Το ίδιο δίλημμα

Γράφει ο Νίκος Ράπτης 

Η αντιμετώπιση του κορωνοϊού έδειξε πως τα πιο συγκεντρωτικά κράτη τα πάνε καλύτερα από τις ομοσπονδίες ή από εκείνα με ισχυρή τοπική αυτοδιοίκηση: «Όσον αφορά τον κορωνοϊό, ο φεντεραλισμός είναι μέρος του προβλήματος», έγραφε πρόσφατα το The Nation Magazine.

Αλλά υπάρχει κι άλλη όψη σε αυτό το νόμισμα. Τον κορωνοϊό ακολουθεί η Κρίση (ονομάζεται ήδη «η μεγαλύτερη κρίση εδώ και εκατόν πενήντα χρόνια», μιλάνε για ενάμισι δισεκατομμύριο χαμένες θέσεις εργασίας, για την «πιο σκοτεινή ώρα της ανθρωπότητας», για διψήφια ύφεση μονομιάς κ.ο.κ).

Μόνη λύση σε κάτι τέτοιο είναι «να πέσουν λεφτά». Να κοπεί χρήμα,να τονωθεί η ζήτηση, να ροκανιστεί τεχνητά το χρέος κ.ο.κ. Με αντίτιμο βέβαια τον πληθωρισμό, τα ελλείμματα και να μείνει ο «μουντζούρης» στα χέρια των πιστωτών -των πιο ισχυρών δηλαδή… Όπως και να είναι, το New Deal είναι ξανά της μόδας…

Στην Ευρώπη τα πράγματα είναι αλλιώς. Ο συντηρητισμός της τεσσαρακονταετούς ηγεμονίας της «συναίνεσης της Ουάσινγκτον» έχει αποτυπωθεί μέχρι και στους θεσμούς. Οι Γερμανοί είχαν τη φαεινή ιδέα να μετατρέψουν τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς σε… συνταγματική επιταγή. Το ευρώ γεννήθηκε σε νομισματικό ζουρλομανδύα (επίσης made in Germany) κ.λπ.

Το χειρότερο όμως είναι πως εκλείπει κάθε αίσθηση αμοιβαιότητας. Στο ζήτημα της κρίσης, στο προσφυγικό, σε όλα τα σημαντικά κατά καιρούς ζητήματα, καθένα από τα κρατίδια της Ευρώπης εκλαμβάνει εαυτόν ως την ουσία ολόκληρης της Ηπείρου. Η αντιμετώπιση του COVID-19 θα χρειαστεί τουλάχιστο €1.5 τρις. Μετά από τρομερούς καυγάδες, οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν να κάνουν ρεφενέ μόλις το 1/15 από αυτό!

Αυτή η αντίστιξη ΗΠΑ-Ευρώπης έχει μια δυσάρεστη ιστορική αναλογία. Μετά την κρίση του 1929 (το μόνο ανάλογο στη ζώσα μνήμη με ό,τι που μας περιμένει μετά την υγειονομική κρίση) οι ΗΠΑ γέννησαν τον Ρούσβελτ. Η Ευρώπη αντιθέτως βυθίστηκε στην πολιτική παλαβομάρα του κάθε ακραίου Χίτλερ, Μουσολίνι, Στάλιν κ.λπ. Τα αποτελέσματα τα γνωρίζουμε. Οι ιστορικές αναλογίες είναι πολύ γλιστερό έδαφος. Η δεκαετία του 1930 δεν είναι η δεκαετία του 2020. Το ότι τότε η Ευρώπη βρέθηκε στη λάθος πλευρά της ιστορίας, δεν σημαίνει πως θα βρεθεί και τώρα. Ή όχι;