Ο “ασθενής” και το “εμβόλιο” για την ελληνική οικονομία

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, σύμβουλος επιχειρήσεων – συγγραφέας

Το 2021 αποδεικνύεται μια εξαιρετικά θετική οικονομικά χρονιά. Να διευκρινίσουμε όμως τι ακριβώς εννοούμε, σε τι οφείλεται και κυρίως πώς θα κινηθεί το 2022, με βάση το ότι παραμένει ένας μεγάλος “ασθενής” και το “εισαγόμενο” εμβόλιο ίσως να μην είναι αρκετό ή ακόμη και να αποδειχθεί θανατηφόρο.

Ο φετινός ρυθμός ανάπτυξης θα κινηθεί κοντά στο 7%. Ο τουρισμός ξεπέρασε σε έσοδα κάθε αρχική πρόβλεψη, παρά το γεγονός ότι τα περιστατικά κορωνοϊού ήταν περισσότερα σε σχέση με το ίδιο διάστημα πέρσι! Προφανώς η εξήγηση βρίσκεται στον μαζικό εμβολιασμό και την αίσθηση του άτρωτου που δημιουργήθηκε, σε συνδυασμό με την πρόσκαιρη χαλάρωση των μέτρων που έδωσε την αίσθηση μιας εικονικής κανονικότητας.

Η κατανάλωση έφθασε και ξεπέρασε τα προσδοκώμενα, όπως και οι εξαγωγές. Κι αν το δεύτερο οφείλεται ως ένα βαθμό και σε διεθνείς συγκυρίες, και τις βαρύτερες παραγωγικές συνέπειες της πανδημίας  σε ανταγωνιστικές χώρες, που επέτρεψαν στα ελληνικά προϊόντα να διεισδύσουν ακόμη περισσότερο σε σημαντικές αγορές, το πρώτο έχει εκτός όλων των άλλων να κάνει και με τη μεγάλη εισοδηματική στήριξη που κάποιοι, στον επιχειρηματικό χώρο την εκμεταλλεύτηκαν ακόμη κι αν δεν βρίσκονταν σε τόσο δυσχερή θέση όσο δήλωναν.

Όλα αυτά όμως τα θετικά δεδομένα δυσκολεύονται να τα κατανοήσουν πλήρως οι πολίτες. Κι αυτό είναι λογικό. Γιατί η φετινή ανάπτυξη είναι απλώς η προσπάθεια επανάκαμψης μετά από μια βαθιά ύφεση. Η μείωση της ανεργίας είναι απλώς η επάνοδος στη δουλειά, όσων πρόσκαιρα την έχασαν.

Όπως έγραψα και στο άρθρο Και τώρα τι; (Ι), οι προοπτικές για το 2022 είναι εξαιρετικές, λόγω και της αξιοποίησης των ειδικών ευρωπαϊκών πόρων του Ταμείου ανάκαμψης, και φυσικά μέσα στη χρονιά θα υπερκαλυφθεί και με το παραπάνω η συνολική υφεσιακή πτώση.

Όμως εκτός από την απόσυρση των μέτρων στήριξης, την πιθανή αύξηση επιτοκίων από την ΕΚΤ και την ενεργειακή κρίση, που θα δυσχεράνουν αυτή την πορεία, το τραπεζικό σύστημα παραμένει ο μεγάλος ασθενής. Αδύναμο ακόμα να στηρίξει ουσιαστικά την πραγματική οικονομία, με το φόβο δημιουργίας νέου γύρου κόκκινων δανείων και με την επικείμενη επιτοκιακή επιβάρυνση να δυσχεραίνει τη χρηματοδότηση επενδυτικών πλάνων. Για να αντιστραφεί αυτή η εικόνα, μοιάζει σχεδόν απαραίτητη μια νέα αναδιοργάνωση του κλάδου και πιθανότατα νέα κεφαλαιακή στήριξη.

Το “εμβόλιο” δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Ειδικά όταν αυτά κατευθύνονται σε μεγάλο βαθμό σε πράσινες πολιτικές. Όπως είχα επισημάνει σε προ δεκαετίας άρθρο μου, όσο απαραίτητες κι αν είναι, όταν λαμβάνουν χώρα με κατακλυσμιαία επιτακτικό ρυθμό σε χώρες δίχως βαρύ επιβαρυντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και πολύ συγκεκριμένο παραγωγικό προφίλ, όπως η Ελλάδα, της στερούν τη δυνατότητα ταχύτερης ανάπτυξης σε περιόδους κρίσης όπως η τωρινή.

Το πραγματικό εμβόλιο μπορεί να είναι μόνο οι επενδύσεις, κυρίως σε τομείς που άμεσα οφέλη, για όσο καιρό θα πραγματοποιείται η ψηφιακή και πράσινη μετεξέλιξη. Αλλά για να λειτουργήσει αυτό το “εμβόλιο” χρειάζεται, για αρχή, μεταρρυθμιστική ένταση, εντατικοποίηση της φορολογικής ελάφρυνσης και του ψηφιακού μετασχηματισμού και φυσικά όχι εκλογικούς αιφνιδιασμούς και κυβερνητική αστάθεια.