Πυθαγόρας. Περί διατροφής
Ας εξετάσουμε τώρα τι νομοθέτησε και για την τροφή, επειδή και η τροφή συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην άριστη παιδεία, όταν παρέχεται με ορθό τρόπο και σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα.
Από όλες λοιπόν τις τροφές αποδοκίμαζε όσες προκαλούν φούσκωμα και διαταραχή, ενώ αντιθέτως δοκίμαζε και παρότρυνε να χρησιμοποιούνται όσες αποκαθιστούν τη σωματική ευεξία και περιστέλλουν το στομάχι (δεν προκαλούν φούσκωμα.) Για το λόγο αυτό θεωρούσε ότι και το κεχρί (είδος δημητριακού) είναι κατάλληλο για τροφή. Αποδοκίμαζε επίσης και όλα όσα ήταν ξένα προς τους θεούς, θεωρώντας ότι μας απομακρύνουν από την εξοικείωση με αυτούς.
Για άλλον πάλι λόγο, παρήγγελλε να απέχουμε από αυτά που θεωρούμε υπερβολικά ιερά, καθώς, ενώ είναι άξια τιμής, δεν είναι για κοινή και ανθρώπινη χρήση. Επίσης δεν επέτρεπε όσα σχετίζονται με την μαντική και παραινούσε να διαφυλάττονται όσα αφορούν την καθαριότητα της ψυχής, την αγνότητα, τη σωφροσύνη και τη συνήθεια της αρετής.
Απέτρεπε ακόμα όσα διάκεινται δυσμενώς προς την αγνότητα και την καθαρότητα της ψυχής, όπως επίσης και τα όνειρα. Ενώ όμως δημόσια νομοθέτησε τα παραπάνω σχετικά με τη διατροφή, κατ’ ιδίαν για τους πιο θεωρητικούς και μάλιστα τους πιο σημαντικούς από τους φιλοσόφους, αφαίρεσε μια για πάντα τα περιττά και βλαβερά εδέσματα, εισηγούμενος να μην τρώνε ποτέ έμψυχο, ούτε να πίνουν ποτέ κρασί, ούτε να θυσιάζουν ζώα στους θεούς, ούτε καν να τα βλάπτουν, αλλά να τα διασώζουν με μεγάλη επιμέλεια και με την ανάλογη δικαιοσύνη.
Ο ίδιος εξάλλου έζησε με τον ίδιο τρόπο, απέχοντας από τις ζωικές τροφές, προσκυνώντας τους αναίμακτους βωμούς και προτρέποντάς μας να μην σκοτώνουμε τα ζώα που έχουν την ίδια φύση με εμάς. Τα άγρια ζώα μάλλον τα ημέρευε και τα εκπαίδευε με λόγια και έργα, παρά τα έβλαπτε με τιμωρίες. Ακόμη, από το σύνολο των δημόσιων λειτουργών, στους νομοθέτες έδωσε εντολή να απέχουν από τα έμψυχα. Επειδή εκείνοι που επιθυμούσαν να είναι ακριβοδίκαιοι έπρεπε να μην αδικούν καθόλου τα συγγενικά με αυτούς ζώα. Διότι, πώς θα έπειθαν τους υπόλοιπους ανθρώπους ότι πράττουν δίκαια, εάν αυτοί κυριεύονταν από πλεονεξία; Ο λόγος είναι ότι η κοινωνία των ζώων παρουσιάζει κοινά στοιχεία με αυτήν των ανθρώπων. Και αυτό διότι τα ζώα, εξαιτίας της συμμετοχής τους στη ζωή και στα ίδια στοιχεία, και εξαιτίας της σύμμειξης που προκύπτει από τα πιο πάνω, έχουν συνενωθεί μαζί μας σαν σε αδελφότητα.
Σε άλλους ωστόσο επέτρεπε να τρώνε κρέας από κάποια ζώα – σε όσους ο βίος δεν είχε καθαρθεί επαρκώς και δεν ήταν ούτε ιερός ούτε φιλοσοφημένος. Και σε αυτούς όμως καθόριζε κάποιο συγκεκριμένο χρόνο αποχής.
Έθεσε επίσης νόμο σε αυτούς να μην τρώνε καρδιά, ούτε μυαλά, και μάλιστα να απέχουν όλοι οι Πυθαγόρειοι από αυτά, επειδή αποτελούν κέντρα ελέγχου και κατά κάποιον τρόπο, όργανα διαμεσολάβησης και βάσεις της φρόνησης και της ζωής. Επιπλέον τα θεωρούσε εξαγνισμένα χάρη στη φύση του θείου λόγου. Παρομοίως, διέταξε να απέχουν και από την μολόχα επειδή ήταν η πρώτη αγγελιοφόρος και αυτή που έδινε σημάδια της συμπάθειας των θεών προς τους ανθρώπους.
Επίσης, παρήγγελλε να απέχουν από τα μελανούρια διότι ανήκουν στους χθόνιους θεούς. Ούτε λυθρίνι να δοκιμάζουν, για άλλους παρόμοιους λόγους. Και έλεγε να απέχουν από τα κουκιά για πολλές ιερές, φυσικές και ψυχολογικές αιτίες. Θεσμοθέτησε επίσης και άλλα παρόμοια με αυτά και κάνοντας αρχή από την τροφή, επιχειρούσε να οδηγήσει τους ανθρώπους στην αρετή.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Ιάμβλιχος. Περί του Πυθαγορικού Βίου», εκδόσεις Ζήτρος, 2001
Πολλοί σχολιαστές της Αρχαιότητας προσπάθησαν να εξηγήσουν τους λόγους που έκαναν τον Πυθαγόρα να απαγορεύσει μεταξύ άλλων φαγητών και την κατανάλωση των κυάμων. Παρατίθενται μερικές από αυτές τις απόψεις στο πρωτότυπο και δίδεται μια περιληπτική απόδοση των κειμένων.
1. Διογένης Λαέρτιος για φημολογούμενα λόγια του Αριστοτέλη.
… φησὶ δ’ ᾿Αριστοτέλης (195 Rose) ἐν τῷ Περὶ τῶν
Πυθαγορείων παραγγέλλειν αὐτὸν ἀπέχεσθαι τῶν κυάμων ἤτοι
ὅτι αἰδοίοις εἰσὶν ὅμοιοι ἢ ὅτι ῞Αιδου πύλαις.
++++++++++++++++++++++++++++++++
2. (Απόσπασμα από σχόλια αγνώστου για λεγόμενα του Αριστοτέλη που αφορούν τον Πυθαγόρα).
τὴν δ’ ἁγνείαν εἶναι διὰ καθαρμῶν καὶ λουτρῶν καὶ περιρραντηρίων καὶ διὰ τοῦ αὐτὸν καθαρεύειν ἀπό τε κήδους καὶ λεχοῦς καὶ μιάσματος παντὸς καὶ ἀπέχεσθαι βρωτῶν θνησειδίων τε κρεῶν καὶ τριγλῶν καὶ
μελανούρων καὶ ᾠῶν καὶ τῶν ᾠοτόκων ζῴων καὶ κυάμων καὶ τῶν ἄλλων ὧν παρακελεύονται καὶ οἱ τὰς τελετὰς ἐν τοῖς ἱεροῖς ἐπιτελοῦντες. φησὶ δ’ ᾿Αριστοτέλης (195 Rose) ἐν τῷ Περὶ τῶν
Πυθαγορείων παραγγέλλειν αὐτὸν ἀπέχεσθαι τῶν κυάμων ἤτοι ὅτι αἰδοίοις εἰσὶν ὅμοιοι ἢ ὅτι ῞Αιδου πύλαις. * * ἀγόνατον γὰρ …
ΑΠΟΔΟΣΗ
Μακρυά από κατανάλωση ετοιμοθάνατων ζώων, και μπαρμπουνιών και μελανουριών και ζώων που ωοτοκούν και κουκιών και των ζώων των θυσιών. Για δε τα κουκιά να απέχετε για τους λόγους που εξηγούναι στο 1 παραπάνω.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
3. Αναφορά του Σουΐδα για τον Πυθαγόρα από λεγόμενα του Αριστοφάνη.
᾿Αριστοφάνης γὰρ τῶν ἡρώων φησὶν εἶναι τὰ πίπτοντα, μήτε δὲ τὰ
ἐντὸς τῆς τραπέζης πίπτοντα ἀναιρεῖσθαι. μήτε λευκὸν ἀλεκτρυόνα
ἐσθίειν, ὡς ἱερὸν τοῦ ἡλίου καὶ τὰς ὥρας μηνύοντα. τοὺς κυάμους
δὲ ἀποτρέπεσθαι, ὅτι αἰδοίοις ἐοίκασι· καὶ τοὺς ἅλας παρατίθεσθαι
ΑΠΟΔΟΣΗ
Να μην τρώτε κάτι που έπεσε, ούτε αυτά που έπεσαν από το τραπέζι, Ούτε λευκό κόκορα να τρώτε γιατί είναι ιερός αναγγέλων την ανατολήν του ηλίου, να αποφεύγετε τα κουκιά γιατί μοιάζουν με γυνακεία αιδοία.
+++++++++++++++++++++++++++++++++
4. Πλούταρχος (46-127 μ.Χ.) De liberis educandis
“Μὴ ἐσθίειν καρδίαν,” ἤτοι μὴ βλάπτειν τὴν
ψυχὴν ταῖς φροντίσιν αὐτὴν κατατρύχοντα.
“Κυάμων ἀπέχεσθαι,” ὅτι οὐ δεῖ πολιτεύεσθαι·
κυαμευταὶ γὰρ ἦσαν ἔμπροσθεν αἱ ψηφοφορίαι δι’
ὧν πέρας ἐπετίθεσαν ταῖς ἀρχαῖς.
ΑΠΟΔΟΣΗ
Να μην μπλέκετε με κουκιά που διεξάγονται οι ψηφοφορίες, ή με άλλα λόγια μακρυά από την πολιτική, ή και δικαστικές αποφάσεις που λαμβάνονται μετά από ψηφοφορία. Μαζί με την απαγόρευση της κατανάλωσης καρδιάς, γιατί βλάπτει τη ψυχή !+
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
5. Αθήναιος ο σοφιστής (Δειπνοσοφισταί)
Β. πῶς ἢ τί πράττων; βούλομαι γὰρ εἰδέναι.
Α. θανατηγὸν καλὴν χύτραν φέρει.
ἐν δ’ ᾿Ικαρίοις σατύροις φησίν (II 459 K)·
ὥστ’ ἔχειν οὐδὲν παρ’ ἡμῖν. νυκτερεύσας δ’ ἀθλίως
πρῶτα μὲν σκληρῶς καθεῦδον, εἶτα Θούδιππος
βδέων παντελῶς ἔπνιξεν ἡμᾶς, εἶθ’ ὁ λιμὸς ἥπτετο.
ἐφέρετο πρὸς Δίωνα τὸν διάπυρον· ἀλλὰ γὰρ
οὐδ’ ἐκεῖνος οὐθὲν εἶχε. πρὸς δὲ τὸν χρηστὸν
δραμὼν Τηλέμαχον ᾿Αχαρνέα σωρόν τε κυάμων καταλαβὼν
ἁρπάσας τούτων ἐνέτραγον. δ’ ὄνος ἡμᾶς
ὡς ὁρᾷ,
….. ὁ Κηφισόδωρος περὶ τὸ βῆμ’, ἐπέρδετο.
ἐκ τούτων δῆλόν ἐστιν ὅτι Τηλέμαχος κυάμων χύτρας
ἀεὶ σιτούμενος ἦγε Πυανέψια πορδὴν ἑορτήν.
δὲ κυαμίνου μνημονεύει ῾Ηνίοχος ὁ κωμικὸς ἐν Τρο-
χίλῳ λέγων οὕτως (II 432)·
πρὸς ἐμαυτὸν ἐνθυμούμενος, νὴ τοὺς θεούς,
ὅσῳ διαφέρει σῦκα καρδάμων. σὺ δὲ
Παύσωνι φὴς τὸ δεῖνα προσλελαληκέναι;
Β. καὶ πρᾶγμά ἠρώτα με δυστράπελον πάνυ,
ἔχον δὲ πολλὰς φροντίδων διεξόδους.
Α. λέγ’ αὐτό· καὶ γὰρ οὐκ ἀγέλοιόν ἐστ’ ἴσως.
Β. ἔτνος κυάμινον διότι τὴν μὲν γαστέρα
φυσᾷ, τὸ δὲ πῦρ οὔ. Α. χάριεν οἷς γινώσκεται
τὸ πρᾶγμα τοῦ Παύσωνος. ὡς δ’ ἀεί ποτε
περὶ τοὺς κυάμους ἔσθ’ οὗτος ὁ σοφιστὴς γέλως. +
ΑΠΟΔΟΣΗ Περιληπτικά. Ο Αθήναιος περιγράφει τις περιπέτειες αυτών που καταναλώνουν δημοσίως και μάλιστα στα πανηγύρια, πολύ φαγητό καθώς και όσπρια κουκιά και μετά ρεζιλεύονται στους φίλους και τους πλησίον τους.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
6. Σχόλια στον Πλάτωνα (αγνώστου)
Πυθαγόρας.
Πυθαγόρας Μνησάρχου δακτυλιογλύφου, Τυρρηνός. νέος δ’ ὢν
ἦλθεν ἐκ Τυρρηνῶν εἰς Σάμον, καὶ διήκουσε Φερεκύδους τοῦ Συρίου.
εἶτα ῾Ερμοδάμαντος, ἐν Σάμῳ ἀμφοῖν, εἶτα ᾿Αβάριδος τοῦ ῾Υπερ-
βορέου καὶ Ζάρατος τοῦ μάγου. μεθ’ οὓς ὑπὸ Αἰγυπτίων καὶ Χαλδαίων
ἐπαιδεύθη. εἶτα εἰς Σάμον ἐλθὼν διὰ Πολυκράτη τὸν τύραννον ἀπῇρεν
εἰς Κρότωνα τῆς ᾿Ιταλίας καὶ τ′ ἔσχε μαθητάς, προτέρους τε ἀδελφοὺς
Εὔνομον καὶ Τυρρηνόν, καὶ δοῦλον Ζάμολξιν, ᾧ Γέται θύουσιν ὡς
Κρόνῳ, γαμετήν τε Θεανώ, ἐξ ἧς παῖδες Τηλαύγης ὁ σχολαρχήσας
μετ’ αὐτὸν καὶ Δάμων ἢ ὥς τινες Μνήσαρχος, θυγάτηρ δὲ Μυῖα, ἢ
ὥς τινες ᾿Αριγνώτη. συνεγράψατο δὲ βιβλία τρία, παιδευτικόν, πολι-
τικόν, φυσικόν. τὸ δὲ φερόμενον ὡς Πυθαγόρου Λύσιδός ἐστι τοῦ
Ταραντίνου, μαθητοῦ αὐτοῦ, φυγόντος εἰς Θήβας ἐκ τοῦ ἐμπρησμοῦ
καὶ καθηγαμένου ᾿Επαμεινώνδα. τινὲς δ’ ἄρα καὶ τὰ χρυσᾶ ἔπη
Πυθαγόρου φασὶν εἶναι. ἀπείχετο δὲ τῶν ἐμψύχων καὶ κυάμων, καὶ
τὴν ψυχὴν ἔφη ἀθάνατον. ἐνενηκοντούτης δὲ τελευτᾷ μετὰ μαθητῶν
μ′ ἐμπρησθέντων ἐν οἰκίᾳ τῇ αὐτῇ. ἄλλοι δέ φασιν ὅτι πολεμῶν μετὰ
τῶν μαθητῶν ὑπὸ ᾿Ακραντίνων ἀπώλετο.
ΑΠΟΔΟΣΗ
Ο Πυθαγόρας γυιός του Μνησάρχου δακτυλιδοποιού, εκ Τυρρηνίας…Παντρεύτηκε την Θεανώ που έκανε παιδιά τον Τηλαύγην συνδιευθυντή του σχολείου του και τον Δάμωνα, ή όπως άλλοι λένε τον Μνήσαρχο, μια κόρη την Μυία, κάτ’ άλλους Αριγνώτη, έγραψε τρία βιβλία, παιδευτικόν, πολιτικόν και φυσικόν και αυτό που λένε του Πυθαγόρα δεν ήταν δικό του αλλά του μαθητού του Λύσιδος του Ταραντίνου, που κατέφυγε στη Θήβα λόγω του εμπρησμού (του Τάραντος 😉 και εδίδαξε στον Επαμεινώνδα. (σ.σ. Ως γνωστόν την ευγενή μόρφωσίν του ο Επαμεινώνδας την έλαβε από τον Πυθαγόρειον Λύσιν). Μερικοί λένε ότι τα χρυσά έπη του Επαμεινώνδα οφείλονται στην πνευματική κληρονομία του Πυθαγόρα, ο οποίος λένε ότι είχε αθάνατη ψυχή, απείχε από (την βρώσιν) έμψυχων και κουκιών και απέθανε στα ενενήντα του άλλοι λένε με τους μαθητάς του σε πυρκαϊά στο σπίτι του, άλλοι πολεμώντας μαζί με τους μαθητές του, τους Ακραγαντίνους.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
7. Σχόλια στον Αριστοφάνη (αγνώστου)
ΥΠΟΘΕΣΙΣ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΝΕΦΕΛΩΝ
… δέ μοι διαπορεῖν καὶ θαυμάζειν, εἰ
Πυθαγόρας αἵματι ἔγραψεν, ὃς καὶ
κυάμων ἀπείχετο ὡς ὄντων γεννητι-
κῶν αἵματος.
ἔχω] ἐνόησα.
γνώμην] νόημα.
ΑΠΟΔΟΣΗ
Εδώ στην ανάλυση του έργου (αγνώστου) του Αριστοφάνους “Νεφέλαι”, μοιάζει να διακωμωδείται η προτροπή του Π. περί αποχής εκ των κουκιών που περιέχουν συστατικά του αίματος.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
8. Σχόλια στους Ιππής του Αριστοφάνη. Αγνώστου)
κυαμοτρώξ: δικαστικός, κυάμους ἐσθίων. κυάμοις δὲ ἐχρῶντο
οἱ δικασταὶ διὰ τὸ μὴ καθεύδειν ἢ ἀντὶ ψήφων. ἄλλοι δὲ διὰ τοῦ σ, κυαμοτρώς,
ὁ κυάμοις δικάζων, ὁ τιτρώσκων. τούτοις γὰρ ἐχρῶντο ἀντὶ ψήφων. ἄλλως: τρεφόμενος ἀπὸ τῶν κυάμων. ἐπεὶ ἀντὶ ψήφων κυάμοις
ἐχρῶντο ἐν ταῖς χειροτονίαις τῶν ἀρχόντων καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησίαις. ὡς οὖν
τῶν ψηφιζομένων ἀργύριον λαμβανόντων καὶ χειροτονούντων τοὺς διδόντας
πλέον οὕτως ὠνόμασε τὸν δῆμον τὸν ἀπὸ τῶν κυάμων τρεφόμενον. VEΓΘ
vet κυαμοτρώξ: ὑπὸ τῶν κυάμων τρεφόμενος. πρὸ γὰρ τῆς εὑρέσεως
τῶν ψήφων κυάμοις ἐχρῶντο ἐν ταῖς χειροτονίαις τῶν ἀρχόντων καὶ ἐν ταῖς
ἐκκλησίαις· ὡς καὶ τῶν ψηφιζομένων ἀργύριον λαμβανόντων καὶ χειροτονούν-
των τοὺς διδόντας πλέον. ἀκράχολος δέ, εἰς ὀργὴν εὔκολος. R
vet κυαμοτρώξ: τρεφόμενος ὑπὸ τῶν κυάμων. πρὸ γὰρ τῆς εὑρέσεως
τῶν ψήφων κυάμοις ἐχρῶντο. ἄλλοι δέ φασιν ὅτι κυάμους ἤσθιον. κυάμοις δὲ ἐχρῶντο διὰ τὸ μὴ καθεύδειν. ἔστι δὲ τὸ κυαμοτρὼξ ἀντὶ τοῦ φιλόδικος καὶ σκληρός.
κυαμοτρώξ] φιλόδικος.
ἀκράχολος] μανιώδης, εἰς ὀργὴν εὔκολος.
κυαμοτρώξ] ὅτι κυάμοις ἐχρῶντο οἱ δικασταὶ διὰ τὸ μὴ καθεύδειν.
οἱ δὲ κυάμοις φασὶν ἐχρῶντο ἀντὶ ψήφων.
ΑΠΟΔΟΣΗ Περιληπτικά
Εδώ δίνεται μια άλλη μεταφορική διάσταση στους κυαμοτρώγοντες. Είναι αυτοί που εξαργυρώνουν την ψήφο τους ανταλλάσσοντάς την με αργύρια. Ετσι στις δημόσιες ψηφοφορίες, ρίχνουν το κουκί τους υπέρ αυτού που θα τους δωροδοκήσει.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
9. Πυθαγόρας (;) Fragmenta (αγνώστου, με την γνωστή πλέον αναφορά στον Διογ. Λαέρτιο καθώς και έτερα σχόλια. Βίοι φιλοσόφων).
Λέγεται παρεγγυᾶν αὐτὸν ἑκάστοτε τοῖς μαθηταῖς τάδε λέγειν
εἰς τὸν οἶκον εἰσιοῦσι,
πῆ παρέβην; τί δ’ ἔρεξα; τί μοι δέον οὐκ ἐτελέσθη;
σφάγιά τε θεοῖς προσφέρειν κωλύειν, μόνον δὲ τὸν ἀναίμακτον
βωμὸν προσκυνεῖν. μηδ’ ὀμνύναι θεούς· ἀσκεῖν γὰρ αὑτὸν δεῖν
ἀξιόπιστον παρέχειν. τούς τε πρεσβυτέρους τιμᾶν, τὸ προηγού-
μενον τῷ χρόνῳ τιμιώτερον ἡγουμένους· ὡς ἐν κόσμῳ μὲν ἀνα-
τολὴν δύσεως, ἐν βίῳ δ’ ἀρχὴν τελευτῆς, ἐν ζωῇ δὲ γένεσιν
φθορᾶς. καὶ θεοὺς μὲν δαιμόνων προτιμᾶν, ἥρωας δ’ ἀνθρώπων,
ἀνθρώπων δὲ μάλιστα γονέας. ἀλλήλοις θ’ ὁμιλεῖν, ὡς τοὺς μὲν
φίλους ἐχθροὺς μὴ ποιῆσαι, τοὺς δ’ ἐχθροὺς φίλους ἐργάσασθαι.
ἴδιόν τε μηδὲν ἡγεῖσθαι. νόμῳ βοηθεῖν, ἀνομίᾳ πολεμεῖν· φυτὸν
ἥμερον μήτε φθίνειν μήτε σίνεσθαι, ἀλλὰ μηδὲ ζῷον ὃ μὴ βλάπτει
ἀνθρώπους. αἰδῶ καὶ εὐλάβειαν εἶναι μήτε γέλωτι κατέχεσθαι
μήτε σκυθρωπάζειν. φεύγειν σαρκῶν πλεονασμόν, ὁδοιπορίης
ἄνεσιν καὶ ἐπίτασιν ποιεῖσθαι, μνήμην ἀσκεῖν, ἐν ὀργῇ μήτε τι
λέγειν μήτε πράσσειν, μαντικὴν πᾶσαν τιμᾶν, ᾠδαῖς χρῆσθαι
πρὸς λύραν ὕμνῳ τε θεῶν καὶ ἀνδρῶν ἀγαθῶν εὔλογον χάριν
ἔχειν. τῶν δὲ κυάμων ἀπέχεσθαι διὰ τὸ πνευματώδεις ὄντας
μάλιστα μετέχειν τοῦ ψυχικοῦ· καὶ ἄλλως κοσμιωτέρας ἀπεργά-
ζεσθαι μὴ παραληφθέντας τὰς γαστέρας. καὶ διὰ τοῦτο καὶ τὰς
καθ’ ὕπνους φαντασίας λείας καὶ ἀταράχους ἀποτελεῖν.
ΑΠΟΔΟΣΗ Περιληπτικά
Μεταξύ των άλλων απαγορεύσεων είπε στους μαθητές του να μην τρώνε κουκιά γιατί παράγουν πνεύματα που διαφεύγουν, τα οποία μετέχουν του ψυχισμού των ατόμων. Ετσι χάνεται η πνευματικότης… Δια τούτο να τρώτε ευγενέστερα φαγητά που περιποιούνται κοσμιώτερον την γαστέρα σας και σας εξασφαλίζουν ήσυχα όνειρα στον ύπνο σας (λείας και αταράχους κάθ’ ύπνους φαντασίας).
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ από τους σχολιαστές: Απέχετε από τα κουκιά γιατί:
1. Μοιάζουν με γυναικεία αιδοία, και άρα μακρυά από τις γυναίκες.
2. Με αυτά γίνονται οι ψηφοφορίες. Μεταφορικά μην πολιτεύεστε η μην μπλέκεστε με δικαστικές υποθέσεις, όπου απαιτείται ψηφοφορία.
3. Προκαλούν αέρια που βασανίζουν τους φίλους σας και σας καταρεζιλεύουν στις συναθροίσεις και γιορτές.
4. Προκαλούν αέρια και αυτές σαν πνεύματα αδυνατίζουν την πνευματική δραστηριότητα.
5. Σχετίζονται με τα συστατικά του αίματος και βλάπτουν.
6. Αποφεύγετε τις παντός είδους δωροδοκίες