«Πληγές» που δεν θα κλείσουν ποτέ!
Γράφει ο Βασίλης Ασωνίτης, Οικονομολόγος
Η βασική αποστολή της Πολιτικής Προστασίας στην καταπολέμηση των πυρκαγιών στην Ηλεία τον Αύγουστο του 2007 και στην Ραφήνα τον Ιούλιο του 2018 απέτυxε, ανεξάρτητα από το ποιος κυβερνούσε και ποιος κυβερνά. Άνθρωποι χάσανε την ζωή τους. Γονείς, παιδιά, αδέρφια, φίλοι, συγχωριανοί, σπίτια και περιουσίες σβύσανε, το περιβάλλον βάφτηκε μαύρο και ο σίφουνας που πέρασε, σκόρπισε και στην Ηλεία και στο Μάτι την ορφάνια και την απελπισία. Κορμιά λιωμένα και σκελετοί σπασμένοι στην μαύρη γη και στα συντρίμμια. Χωρίς ελπίδα. Αχόρταγος ο δράκος της φωτιάς καταβρόχθιζε τα πάντα. Ακόμη και αυτό το ποιο πολύτιμο: Την εμπιστοσύνη των Ελλήνων σε ένα κράτος που αποδεικνύεται ανίκανο να προστατέψει τους πολίτες του.
Γιατί; Γιατί όταν είναι πλέον γνωστό ότι «η κλιματική αλλαγή θα καθορίσει την μελλοντική εξέλιξη του κόσμου» (Γκόλνταμερ-Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ) μαζί και την δική μας, εμείς εξακολουθούμε να ζούμε στον αιώνα της επανάληψης των λαθών και της αποποίησης της ευθύνης; Και ενώ η αναγκαιότητα της πρόληψης ως συμπληρωματικός εταίρος της ιατρικής επιστήμης, της καταπολέμησης των πυρκαγιών και της αποκέντρωσης κερδίζει συνεχώς έδαφος, εμείς γυρίζουμε τον τροχό της εξέλιξης αναχρονιστικά και επιμένουμε λόγω της κρισιμότητας των γεγονότων στην δημιουργία φιλοκεντρικών συμβουλευτικών σχημάτων μακρυά από τον χώρο ελέγχου της θεομηνίας.
Χωρίς άμεση πληροφόρηση και εποπτεία των γεγονότων στον τόπο δημιουργίας ενός προβλήματος, η σύγχυση της διαφορετικότητας του επιστημονικού αντικειμένου των συμμετεχόντων και η βραδύτητα από το βάρος του μεγάλου αριθμού των οργανισμών στο νέο σχήμα συνηγορούν για την αποτυχία του εγχειρήματος. Αναγκαία για την επιτυχία του στόχου είναι η προγνωστική ταχύτητα των αποφάσεων.
Ένα δεύτερο πρόβλημα θα είναι η κρίση της ικανότητας ή μη ικανότητας του επικεφαλής σε περίπτωση επιτυχίας ή αποτυχίας όταν ο καθένας θα διεκδικεί μερίδιο στην επιτυχία ως αμοιβή της ιδιαιτερότητας της συμμετοχής του και θα αποποιείται της ευθύνης σε περίπτωση αποτυχίας. Ποιο μπορεί να είναι τότε το κριτήριο της κυβερνητικής θέσης για την περίπτωση ανάγκης ενός συστημικού ανασχηματισμού; Η τύχη και αυτής της νεοσύστατης «Εθνικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών» θα είναι αμφίβολη εάν δεν πιάσουμε τον σφυγμό των γεγονότων και δεν καταλάβουμε ότι στο Μάτι τα «αυστηρά μέτρα ελήφθησαν όταν ήταν πλέον αργά, όταν αστυνομικοί και πυροσβέστες το πρωί της 24ης Ιουλίου αντίκρισαν τις εικόνες των καμένων από την φωτιά ανθρώπων. Τότε δόθηκε κατεπείγουσα διαταγή για πρόληψη και αποτροπή, όσο και καταστολή» (Newsroom Iefimerida 03.08.2018).
Πρόληψη, αποτροπή και καταστολή, τρεις επεμβάσεις ταυτόχρονα. Δείγμα και εδώ της παντελούς έλλειψης γνώσης και οργάνωσης, γνώρισμα της σύγχυσης και της απελπισίας. Όπως ακριβώς είναι λάθος ερμηνεία που αποτρέπει από τα πραγματικά αίτια και ο ισχυρισμός κυβερνητικού υπευθύνου, που επαναλαβάνεται δυστυχώς, ότι η ευθύνη για την καταστροφή στο Μάτι είναι το «χτίσιμο των αυθαίρετων στην περιοχή».
Η αλλοίωση του τοπίου και οι δημόσιες υποδομές προσαρμοσμένες (εδώ είναι ένα λάθος) στην αυθαίρετη πολεοδομική σύγχυση, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την τελευταία πράξη της τραγωδίας στο Μάτι της Ραφήνας. Η ευθύνη για την έναρξη της τραγωδίας θα πρέπει να αναζητηθεί στην παντελή έλλειψη προληπτικού μηχανισμού επισήμανσης του καπνού και στον χρόνο που χάθηκε μεταξύ επισήμανσης του καπνού, της εμφάνισης της φωτιάς στο έδαφος και της μεταπήδησής της στα «μεγάλα δέντρα που καιγόντουσαν».
Και εδώ κρύβεται το μυστικό μιας επιτυχημένης στρατηγικής καταπολέμησης των πυρκαγιών σε μια χώρα: στην δημιουργία ενός μικρού, γρήγορου και ευέλικτου προληπτικού μηχανισμού, ως ο πύργος ελέγχου ενός αεροδρομίου, με εμπειρικά εξειδικευμένες ηλεκτρονικές δυνατότητες επισήμανσης του καπνού και της χαλιναγώγησης της μεταπήδησης της φωτιάς από το έδαφος στην κορυφή των δέντρων και την απώλεια του ελέγχου. Φαινόμενο ιδιαίτερα τραγικό στον ελλαδικό χώρο με την πλειονότητα των πεύκων και την επιθετικότητα των κουκουναριών.
Για το σκοπό αυτό η αναγνώριση της υπάρχουσας κατάστασης είναι ιδιαίτερα σημαντική. «Το είδος και η κατεύθυνση της φωτιάς, οι γεωγραφικές και τοπογραφικές ιδιαιτερότητες της περιοχής, οι δυνατότητες πρόσβασης και αναχώρησης των οχημάτων και των ομάδων επέμβασης, η κατεύθυνση και η ένταση του αέρα και η συμπεριφορά της φωτιάς με βάση την αναγνώριση της μορφής και του χρώματος της στήλης του καπνού είναι πληροφορίες που αφορούν τον χώρο της επέμβασης και αποτελούν το θεμέλιο ενός επεμβατικού σχεδιασμού και της στρατηγικής για τον τρόπο καταπολέμησης της φωτιάς». (Τεχνική της καταπολέμησης των Πυρκαγιών Stand: 04/2011).
«Τα δέντρα καιγόντουσαν κι ήταν μεγάλα. Η «μάχη της φωτιάς χάθηκε ψηλά στο Νταού Πεντέλης ή στην Καλλιτεχνούπολη. Εκεί έπρεπε να προλάβουν την πυρκαγιά». Λόγια του Χρήστου Ζερεφού (επόπτη – ΚΕΦΑΚΑΑ) στο Realfm 97,8.
