Το νέο Ευρωπαϊκό… “αντιμνημόνιο” αντιμέτωπο με τη διπλωματική αφέλεια

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, σύμβουλος επιχειρήσεων – συγγραφέας

Διαλύεται το ΝΑΤΟ; Εγκαταλείπουν οι ΗΠΑ την παράδοση δεκαετιών κοινής αμυντικής πολιτικής της Δύσης; Αντέχει η Ε.Ε. να σηκώσει το οικονομικό και διπλωματικό βάρος μιας αυτόνομης στρατιωτικής πορείας; Το τελευταίο διάστημα ψάχνουμε τις απαντήσεις σε αυτά και αρκετά ακόμα σχετικά ερωτήματα και η μόνη σίγουρη αλήθεια είναι ότι βαδίζουμε σε αχαρτογράφητα νερά που απαιτούν ηγετική στιβαρότητα και διορστικοτητα από όλες τις πλευρές.

Οι ΗΠΑ υπό την καθοδήγηση του Τραμπ είχε δείξει εξαρχής τη διάθεσή της να περιορίσει τη διεθνή παρεμβατικότητα για χάρη των εσωτερικών ζητημάτων, ασχολούμενη μόνο με όσα στρατηγικά θέματα την επηρεάζουν άμεσα, όπως το Ουκρανικό ή η Γροιλανδία, κυρίως για λόγους ενεργειακούς ή πρόσβασης σε πολύτιμες πρώτες ύλες. Όλα τα άλλα, μοιάζει να την αφήνουν αδιάφορη και να θεωρούνται σπατάλη ανθρώπινων και υλικών πόρων.

Η Ε.Ε. μετά από σειρά τραγικών επιλογών, τόσο οικονομικά όσο και διπλωματικά, βρίσκεται σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Αφού χειρίστηκε την οικονομική κρίση με χαρακτηριστική αναβλητικότητα κι αποκλειστικά τιμωρητική διάθεση, ώστε να αποφευχθεί η εξάπλωση της σε μεγαλύτερες οικονομίες, καταπνίγοντας όμως τις δυνατότητες αναπτυξιακού αντισταθμίσματος, αντιμετωπίζει μια πρωτόγνωρη υφεσιακή τάση στη Γερμανία και μια παρατεταμένη κρίση χρέους και δημοσιονομικών μεγεθών σε μια σειρά μελών της.

Αυτή την αρνητική κατάσταση επιτείνουν και τα διπλωματικά σφάλματα. Η σχεδόν πλήρης εξάρτηση από το ρωσικό αέριο, σε συνδυασμό με τη στήριξη στην Ουκρανία χωρίς προσανατολισμό για τους ακριβείς στόχους και τον τρόπο ολοκλήρωσης αυτής της διαμάχης. Αν σε αυτό προστεθεί και η πιεστική πράσινη μετάβαση, η Ε.Ε. κατόρθωσε να τοποθετηθεί στο μέσο αντίρροπων πιέσεων με περιορισμένη δυνατότητα αντίδρασης κι ακόμη πιο περιορισμένα εργαλεία άμεσης διευθέτησης.

Και τώρα τι προλαβαίνει να σώσει η Ε.Ε. και πόσο γρήγορα μπορεί να αποκτήσει διακριτή στάση στο διεθνές οικονομικό και διπλωματικό πεδίο;

Από τη μια, δείχνει να κινείται προς μια… αντιμνημονιακή λογική, με τάσεις αμοιβαιοποίησης μέρους του χρέους, δημιουργία δημοσιονομικού χώρου και αναπτυξιακών αντίβαρων. Από την άλλη, μάλλον αντιλαμβάνεται ότι οφείλει να κινηθεί δυναμικά προς τη στρατιωτική αυτονομία, την αύξηση των αμυντικών δαπανών και την άρθρωση ανεπηρέαστου λόγου και στρατηγικής.

Μένει να δούμε αν η τάση αλλαγών θα μείνει κι αυτή τη φορά στη μέση, χαμένη στις αμφιβολίες, τις εσωτερικές διχογνωμίες και την έλλειψη οράματος ή θα αποδειχτεί η χρυσή ευκαιρία για την ανασύνταξη και ουσιαστική ανασύσταση που χειρίζεται η Ευρώπη ή δεν θα χαθεί μια ακόμη ευκαιρία οικοδόμησης ενός νέου μοντέλου διοίκησης, οικονομικής λειτουργίας και αμυντικών προτεραιοτήτων που θα μετατρέψει την Ε.Ε. σε ισχυρό παράγοντα διαμόρφωσης της Ιστορίας.