  έργο << Η διαλεκτική του Διαφωτισμού>> επηρέασαν με τρόπο αποφασιστικό το κίνημα της Νέας Αριστεράς, υποστηρίζοντας πως η εργαλειακή κατανόηση του λόγου λειτουργώντας συμπληρωματικά με τον τεχνοκρατικό αγνωστικισμό αποτελούν τον σκληρό πυρήνα του ορθολογισμού που διαμόρφωσε τον δυτικό πολιτισμό. Στις γραμμές του έργου διατυπώνεται η άποψη πως αυτή η έντονη ροπή εκδηλώνεται σε ολόκληρη την ιστορική πορεία του δυτικού κόσμου από την εποχή του Ομήρου έως και τις μέρες μας με όχημα το μηχανιστικό κοσμοείδωλο του Διαφωτισμού. Μάλιστα διατυπώνουν πως η απαραίτητη προϋπόθεση για την αναγέννηση της κοινωνίας αποτελεί η εξάλειψη της έννοιας του λόγου.

Στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής η αντίληψη διαμόρφωσε τις αντιτεχνοκρατικές και αντιτεχνολογικές αντιλήψεις των νεολαιίστικων κινημάτων στον δυτικό κόσμο κατά την δεκαετία του 1960, σε μία εποχή τομή στον χρόνο όπως ονομάστηκε όπου η τεχνολογική εξέλιξη ταυτίστηκε με την οικολογική καταστροφή και την θεαματική αναβάθμιση των πολεμικών μέσων, διαμορφώνοντας τις ευρύτερες ανορθολογικές προσεγγίσεις της αριστερής ιδεολογίας και πολιτικής.