Οι λεωφόροι είναι ανιαρές, όμως οδηγούν στις πόλεις

Γράφει ο Γιάννης Κίτσος, Οικονομολόγος – Σύμβουλος χρηματοοικονομικού και στρατηγικού σχεδιασμού

Από ότι έχετε καταλάβει, δε συνηθίζω να αρθρογραφώ για θέματα που αφορούν το αντικείμενο σπουδών και επαγγελματικής μου δραστηριότητας, αλλά τα τελευταία γεγονότα μου το επιβάλλουν. Να θυμίσω ότι, όσοι από εμάς στηρίξαμε τη ΝΔ στις πρόσφατες εκλογές φυσικά δεν το κάναμε για να συνεχίσει ως κυβέρνηση να εφαρμόζει το καθεστώς ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή να στηρίζει την ανάπτυξη – τρόπος του λέγειν – της οικονομίας σε επιδόματα τα οποία δημιουργεί υπερφορολογώντας το πιο παραγωγικό κομμάτι μάλιστα της οικονομίας, τη μεσαία τάξη. Επίσης, δεν το κάναμε για να συνεχίσει να διογκώνει το μη παραγωγικό κομμάτι του ελληνικού δημοσίου. Τέλος, το κάναμε για να μπορέσει κάποιος να εξυγιάνει τις ΔΕΚΟ και τραπεζικό σύστημα και να δημιουργήσει κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη επενδύσεων.

Προθέσεις σαφέστατα και υπάρχουν. Δυστυχώς, όμως, κάποιος δεν κρίνεται από τις προθέσεις του αλλά από τα αποτελέσματα του. Τα πρώτα δείγματα προς την παραπάνω κατεύθυνση αξιολογούνται γενικότερα θετικά ως προς την ετοιμότητα της νέας κυβέρνησης. Παρόλα αυτά υπάρχουν δυο πρόσφατα περιστατικά που, δε θέλω να πω ακόμα ότι με προβλημάτισαν, αλλά με έβαλαν σε κάποιες σκέψεις, τις οποίες και μοιράζομαι μαζί σας.

Το πρώτο αφορά την επιλογή, να διαχειριστεί το ταμειακό πρόβλημα της ΔΕΗ καθαρά και μόνο λογιστικά, η νέα της διοίκηση. Αν ρωτήσετε έναν άνθρωπο της αγοράς, πολλώ δε μάλλον, έναν επιχειρηματία για τα διεθνή λογιστικά πρότυπα (ΔΛΠ) θα σας πει ότι σαφέστατα πρέπει να τα ακολουθούμε ως επιχείρηση για να καταγράφουμε αποτελεσματικά και αξιόπιστα τη χρηματοοικονομική της εικόνας, αλλά δεν είναι αυτά που καθορίζουν τις επιχειρηματικές μας αποφάσεις. Ποιοί είναι, λοιπόν, μερικοί από τους παράγοντες που ένας άνθρωπος της αγοράς λαμβάνει υπόψη του όταν αποφασίζει; Η αγορά καθαυτή, δηλαδή το οικονομικό κλίμα, η αύξηση πελατολογίου και αν όχι η αύξηση της αξίας – προσοχή της αξίας, όχι απλά της τιμής – των προϊόντων ή υπηρεσιών, η διαχείριση κόστους, δαπανών και η στόχευση σε οικονομίες κλίμακας, η οργάνωση της, οι διαδικασίες της, η διοίκηση της, φυσικά ο στρατηγικός της σχεδιασμός κ.α.. Δεν έχω ακούσει κάποιον άνθρωπο της αγοράς ή και επιχειρηματία να μου πει ότι η επιχείρηση μου θα αυξήσει την τιμή της ή θα μειώσει το κόστος της επειδή της το επιβάλλει το ΔΛΠ 15 – τυχαίο το 15 – αλλά επειδή οφείλει να ακολουθήσει κάποιο Στρατηγικό Σχεδιασμό, Οργάνωση-Αναδιοργάνωση, ή και Business Plan.

Χωρίς να μπω στο κομμάτι των επισφαλών πελατών, που διογκώνει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα που δημιούργησε η προηγούμενη κυβέρνηση, η ΔΕΗ είναι μια επιχείρηση που χάνει κάθε χρόνο μερίδια αγοράς. Λογικό είναι αυτό, καθώς μέχρι πρότινος αποτελούσε μονοπώλιο και σήμερα υπάρχουν τουλάχιστον άλλοι πέντε σοβαροί ανταγωνιστές της σε επίπεδο εμπορίας. Πέραν τούτου, υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας με τους δανειστές, η εταιρεία θα πρέπει να μην έχει μερίδιο αγοράς άνω του 50% μέχρι το 2020, ενώ στο πλαίσιο της απόφασης του ευρωδικαστηρίου για τους λιγνίτες θα πρέπει να παραχωρήσει το 40% των μονάδων λιγνίτη. Η ουσία είναι όμως ότι η μείωση πελατολογίου αναπόφευκτα οδηγεί και σε μείωση εσόδων.

Δεδομένου της αναμενόμενης μείωσης του πελατολογίου, η ΔΕΗ για να μπορέσει να αυξήσει τα έσοδα της θα πρέπει είτε να βελτιώσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες της άρα και τιμή τους, είτε να εξορθολογήσει τη λειτουργία της – οργάνωση, διαδικασίες και διοίκηση – που θα οδηγήσει και σε μείωση κόστους, είτε και τα δυο μαζί. Αν υπάρχει αύξηση τιμής χωρίς να συνοδεύεται από βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, απλά χαρίζεις καλούς πελάτες σου στον ανταγωνισμό. Επίσης, αν αποφασίζεις σε πώληση δραστηριοτήτων, χωρίς να συνοδεύεται από αναδιοργάνωση της υφιστάμενης λειτουργίας (οργάνωση, διαδικασίες και διοίκηση) και μείωσης κόστους, τότε είναι σαν να πουλάς το στάβλο που είχες απλά και μόνο για να στεγάζεις και να ταΐζεις ένα γάιδαρο, συνεχίζοντας όμως απλά και μόνο να τον ταΐζεις. Συγχωρείστε μου την φράση, αλλά με καθαρό χρέος 8-9 φορές μεγαλύτερο από τα λειτουργικά σου κέρδη, το πρόσφατο σχέδιο διάσωσης είναι σαν να δίνεις σε πεθαμένο ασπιρίνη.

Η ΔΕΗ όντως διαθέτει business plan – και η νέα κυβέρνηση φαίνεται να το λαμβάνει υπόψη της σοβαρά αν κρίνω από την πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού στο Βερολίνο – χωρίς όμως να διαθέτει κάτι ακόμα πιο ουσιαστικό τη δεδομένη στιγμή. Και αυτό είναι, σοβαρό και αξιόπιστο σχέδιο αναδιοργάνωσης. Ειδικά εάν πρόκειται για ένα συστημικό κίνδυνο για την οικονομία. Πάντως, αν επιθυμούμε να φύγει από τα χέρια μας και την αναδιοργάνωση να την αναλάβει ο επόμενος ιδιοκτήτης, καλό, και για την ίδια την επιχείρηση αλλά και για την ελληνική οικονομία, είναι να το μάθουμε σύντομα.

Το δεύτερο αφορά στο τραπεζικό σύστημα. Δε λέω, πολύ σημαντική είναι η άρση των κεφαλαιακών ελέγχων και η εξομάλυνση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, αλλά με το τραπεζικό σύστημα καθαυτό τι γίνεται; Οι άνθρωποι της αγοράς βγάζουν για πολλοστή φορά κόκκινη κάρτα στο τραπεζικό σύστημα. Από πρόσφατη έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, μαθαίνουμε τα εξής παρακάτω: «αποτελεί πλέον διαχρονικό χαρακτηριστικό ότι 9 στις 10 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις δεν αναζητούν τραπεζική χρηματοδότηση ενώ από τις λίγες επιχειρήσεις που απευθύνονται προς τις τράπεζες τελικά μόνο οι μισές χρηματοδοτούνται… Η απουσία χρηματοδότησης σε συνδυασμό με την υπερφορολόγηση και την απουσία κινήτρων καθιστούν τις επενδύσεις παγίου κεφαλαίου περιορισμένης κλίμακας… Η δυσκολία του χρηματοπιστωτικού τομέα να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία έχει εξελιχθεί σε ένα σοβαρό διαρθρωτικό πρόβλημα».

Και η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης είναι το Σχήμα Εγγύησης Στοιχείων Ενεργητικού, δηλαδή η μεταφορά μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) μέχρι 20 δισ. ευρώ σε ένα Σχήμα Προστασίας Ενεργητικού (APS) με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, και μάλιστα χωρίς να υπάρχει και κάποια απόκτηση ή έστω εγγύηση τραπεζικών μετοχών; Και με τα υπόλοιπα 60 δισ. ευρώ σε απόθεμα ΜΕΔ, συνολικά 82 δισ. ευρώ περίπου, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τι θα κάνουμε; Και αυτά, χωρίς να ασχοληθώ και με τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα. Θα μπορέσω την ίδια στιγμή που θα εγγυηθώ για τις τράπεζες να μειώσω και τα υπερπλεονάσματα; Προσωπικά, το θεωρώ πολύ δύσκολο, αλλά μακάρι.

Δεν αμφισβητώ την αξία του τραπεζικού συστήματος. Το αντίθετο μάλιστα! Επειδή αναγνωρίζω την αξία και σημαντικό ρόλο του στην αγορά, θα ήθελα εδώ και πάρα πολύ καιρό να είχε εξυγιανθεί για να μπορεί δυναμικά να την υποστηρίζει. Και εδώ και μια δεκαετία τι κάνουμε; Η μόνη λύση είναι να το αναχρηματοδοτούμε με χρήματα ελλήνων φορολογουμένων, χωρίς να το εξυγιαίνουμε ουσιαστικά και την ίδια στιγμή χωρίς να μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη επενδύσεων και επιχειρήσεων στην ελληνική αγορά.

Δεν θέλω να είμαι προπέτης, καθώς αφενός η σημερινή κυβέρνηση είναι καινούρια ακόμα και αφετέρου το πρόβλημα που προκάλεσε στο τραπεζικό σύστημα η προηγούμενη ανεύθυνη κυβέρνηση είναι τεράστιο. Η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος δεν είναι, όμως, μόνο χρήματα ελλήνων φορολογουμένων που πάνε σε εθελούσιες εξόδους και κλεισίματα καταστημάτων, αλλά κυρίως σχέδιο, διοίκηση, οργάνωση και στελέχη ικανά να το επαναφέρουν δυναμικά στην ελληνική αγορά που το έχει τόσο ανάγκη. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν, είναι: οι υφιστάμενες διοικήσεις και στελέχη είναι ικανές; και εάν δεν είναι μπορούν να βρεθούν ικανές;

Είπαμε εξαρχής ότι για το καλό της χώρας αλλά και της ίδιας της παράταξης δε θα χαϊδεύουμε αυτιά. Επειδή εύκολα ένα χάρισμα, και πραγματικά θεωρώ χαρισματική την σημερινή κυβέρνηση, μπορεί καμία φορά να μετατραπεί σε κατάρα και επειδή μαζί με τα παραπάνω έχουν αρχίσει να ακούγονται και κάποιες παραφωνίες σχετικά με την Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και κάποιες επαναλήψεις υπεράσπισης της υποτακτικής ελληνικής εξωτερικής πολιτικής απέναντι στους Τούρκους καλό είναι να μην παρεκκλίνει από τις λεωφόρους, τουλάχιστον από αυτές που με ιδιαίτερο κόπο χάραξε η κυβέρνηση Σαμαρά. Οι λεωφόροι είναι ανιαρές, όμως οδηγούν στις πόλεις…