Η Σταυροφορία της Ανατολικής Ευρώπης

Γράφει ο Ελευθέριος Μαστρογιάννης, Φοιτητής Νομικής

Από την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι και σήμερα, ένα σημαντικό κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας αποτελούν οι σχέσεις μας με την υπόλοιπη – μη Ρωμαϊκή και αργότερα μη Ελληνική – Ευρώπη. Ειδικά την σήμερον, στο προσκήνιο αυτής βρίσκεται το ζήτημα της αλληλεγγύης, το κατά πόσον δλδ οι συν-Ευρωπαίοι Δυτικοί σύμμαχοί μας δείχνουν αλληλεγγύη προς εμάς. Παράλληλα στην εποχή μας εκτιλύσεται μία διαμάχη μεταξύ της Δυτικής και της Ανατολικής Ευρώπης, η οποία επαφίεται στο μεταναστευτικό-προσφυγικό ζήτημα, με τους μεν να επικαλούνται την υποχρέωση αλληλεγγύης προς τους «νεοφερμένους» στην ήπειρο και τους δε την προστασία των Ευρωπαϊκών συνόρων. Τούτων λεχθέντων, ενθυμούμαι μιαν άλλην περίοδο της Ιστορίας όπου συνέπεσαν η ανάγκη μας για αλληλεγγύη από τους Ευρωπαίους συμμάχους μας και ταυτόχρονα η ανάγκη υπεράσπισης των συνόρων του Ευρωπαϊκού και Χριστιανικού κόσμου. Ήταν η εποχή των Σταυροφοριών.

Οι Σταυροφορίες ως περίοδος της Ιστορίας ξεκινούν με το θρυλούμενο «Deus vult!» (Ο Θεός το επιθυμεί!) από τον Πάπα Ουρβανό τον ΄Β στην Σύνοδο του Clermont το 1095, με το οποίο κηρύχθηκε η Ά Σταυροφορία και ολοκληρώνονται στα μέσα του 15ου αιώνα με τους Χουσιτικούς πολέμους και τις προσπάθειες αναχαίτισης των Οθωμανών. Οι Ιστορικοί εστιάζουν την προσοχή τους στις τέσσερεις πρώτες που ήταν και οι πιο μεγάλες, συνηγορώντας ότι ήταν κοινωνικοοικονομικοί και όχι θρησκευτικοί οι παράγοντες που οδήγησαν σε αυτές. Υπήρξε όμως και μία Σταυροφορία για την οποία δύσκολα θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο, καθώς οι στόχοι της δεν θα μπορούσαν να αποφέρουν νέα εδάφη και νέους πόρους προκειμένου να επέλθουν τινά κοινωνική εκτόνωση και οικονομική ενίσχυση για αυτούς που την διοργάνωσαν, ακόμα και αν το επιθυμούσαν. Ήταν η Σταυροφορία της Βάρνας.

Η Σταυροφορία της Βάρνας ξεκινάει το 1443 και τελειώνει στις 10 Νοεμβρίου 1444 με την μάχη της Βάρνας και την ήττα των Σταυροφόρων.

Με τον Σουλτάνο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Μουράτ τον ΄Β να πιέζει διαρκώς τόσο την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, όσο και εν γένει τα σύνορα των Χριστιανικών κρατών των Βαλκανίων, ο Πάπας Ευγένιος ο ΄Δ εκδίδει παπική βούλα τον Ιανουάριο του 1443 με την οποία καλεί τους Ευρωπαίους Μονάρχες σε Σταυροφορία κατά των Οθωμανών. Βρισκόμαστε σε μία εποχή δέκα χρόνια πριν την Άλωση της Πόλης, όπου οι Τούρκοι ολοκλήρωναν την εγκατάστασή τους στα Βαλκάνια και πλέον έσφιγγαν όλο και περισσότερο τον κλοιό γύρω από την Κωνσταντινούπολη.

Την ίδια περίοδο στον υπόλοιπο Χριστιανικό κόσμο συνέβαιναν τα εξής: Στην Ιβηρική Χερσόνησο ολοκληρωνόταν η εν εξελίξει Reconquista, η Αγγλία έχανε από την Γαλλία τον Εκατονταετή Πόλεμο, τα Ρωσικά κρατίδια πολεμούσαν μεταξύ τους και με τους Τατάρους, τα Ιταλικά κρατίδια όλως παραδόξως διέπονταν από ειρήνη μεταξύ τους, η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία προσφάτως είχε νικήσει στους Χουσιτικούς πολέμους και είχε εσωτερικά οργανωτικά θέματα (όπως πάντα…) και η Ουγγαρία έβγαινε ενωμέμη από τον εμφύλιο σε μία προσωπική ένωση με την Πολωνία υπό τον βασιλέα της τελευταίας, Βλαδίσλαο τον ΄Γ.

Στο κάλεσμα του Ευγενίου του ΄Δ για βοήθεια προς τους Χριστιανούς της Ανατολής υπήρξε μία θετική απόκριση. Από όλους τους προαναφερθέντες, αυτός ο οποίος ανταποκρίθηκε ήταν ο νεαρός Βασιλεύς της Πολωνίας και της Ουγγαρίας Βλαδίσλαος ο ΄Γ, ο οποίος μέχρι το φθινόπωρο του 1443 είχε συγκεντρώσει ένα στρατό 35.000 ανδρών. Ο στρατός αυτός αποτελούνταν από 17.000 στρατιώτες από την Πολωνία, 10.000 μισθοφόρους πληρωμένους προσωπικά από τον Ούγγρο στρατηγό και Βοεβόδα της Τρανσυλβανίας Ιωάννη Ουνιάδη και 8.000 από τον Δεσπότη της Σερβίας Durad Brankovic. Κεφαλή της Σταυροφορίας τυπικά ήταν ο Πολωνός Βασιλιάς, όμως de facto αυτός που διοικούσε ήταν ο Ιωάννης Ουνιάδης.

Οι Σταυροφόροι μέχρι τον Δεκέμβριο του 1443 προέλαυναν με προορισμό την Αδριανούπολη, πρωτεύουσα του Οθωμανικού κράτους, βρίσκοντας μικρή αντίσταση από τις μικρές Οθωμανικές φρουρές και στην πορεία τους κατέκτησαν την Νις. Όμως τότε συνάντησαν την πρώτη σημαντική Οθωμανική αντίσταση στα στενά της Ζλάτιτσα, στην περιοχή της Δυτικής Βουλγαρίας, και έχασαν λόγω του οχυρού της περιοχής και του βαρέως χειμώνα. Στην επιστροφή τους προς την Βούδα ο Οθωμανικός στρατός τους ακολούθησε και ηττήθηκε στην μάχη της Kunovica έπειτα από ενέδρα των Σταυροφόρων.Οι Σταυροφόροι γύρισαν ως θριαμβευτές στην Ουγγαρία, αποσιωπώντας την ήττα της Ζλάτιτσα.

Από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Αύγουστο του 1444 έλαβαν χώρα ειρηνευτικές συνομιλίες με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας. Με τον Μουράτ τον ΄Β να δέχεται ισχυρές πιέσεις για την επίτευξη ειρήνης, οι παραχωρήσεις του προς τους Σταυροφόρους υπήρξαν γενναιόδωρες. Από την πλευρά τους οι Σταυροφόροι τις βρήκαν ιδιαίτερα ελκυστικές και συμφώνησαν σε αυτές στην Συνθήκη του Szeged. Αυτή η συνθήκη δεν τηρήθηκε ποτέ, κατόπιν και των έντονων πιέσεων από τον παπικό λεγάτο Καρδινάλιο Cesarini να συνεχιστεί η Σταυροφορία. Ο Βλαδίσλαος είχε ήδη ορκισθεί στις 4 Αυγούστου την συνέχιση της Σταυροφορίας υπό οιανδήποτε περίσταση. Αυτή τη φορά η πορεία τους ήταν προς την Μαύρη Θάλασσα και από εκεί νότια προς την Αδριανούπολη. Δεν έφτασαν ποτέ, καθώς συνάντησαν τον διπλάσιο Οθωμανικό στρατό υπό τον ίδιο τον Σουλτάνο στην παραθαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην λίμνη και την πόλη της Βάρνας. Υπό κανονικές συνθήκες οι ενισχύσεις των Οθωμανών θα είχαν αποκοπεί από τον Βενετικό στόλο στην Ανατολία. Όμως στο έργο τους να νικήσουν τους «απίστους Ευρωπαίους» είχαν την συνδρομή του Γενουατικού στόλου, ο οποίος και πέρασε τις ενισχύσεις τους από τα στενά των Δαρδανελίων.

Η Σταυροφόροι έχασαν την Μάχη της Βάρνας στις 10 Νοεμβρίου 1444. Στην αρχή νικούσαν· ήταν τότε που ο Πολωνός, άπειρος, βασιλιάς, αψηφώντας τον Ουνιάδη, έκανε έφοδο με τους 500 Ουσσάρους του στο κέντρο του Οθωμανικού πεζικού των Γενίτσαρων ελπίζοντας να πιάσει αιχμάλωτο τον ίδιο τον Μουράτ. Σχεδόν τα κατάφερε. Λίγο πριν φτάσει στην σκηνή του ένας μισθοφόρος κάρφωσε το άλογό του, τον έριξε κάτω και τον αποκεφάλισε. Το κεφάλι του 20χρονου Βασιλιά δόθηκε στον νικητή Σουλτάνο ως τρόπαιο. Με τον θάνατο του βασιλιά οι Σταυροφόροι υποχώρησαν ατάκτως. Έχασαν 15.000 στρατιώτες και ο Ουνιάδης γλίτωσε τελευταία στιγμή. Λέγεται ότι ήταν τόσο βαριές οι απώλειες του Οθωμανικού στρατού, ώστε ο Σουλτάνος δεν γνώριζε αν κέρδισε ή όχι, παρά τρεις μέρες αργότερα.

Έτσι τελείωσε η Σταυροφορία της Βάρνας. Με ένα πεσόντα Βασιλιά να γίνεται Ήρωας και να περνά στον Πορτογαλλικό θρύλο και με έναν στρατηγό, ο οποίος παρά την ήττα του, καταξιώνεται στα μάτια του Χριστιανικού κόσμου. Ήταν αυτός τον οποίο ο Πάπας Πίος ο ΄Β αποκάλεσε Athleta Christi. Η απροθυμία της Δύσης να βοηθήσει στέρησε σημαντική δύναμη από την τελευταία προσπάθεια υπεράσπισης της Ευρώπης στα σύνορά της. Η ήττα με την σειρά της στέρησε την Ανατολική Ευρώπη από σημαντικούς πόρους και όλη την Ευρώπη από το όποιο κουράγιο να έρθει να βοηθήσει την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι Οθωμανοί μονιμοποίσαν την ισχυρή θέση τους στα Βαλκάνια. Η Κωνσταντινούπολη έπεσε το 1453. Το επόμενο πεδίο σύγκρουσης του Χριστιανικού και του Ισλαμικού κόσμου γίνεται η Κεντρική Ευρώπη και στο επίκεντρο αυτής βρίσκεται η Βιέννη. Εκεί είναι που η Δύση θα διδαχθεί ότι όταν δεν βοηθάς να σβήσει η φωτιά στο σπίτι του γείτονά σού, αυτός θα καεί και μετά η φωτιά θα έρθει για σένα. Εκεί είναι που διακόσια χρόνια μετά ένας άλλος Ανατολικοευρωπαίος βασιλιάς θα υπερασπισθεί τα σύνορα του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και της Δυτικής Χριστιανοσύνης.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.