Τα θηρία και οι «θεοί» της πόλης
O άνθρωπος είναι ον φύσει κοινωνικό και πολιτικό. Αυτός που μπορεί να ζήσει μακριά απ’ τις ανθρώπινες κοινωνίες είναι θηρίο ή θεός» (Αριστοτέλης).
Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι κοινωνικό ον και δύσκολα μπορεί να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει μόνος του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έχει δηλαδή την έμφυτη ανάγκη να συνυπάρχει και να συμπορεύεται με τους άλλους ανθρώπους τόσο για την επιβίωση όσο και για την εξέλιξη του.
Δυστυχώς όμως στις μέρες μας οι άνθρωποι απομονώνονται κοινωνικά ολοένα και περισσότερο. Η κοινωνική απομόνωση είναι μία κατάσταση κατά την οποία τα άτομα δεν βιώνουν την αίσθηση του «ανήκειν», δεν δεσμεύονται στο κοινό καλό, στερούνται το αίσθημα της αλληλεγγύης και σε συναισθηματικό επίπεδο βιώνουν μια ανεπάρκεια στην εκπλήρωση ποιοτικών σχέσεων, είτε συμμετέχουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι είτε όχι.
Η απομόνωση δηλαδή δεν συντελείται αποκλειστικά με φυσικό τρόπο αλλά κυρίως με την έλλειψη ουσιαστικών δεσμών, οι οποίοι αυξάνουν τη δέσμευση στο κοινό καλό και προτάσσουν τη συλλογικότητα έναντι του ατομισμού. Ο ατομισμός όμως θέτει τον άνθρωπο εκτός κοινωνίας και τον μετατρέπει σε θηρίο, ενώ η κοινωνία τον εξανθρωπίζει. Εντούτοις παρατηρούμε πως, δυστυχώς, έχει γεμίσει ο τόπος θηρία τα οποία κυνηγούν για να θρέψουν το συμφέρον και τη ματαιοδοξία τους, καθώς και μικρούς θεούς, οι οποίοι νομίζουν πως είναι υπεράνω όλων.
Απ’ αυτό συνάγεται ότι η πόλη αποτελεί μια φυσική πραγματικότητα και ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ζώο πολιτικό, και ότι αυτός που εξαιτίας της φύσης του και όχι εξαιτίας των περιστάσεων ζει εκτός πόλεως είναι είτε φαύλος είτε κάτι καλύτερο από άνθρωπος, όπως ακριβώς είναι και εκείνος που αποδοκιμάστηκε από τον Όμηρο: ο άνθρωπος χωρίς συγγενικούς δεσμούς, χωρίς νομικές δεσμεύσεις και χωρίς σπίτι […] Ότι λοιπόν η πόλη είναι μια φυσική πραγματικότητα και πιο σημαντική από το κάθε άτομο είναι φανερό. ∆ιότι, εάν το άτομο δεν είναι αυτάρκες, όταν αποκοπεί από την πόλη, θα βρεθεί στην ίδια μοίρα που βρίσκονται τα άλλα μέρη εν σχέσει προς το όλον, και εκείνος που δεν μπορεί να είναι μέλος μιας κοινωνίας λόγω της αυτάρκειάς του δεν την χρειάζεται την κοινωνία, αυτός δεν είναι μέρος της πόλεως και είναι κατά συνέπεια είτε θηρίο είτε θεός. Όλων λοιπών των ανθρώπων η ορμή προς μία τέτοια κοινωνία ανάγεται στην ίδια τους τη φύση, και εκείνος που πρώτος συγκρότησε μια τέτοια κοινωνία είναι πρωτουργός μέγιστων αγαθών. (Ἀριστοτέλης, Πολιτικά, Α, 1253a 1-5 και Α, 1252b – 1253a 33)
Η πόλις, η κοινωνία των πολιτών, οι συλλογικότητες, οι επιμέρους κοινωνικές ομάδες, οι παρέες, οι φίλοι, η οικογένεια, συνιστούν το υλικό του κοινωνικού δεσμού. Η κάθε μια από τις ομάδες που συμμετέχει στο χτίσιμο του κοινωνικού δεσμού για να λειτουργήσει συνεκτικά χρειάζεται να έχει ένα κοινό σκοπό.
Ο κοινός σκοπός αποτελεί το ιδεολογικό εκείνο αφήγημα που εμπεριέχει μέσα του τους μύθους και τις παραδόσεις, τη συνείδηση της τρέχουσας πραγματικότητας, καθώς και τα οράματα μιας κοινωνίας για το μέλλον της.
Ο κοινός σκοπός θέτει τις προτεραιότητες και ενεργοποιεί τις σημαντικές αρχές και αξίες με τις οποίες θα πραγματωθεί. Πολλές φορές αναρωτιέμαι ποιος είναι ο κοινά συμφωνημένος σκοπός αυτού του τόπου και πάντα η απάντησή μου σκοντάφτει στους διχασμούς, τις διαιρέσεις και τη διαχρονική αδυναμία να λειτουργούμε συλλογικά. Είναι όμως ξεκάθαρα σαφές πως έχουμε ανάγκη να κατασκευάσουμε ένα κοινό αφήγημα το οποίο θα λειτουργήσει συνεκτικά ως προς τη δημιουργία ενός συμπαγούς κοινωνικού ιστού.
Είμαστε Έλληνες, πολίτες του κόσμου, έχουμε στην πλάτη μας μια μεγάλη παράδοση και βιώνουμε ένα ιστορικό συνεχές χιλιετιών. Έχουμε δηλαδή ένα ιστορικό χρέος κι ένα χρέος έναντι των επόμενων γενεών να δημιουργήσουμε μια συνεκτική ταυτότητα κι ένα συλλογικό σκοπό, αυτόν της προκοπής του τόπου. Έχουμε χρέος να αναστήσουμε τον τόπο μας και να δημιουργήσουμε συνθήκες ευημερίας για εμάς και τις επόμενες γενιές και να δημιουργήσουμε ένα πέρασμα (Πάσχα) προς την προκοπή, την ανάπτυξη και την ενίσχυση του ΜΑΖΙ. Και σε αυτό πρέπει να βάλουμε πλάτες όλοι, όσοι είμαστε άνθρωποι και πολίτες…
…Όσοι μείνουν απ’ έξω είναι είτε θηρία είτε «θεοί».
