Κορωνοϊός και δημόσιοι υπάλληλοι

Γράφει ο Αντώνης Μιχελόγγονας, Δικηγόρος

Σίγουρα καθένας από εμάς θα μπορούσε να γράψει και να πει πολλά σχετικά με τις συναλλαγές του με το ελληνικό Δημόσιο και τους εργαζομένους σε αυτό. Θα συγκρατηθώ και δε θα γράψω τίποτα σχετικό γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός του κειμένου. 

Όπως πάντα όταν γράφεις για μια ολόκληρη κατηγορία εργαζομένων, πρέπει να ξεκινήσω με τη γνωστή διάκριση. Σαφώς και όσα γράφονται δεν αφορούν το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων, υπάρχουν καλοί και κακοί εργαζόμενοι στο Δημόσιο, όπως και σε κάθε επάγγελμα ή σε κάθε εργοδότη. Αυτά είναι δεδομένα που αντιλαμβάνεται κάθε λογικός άνθρωπος και κανονικά δε θα έπρεπε να τα επισημαίνουμε ειδικά. Αναγκαστικά όμως το κάνεις για να αποφευχθεί η γνωστή κριτική τύπου «δεν είναι όλοι το ίδιο, μην τους βάζεις στο ίδιο τσουβάλι» κοκ. 

Ας που επιτραπεί βέβαια να επισημάνω, πως ακόμα κι αν θεωρήσουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσίων υπαλλήλων είναι άσχετη με τη γνωστή κριτική που τους ασκείται περί αναποτελεσματικότητας, απροθυμίας να εργαστούν κοκ, αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να ενδιαφέρει το μέσο πολίτη. Ο πολίτης όταν πάει σε μια δημόσια υπηρεσία να εξυπηρετηθεί και αντιμετωπίζει από το συγκεκριμένο υπάλληλο που πρέπει να απευθυνθεί άρνηση, απροθυμία ή και αγένεια, λογικό είναι να ενδιαφέρεται για το συγκεκριμένο υπάλληλο που δεν κάνει τη δουλειά του και δεν αφήνει κι αυτόν να κάνει τη δική του, κι όχι για τον διπλανό του που μπορεί να είναι άριστος. Και όσοι προβάλλουν το επιχείρημα «υπάρχουν και καλοί δημόσιοι υπάλληλοι» για να υπερασπιστούν τους υπόλοιπους, θα πρότεινα να σκεφτούν ότι με τον τρόπο αυτό οι πρώτοι που αδικούνται είναι αυτοί οι «καλοί». 

Εν πάση περιπτώσει, δεν κατάφερα να αποφύγω τη μεγάλη εισαγωγή περί του Δημοσίου, οπότε ας μπούμε στο θέμα. Μια από τις πλέον δημοφιλείς κριτικές που ασκείται διαχρονικά στους δημοσίους υπαλλήλους, είτε θεωρήσουμε ότι αφορά την πλειοψηφία, είτε τη μειοψηφία είτε κάποιες συγκεκριμένες δακτυλοδεικτούμενες εξαιρέσεις, είναι ότι αναζητούν αφορμές να μην εργαστούν και να μην εξυπηρετήσουν τους πολίτες. Αποτέλεσμα της τάσης αυτής ήταν συνήθως οι δικαιολογίες τύπου «έχει πέσει το σύστημα και δε μπορώ να εξυπηρετήσω», «δε δεχόμαστε κοινό λόγω καύσωνα» ή απλά «έχω πολλή δουλειά, δε μπορώ». 

Ο κορωνοιός, μαζί με τις υπόλοιπες μεγάλες επιδράσεις που έχει φέρει στις ζωές μας, έδωσε και μια εξαιρετική αφορμή σε μεγάλο μέρος των υπηρεσιών του δημοσίου να κάνουν αυτό που πάντα ήθελαν. Να αποκλείσουν τους πολίτες από την πρόσβαση σε αυτές, με αιτία (ή αφορμή;) την τήρηση των υγειονομικών μέτρων. Εν ολίγοις, έδωσε μια ιδανική δικαιολογία στους υπαλλήλους τους να εργαστούν λιγότερο, ή και καθόλου. 

Ο αποκλεισμός έχει εκδηλωθεί με πολλούς τρόπους. Σε άλλους δημόσιους φορείς είδαμε να κλείνει η πρόσβαση σε όλο το κτήριο εκτός από έναν όροφο ή και 1-2 γραφεία, και να συσσωρεύονται όλοι οι πολίτες που θέλουν κάτι από την υπηρεσία εκεί. Σε άλλες είδαμε να οχυρώνονται γραφεία και αίθουσες με έπιπλα στις πόρτες και να συνωστίζονται οι πολίτες απέξω για να δώσουν στον υπάλληλο που πηγαινοέρχεται αιτήσεις, δικαιολογητικά κοκ. Σε άλλες είδαμε να επιτρέπεται η πρόσβαση των πολιτών μόνο με ραντεβού, που οι πολίτες πρέπει να κλείσουν είτε τηλεφωνικά είτε μέσω mail. Είναι βέβαια απορίας άξιο πως συμβαίνει και τα συγκεκριμένα τηλέφωνα ή mail συνήθως δεν απαντάνε.

Και φυσικά, αν ο εκάστοτε υπάλληλος θεωρεί ότι η υπηρεσία δεν έχει ευαισθητοποιηθεί αρκετά από υγειονομικής άποψης και δεν έχει μόνη της κλείσει τους χώρους της στο κοινό, υπάρχει πάντα η δυνατότητα να επικαλεστεί ατομικά τον κίνδυνο του κορωνοιού και να επιβάλει «να μπαίνετε ένας-ένας μέσα», «να μη με πλησιάζετε» κοκ. 

Αποτελεί βέβαια άξιο απορίας και επισήμανσης το γεγονός ότι οι ίδιοι αυτοί υπάλληλοι που ανησυχούν τα μέγιστα για το ενδεχόμενο διάδοσης του κορωνοιού, σε σημείο να μην επιτρέπουν στους πολίτες να μπουν στο γραφείο τους, συνήθως δεν είναι αρκετά ευαισθητοποιημένοι ώστε να φορέσουν μια μάσκα προστασίας, όπως κάνουν οι πολίτες τους οποίους εξυπηρετούν. Η μάσκα είναι υποχρεωτική και για τους δύο, απλά οι πρώτοι μάλλον θεωρούν ότι το χρέος τους προς την κοινωνία σε σχέση με τον κορωνοιό εξαντλείται στο να περιορίζουν τη δική τους δουλειά, κι ως εκ τούτου περιττεύει να φορέσουν και μάσκα. Και φυσικά, υποθέτω πως οι υπάλληλοι αυτοί που έχουν τόσο έντονο φόβο για τον κορωνοιό ώστε να μην επιθυμούν να βρίσκονται στον ίδιο χώρο με πολίτες, μετά τις 14.00 (βαριά 15.00) που τελειώνει το ωράριό τους δε θα επισκέπτονται καφετέριες, εστιατόρια, καταστήματα κοκ. Φαντάζομαι (καλοπροαίρετα) ότι όπως προστατεύονται στην ώρα εργασίας τους θα προστατεύονται και εκτός αυτής. 

Δεν είναι όμως αυτή η μόνη επίδραση του κορωνοιού στις δημόσιες υπηρεσίες. Βλέπετε, καλή η λίγη δουλειά, αλλά καλύτερη η λιγότερη δουλειά, και ακόμα καλύτερη η καθόλου δουλειά. Ειδικά όταν αυτή συνδυάζεται με μηδενική μείωση αμοιβής και ο εργαζόμενος εργάζεται λιγότερο ή και καθόλου έχοντας τα ίδια ακριβώς εισοδήματα. Κάπως έτσι θα επιχειρούσε κάποιος κακοπροαίρετος να εξηγήσει γιατί οι περισσότερες φωνές και τα αιτήματα που ζητούν ξανά να γίνει lock down, δήθεν για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, προέρχονται από σιτιζόμενους από τον κρατικό κορβανά. Που είναι και οι μόνοι που νιώθουν σίγουροι ότι η οικονομική τους κατάσταση δεν πρόκειται να επηρεαστεί λόγω του lock down, τουλάχιστον όχι προς το χειρότερο. 

Θα τονίσω για άλλη μία φορά, αν και εκ του περισσού, ότι προφανώς τα ως άνω δεν αφορούν το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων. Όσοι όμως κι αν είναι αυτοί τους οποίους αφορά σε σχέση με το σύνολο, παραμένει το δεδομένο ότι η συμπεριφορά τους είναι εξαιρετικά προκλητική. Το lock down που επιβλήθηκε για τρεις μήνες στην οικονομία κατέστρεψε οικονομικά ολόκληρους οικονομικούς κλάδους, και χιλιάδες επαγγελματίες σε αυτούς. Οι πολίτες που παλεύουν να μαζέψουν την οικονομική καταστροφή του lock down αντιμετωπίζουν καθημερινά την άρνηση του κράτους, δια των υπαλλήλων του, να τους βοηθήσει, και ενίοτε βλέπουν τους οικονομικά ασφαλείς εργαζομένους του Δημοσίου να κάνουν ό, τι μπορούν για να επανέλθει το lock down. Είτε ζητώντας το φανερά, είτε αρνούμενοι να τηρήσουν οποιοδήποτε μέτρο αποσκοπεί στην αποφυγή του (με πρώτο τη χρήση μάσκας). 

Ας προσέξουν οι ιθύνοντες διότι αν ξεκινήσει νέα περίοδος οικονομικής απραξίας, η καταστροφή του ιδιωτικού τομέα θα είναι σχεδόν αδύνατο να αποκατασταθεί χωρίς να περάσουν μερικά χρόνια. Κι αν οι εργαζόμενοι στη Δημόσιο θεωρούν ότι θα μένουν για πάντα στο απυρόβλητο οικονομικά, μην ξεχνάνε ότι μόλις πριν από μία δεκαετία η θεωρία αυτή αποδείχθηκε λανθασμένη, και όταν ο ιδιωτικός τομέας δε μπορούσε να τροφοδοτεί με αρκετά έσοδα τον δημόσιο, το κράτος δε μπορούσε να χρηματοδοτηθεί. Με ό, τι συνεπάγεται αυτό.