COVID-19 και 2021: Γιατί είμαι αισιόδοξος
Γράφει ο Δημήτρης Μπογδάνος
Μερικοί ακόμη μήνες μας απομένουν πριν επιστρέψουμε στην (έστω και μερική) κανονικότητα. Μέχρι τότε χρειάζεται υπομονή, επιμονή και προσήλωση σε συγκεκριμένες ενέργειές μας με δράσεις που αφορούν κυρίως στην πολιτεία αλλά απαιτούν και την δική μας συμμετοχή. Χωρίς να χάσουμε την επαφή μας με την πραγματικότητα, σχεδόν σίγουροι ότι θα επέλθει και το τρίτο κύμα της πανδημίας για το ποιο δεν πρέπει να ολιγωρήσουμε, ας εστιάσουμε στα θετικά μηνύματα που εκπέμπουν τα δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα, χωρίς να μεμψιμοιρούμε.
1. Εμβόλια
2. Αντι-ιïκά φάρμακα
Μπορεί μέχρι σήμερα να μην βρήκαμε το “φάρμακο” που αντιμετωπίζει με αποτελεσματικότητα τον ιό, ωστόσο αρκετά από αυτά που χρησιμοποιήθηκαν σε κλινικές μελέτες ή στην κλινική πρακτική φαίνεται να έδρασαν σε μεμονωμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα η χρήση κορτικοστεροειδών. Η ελπίδα που αφήνουν τα μονοκλωνικά αντισώματα που στρέφονται έναντι του ιού αφήνει μια αισιόδοξη νότα που μεταφράζεται και στην κλινική εμπειρία κυρίως για την αντιμετώπιση πρώιμων περιπτώσεων, σε εξαιρετικές περιπτώσεις ιδίως ευπαθών ομάδων. Δυστυχώς το τεράστιο κόστος (το οποίο θα μειώνεται σε ετήσια βάση σε κανόνες αγοράς) δεν θα επιτρέψει τέτοια φάρμακα να χρησιμοποιηθούν μαζικά για προληπτικούς σκοπούς, ωστόσο δεν θα πάψουν να αποτελούν χρήσιμα εργαλεία αντιμετώπισης της ασθένειας, μειώνοντας τις ημέρες νοσηλείας, τις ανάγκες για διασωλήνηση και το συνολικό κόστος υγειονομικής περίθαλψης. Το ψευδοδίλλημα μονοκλωνικά ή εμβόλια” δεν θα έπρεπε να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον μια και στην περίπτωση των μονοκλωνικών μιλάμε για θεραπεία ενώ σε εκείνη των εμβολίων μιλάμε για πρόληψη. “Το προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν” μας θυμίζει για άλλη μια φορά ο μέγας Ιπποκράτης.
3. Κανόνες υγιεινής και ασφάλειας
Μάθαμε να ζούμε και να κυκλοφορούμε διαφορετικά για το υπόλοιπο της ζωής μας. Με μάσκες έστω και αν δεν τις χρησιμοποιούμε πάντα σωστά, με πιο τακτικό πλύσιμο χεριών, με μεγαλύτερη προσοχή και πρόληψη, με μεγαλύτερη ευαισθησία στην αποφυγή της έκθεσης στον ιό. Από τρόμο, πανικό φόβο ή πραγματική ευαισθητοποίηση, μάθαμε τι πρέπει να κάνουμε για εμάς και τους δικούς μας και πως πρέπει να βιώνουμε την καθημερινότητα μας. Έστω και αν χαλαρώσουμε στο άμεσο μέλλον, κάποιοι από εμάς ακόμη και οι υγιειονομικοί θα είμαστε ή θα αναγκαστούμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Θα δούμε πολύ συχνότερα τους σεβαστούς γέροντες να φορούν μάσκα σε σχέση με πέρυσι, να προσέχουν εντός και εκτός νοσοκομείου, να μπαίνουν με μάσκα στα συνωστισμένα λεωφορεία και μέσα μαζικής μεταφοράς. Ακόμη και αυτές οι μικρές για πολλούς, αλλά τεράστιες για τον μέσο Έλληνα διαφορές, θα επιφέρουν θετικότερα αποτελέσματα, όπως έξειξε η κατακόρυφη μείωση των σοβαρών λοιμώξεων και των θανάτων από γρίπη σε παγκόσμιο επίπεδο.
4. Το μέλλον της φαρμακοβιοτεχνολογίας και των βιοεπιστημών
Η ανάγκη για ανάπτυξη αποτελεσματικών αντι-ιïκών φαρμάκων και εμβολίων άλλαξε άρδην τον τρόπο με των οποίο επιτελείται η έρευνα ανάπτυξης φαρμάκων. Ξέρουμε πια την “μαγική” συνταγή για επιτυχία. Στενότερη συνεργασία και ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεγάλων επιστημονικών ομάδων ανεξάρτητα απότην εθνικότητα, μεγαλύτερη διεισδυτικότητα της ακαδημαïκής έρευνας στην φαρμακοβιομηχανία και καλύτερος σχεδιασμός πολυκεντρικών κλινικών μελετών θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη νέων αποτελεσματικότερων και φθηνότερων φαρμάκων για τον καρκίνο, τα αυτοάνοσα φλεγμονώδη νοσήματα, τις καρδιοπάθειες, την παχυσαρκία, το διαβήτη, το Αλζχαïμερ και πολλά άλλα νοσήματα. Ο νέος, επαναστατικός τρόπος έρευνας με αφετηρία τον SARS-CoV-2 άλλαξε για πάντα τον συντηρητικό τρόπο προσέγγισης με τον οποίο μέχρι σήμερα ερευνούσαμε τις χρόνιες παθήσεις.
Αν μη τι άλλο η πανδημία COVID-19 μας έκανε επιλεκτικά σοφότερους. Ανακαλύψαμε την αξία της ζωής που απειλείται και αντιδράσαμε. Σας προσκαλώ να κανουμε κλικ μερικούς μήνες πριν και να αναλογιστούμε την τότε πραγματικότητα. Κάποιοι από εμάς αυτοπροσδιοριζόμασταν «αρνητές» της ύπαρξης του κοροδοïού (ακόμη και σήμερα υπάρχουν αναμεσά μας τέτοιοι αλλά πολύ λιγότεροι) και κάποιοι άλλοι (μεταξύ των οποίων ιατροί και βιοεπιστήμονες) αμφισβητούσαμε την δυνατότητα ανάπτυξης αποτελεσματικών εμβολίων κατά του ιού. Θεωρούσαμε ότι είναι άπιαστο όνειρο δημιουργικής φαντασίας, επικαλούμενοι την ανεπάρκεια της επιστημονικής κοινότητας να αναπτύξει επαρκή εμβόλια κατά του HIV και της ηπατίτιδας C ή την έλλειψη αποτελεσματικής θεραπεία καρκίνων. Έξι μήνες μετά μαλώνουμε (ευτυχώς μόνο) για την ασφάλεια των εμβολίων και τις δυνητικές μακροχρόνιες παρενεργείες τους, αλλά δεν αμφισβητούμε την (ελπίζουμε μακροπρόθεσμη) αποτελεσματικότητά τους. Επίσης (ευχάριστα) μαλώνουμε για το εάν και κατά πόσον πρέπει να γίνουν υποχρεωτικά ή όχι, ξεχνώντας βέβαια ότι μπορεί ακόμη να τα ονειρευόμασταν την ύπαρξή τους 1 και 2 χρόνια μετά την ανακάλυψη του ιού.
Το 2021 διαγράφεται λιγότερο επώδυνο, με αισιοδοξία για εφικτέα πρόληψη, αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση και επιστροφή στην δημιουργική κανονικότητα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να μετρήσουμε όσον τον δυνατόν λιγότερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και να θεραπεύσουμε τις βαθιές πληγές στην κοινωνία. Να προσδοκούμε επανόρθωση της οικονομίας και του πολιτισμού μας και φυσικά να αντιμετωπίσουμε τα (ξεχασμένα για την ώρα) πραγματικά προβλήματα που είχαμε και συνεχίζουμε να έχουμε σε υπερθετικό βαθμό και πριν την πανδημία.
Να αισιοδοξούμε όχι γιατί είναι μονόδρομος αλλά γιατί η επιστήμη, έστω και συγκρατημένα, μας το διαβεβαιώνει.
- Ο κ. Δημήτριος Π. Μπόγδανος, MBA, MD, PhD (London) είναι Καθηγητής Παθολογίας και Αυτοάνοσων Νοσημάτων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντής Κλινικής Ρευματολογίας και κλινικής Ανοσολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας
