Οι αιχμάλωτοι του ψεύδους

Γράφει ο Κώστας Κυριακόπουλος

Η μετάλλαξη του ιού του ψεύδους και της αντεστραμμένης πραγματικότητας στη σύγχρονη ιστορία έχει παντρευτεί τον λαϊκισμό, τον τραμπισμό, τον ορμπανισμό και έναν σωρό άλλους -ισμούs

Υπάρχει ένα είδος ανθρώπου που ξεχωρίζει παντού και πάντα. Είναι το εξελιγμένο είδος του έλλογου νάρκισσου, το είδος εκείνο που ξέρει ότι δεν ανήκει στη φυσιολογική ομάδα της λογικής, εντούτοις χτίζει τη δική του πραγματικότητα και περιμένει από τους άλλους να μπουν σε αυτήν, να τον αποδεχτούν και να τον χειροκροτήσουν. Αν δεν το κάνουν χειροκροτεί ο ίδιος τον εαυτό του. Αν αυτό το ανθρώπινο είδος ήταν φυτό το χώμα που θα του έδινε ζωή θα ήταν το «θράσος».

Τι είναι, όμως, θράσος; Το λεξικό του Τριανταφυλλίδη δίνει τον εξής ορισμό: «Προκλητική έλλειψη δισταγμού στη συμπεριφορά κάποιου, η οποία εκδηλώνεται με λόγια ή ενέργειες που κανονικά δεν πρέπει να λέγονται ή να γίνονται». Κοντολογίς και επί του προκειμένου, θράσος στον δημόσιο/πολιτικό  λόγο έχει αυτός που προσαρμόζει την πραγματικότητα στα μέτρα της ιδεολογικής του φορεσιάς, αδιαφορώντας για την αλήθεια έχοντας μοναδικό σκοπό να εξυπηρετήσει τον στόχο του και τίποτα περισσότερο ή τίποτα λιγότερο.  Ακόμα και στην περίπτωση που δέχεται σφοδρή κριτική η οποία τον διαψεύδει, προσπερνά και συνεχίζει ακάθεκτος να υπερασπίζεται τους ισχυρισμούς του. Με λίγα λόγια, είναι συνειδητά όμηρος της κατασκευασμένης πραγματικότητας, αιχμάλωτος του επιλεγμένου ψεύδους. 

Είναι εξ ορισμού ευάλωτος καθώς γνωρίζει -χωρίς να το αποδέχεται- ότι έχει ηττηθεί από την πραγματολογική αλήθεια, τον διαψεύδουν, δηλαδή, τα ίδια τα γεγονότα. Η εξαπάτηση του κοινού του έχει δεδομένη ημερομηνία λήξης. Για όλα τα υπόλοιπα και τη συνέχεια είναι υπεύθυνο το ίδιο του το κοινό. «Ο ψεύτης, που μπορεί να τη γλυτώσει όσα μεμονωμένα ψέματα και αν πει, θα ανακαλύψει ότι είναι αδύνατον να τη γλυτώσει τελικά για τα ψέματά του. Αυτό είναι ένα από τα μαθήματα που παίρνουμε από τα ολοκληρωτικά πειράματα και την ανατριχιαστική πίστη των ολοκληρωτικών ηγετών στη δύναμη του ψεύδους», γράφει η Hannah Arendt στο «Κρίσεις της Δημοκρατίας» (εκδ. Επίκεντρο, εισαγωγή-μετάφραση Άννα Δαμιανίδη, Δημήτρης Ψυχογιός).