Στρατός: Ο ελληνικός αριθμητής και ο ευρωπαϊκός παρονομαστής

Γράφει η Μαρία Ελένη Μπουντόλα, φοιτήτρια του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ

Η παρούσα χρονική περίοδος που διανύουμε επί Covid -19 κάθε άλλο παρά ρόδινη δεν είναι. Και συνήθως σε κάτι τέτοιες στιγμές ακολουθούν και άλλες κρίσεις. Για την οικονομική κρίση δεν κάνω λόγο, γιατί θεωρείται δεδομένη. Αναφέρομαι όμως στην κρίση των σχέσεων μας με τη γειτονική Τουρκία. Αυτά βέβαια τα ξέρετε ήδη και γνέφετε τούτη την ώρα καταφατικά. Γιατί όμως σας τα λέω τότε, θα αναρωτιέστε. Η απάντηση βρίσκεται μπροστά στα μάτια σας. Η αφορμή δεν είναι άλλη από την πρόσφατη πρόθεση του πρωθυπουργού μας Κυριάκου Μητσοτάκη να κάνει αλλαγές στη στράτευση των Ελλήνων ανδρών.

Όχι, δεν θα μιλήσουμε για το επερχόμενο σχέδιο στράτευσης εκτενώς. Πρωταγωνιστικό ρόλο στο άρθρο δεν έχει μόνο η Ελλάδα αλλά άλλες 9 ισχυρές στρατιωτικά Ευρωπαϊκές χώρες. Να μην καθυστερούμε όμως άλλο. Εμπρός Μαρς !

Ρωσία:

Πρώτη σε στρατιωτική δύναμη είναι η Ρωσία. Η στρατολόγηση διαρκεί 12 μήνες και έχει χαρακτήρα υποχρεωτικό για όλους τους άνδρες 18-27 ετών. Η απόφαση πάρθηκε πριν 14 χρόνια ,το 2006. Συγκεκριμένα, η Ρωσική κυβέρνηση μαζί με την Κρατική Δούμα αποφάσισαν: τη μείωση της θητείας, από 24 μήνες σε 18 μήνες για όσους κατατάχτηκαν το 2007 ενώ σε 12 μήνες από το 2008 και μετά. Τα επόμενα χρόνια , μεγάλος αριθμός ατόμων απέφευγε τη στράτευση εξαιτίας της βίας στα στρατόπεδα και της επικινδυνότητας των πολέμων τόσο στη Συρία όσο και στην Ουκρανία. Το επακόλουθο,μα φυσικά, αυτονόητο ! Από το 2009 και μετά ο αριθμός των καλούμενων για υπηρεσία συνεχώς μειωνόταν με την πρόσληψη περισσότερων επαγγελματιών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το 2015 οι στρατιώτες με συμβόλαιο να αποτελούν τη μισή στρατιωτική δύναμη. Δύο χρόνια αργότερα το 2017 ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν διαμήνυσε τη σταδιακή κατάργηση της υποχρεωτικής θητείας.

 Γαλλία:

Συνεχίζουμε με τη Γαλλία. Το σύγχρονο σύστημα στρατολόγησης σχεδιάστηκε κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης. Η υποχρεωτική θητεία καταργήθηκε σε καιρό ειρήνης το 1996, ενώ όσοι ήταν γεννημένοι πριν το έτος 1979 όφειλαν να ολοκληρώσουν τη θητεία τους.

Αυτή τη στιγμή πάντως η θητεία είναι εθελοντική. Από 18 ως 25 ετών γίνονται δεκτοί. Οι γυναίκες όμως υπηρετούν σε θέσεις εκτός αγώνα.

Ο Γάλλος Πρόεδρος Emanuel Macron εισήγαγε στην εκλογική του εκστρατεία την ιδέα να επαναφέρει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία στα 16 χρόνια. Ο φίλος μας Macron μάλιστα δήλωσε ότι οι Γάλλοι πολίτες επιθυμούν διακαώς μια «άμεση στρατιωτική εμπειρία ζωής».

Ην.Βασίλειο:

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Ηνωμένο Βασίλειο. Πλέον η στρατιωτική θητεία είναι προαιρετική. Αλλά η απόφαση αυτή έχει μεγάλο ιστορικό φορτίο. Λεπτομερώς, τον πρώτο χρόνο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τον στρατό αποτελούσαν εθελοντές. Το 1916 όμως, η εξαιτίας της ανάγκης για περισσότερους στρατιώτες, τέθηκε σε ισχύ η υποχρεωτική στρατολόγηση.  Η τελευταία επέστρεψε το 1939 με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, η στρατολόγηση εκτός από τα τρία σώματα του στρατού αφορούσε και εργασία στα ορυχεία γαιάνθρακα. Λίγο πιο μετά, εφαρμόστηκε και στρατολόγηση των γυναικών, που  βοηθούσαν με τη γεωργική παραγωγή. Εκείνη την πολεμική περίοδο μεν οι πολίτες της Βόρειας Ιρλανδίας εξαιρέθηκαν από τη στρατολόγηση. Όταν έληξε ο πόλεμος, στη Μεγάλη Βρετανία εφαρμόστηκε Εθνική Θητεία, με διάρκεια 18 μηνών. Το 1963 όμως καταργήθηκε.

Έτσι φτάνουμε στο σήμερα όπου παραμένει εθελοντική η στρατιωτική θητεία που μπορεί να πραγματοποιηθεί από την ηλικία των 16 ως 33 ετών. Μάλιστα , οι γυναίκες υπηρετούν σε στρατιωτικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων και ρόλων εδάφους.

Ιταλία:

Στην γειτονική Ιταλία τα πράγματα είναι πιο απλά. Η στρατιωτική θητεία ήταν υποχρεωτική για τους άνδρες ως τις 31 Δεκεμβρίου 2004. Πλέον, ο ιταλικός στρατός αποτελείται από επαγγελματίες στρατιώτες, άνδρες και γυναίκες ηλικίας 18-25 ετών. Μάλιστα, οι γυναίκες μπορούν να υπηρετούν σε οποιονδήποτε στρατιωτικό κλάδο για ένα έτος. Αναμφίβολα όμως απαιτείται ιταλική ιθαγένεια.

Γερμανία:

Προχωράμε στη Γερμανία που πλέον υφίσταται εθελοντική στρατιωτική θητεία ανδρών και γυναικών (17-23 ετών). Βέβαια, μέχρι τον Φεβρουάριο του 2011 ίσχυε υποχρεωτική στρατιωτική ή κοινωνική θητεία για τους άνδρες διάρκειας έξι μηνών. Οι γυναίκες από την άλλη , μπορούσαν να υπηρετήσουν εθελοντικά.Συνήθως, οι περισσότεροι νέοι έδειχναν προτίμηση πιο πολύ στην κοινωνική θητεία εξαιτίας της επαγγελματικής αναγνώρισης, των καλύτερων οικονομικών αποδοχών και της πιθανής μερικής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα.

Ισπανία:

Η Ισπανία κατήργησε την υποχρεωτική θητεία νωρίτερα από την Γερμανία, το 2001. Η στρατιωτική και η κοινωνική θητεία διαρκούσαν τότε 9 μήνες. Αντιθέτως, τώρα υπάρχει εθελοντική στρατιωτική θητεία (2-3 έτη) από έναν Ισπανό πολίτη ή και νόμιμο μετανάστη ηλικίας 18-26 ετών. Σημαντικά σημεία είναι πως: οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να υπηρετούν ενώ η ισπανική κυβέρνηση σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μπορεί να επιστρατεύει πολίτες ηλικίας 19-25 ετών.

Πολωνία :

Ύστερα από εντολή του Υπουργού Άμυνας Bodgan Klich στις 5 Δεκεμβρίου 2008 η Πολωνία ανέστειλε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία καταργήθηκε επισήμως το χειμώνα του 2009.

Από τότε ως σήμερα ισχύει εθελοντική στρατιωτική θητεία ανδρών και γυναικών 18-28 ετών. Οι επαγγελματίες στρατιώτες υπηρετούν σε μόνιμη βάση ή βάσει σύμβασης (24 μήνες και άνω).

Ουκρανία :

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Ουκρανία είχε μειώσει τη διάρκεια της θητείας από 2 χρόνια σε 18 μήνες, και το 2004 σε 1 χρόνο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ενώ το 2013 έπαψε να υπάρχει η υποχρεωτική στρατολόγηση, λίγο αργότερα επανήλθε. Η θητεία διαρκεί 12-18 μήνες και αφορά μόνο άνδρες 18-27 ετών. Από το 2016 ως τώρα, στις διαμάχες λαμβάνουν μέρος μισθοφόροι.

Τουρκία:

Στην Τουρκία, η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία ισχύει για όλους τους άνδρες ηλικίας 20-41 χρονών. Όσοι συμμετέχουν σε προγράμματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή επαγγελματικής κατάρτισης επιτρέπεται να καθυστερήσουν την κατάταξη μέχρι να ολοκληρώσουν τα προγράμματα. Στις 25 Ιουνίου 2019, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε νέο νόμο που μειώνει τη στρατιωτική θητεία στους 6 μήνες. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα στους Τούρκους στρατιώτες να εξαγοράσουν το υπόλοιπο της θητείας τους, αφού λάβουν πρώτα βασική εκπαίδευση για 1 μήνα.

Μόνο οι Τούρκοι πολίτες που διέμεναν στο εξωτερικό και είχαν εργαστεί για τουλάχιστον 3 χρόνια μπορούσαν να εξαγοράσουν τη θητεία τους με αντάλλαγμα 5.000 ευρώ.  Θα πει κανείς «επιχειρηματικά μυαλά τελικά οι γείτονες». Απαντήστε μου εσείς όμως το εξής: τότε με τη λίρα τους τι κάνουν;

Το αποκορύφωνα ;  Ο Κανονισμός για τη Στρατιωτική Υγεία των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων βαφτίζει την ομοφυλοφιλία ως ασθένεια.

Ελλάδα:

Και φτάνουμε στην Ελλάδα. Μέχρι το 2009 είχε υποχρεωτική 12μηνη στρατιωτική θητεία για τους άνδρες 19-45 ετών. Έτσι, η θητεία στον Στρατό Ξηράς μετετράπη σε 9μηνη, ενώ 12μηνη παρέμεινε η θητεία στο Πολεμικό Ναυτικό και την Πολεμική Αεροπορία. Ας σημειωθεί ότι οι γυναίκες δεν έχουν υποχρεωτική θητεία αλλά μπορούν να υπηρετήσουν ως επαγγελματίες. Ένα κοινό σημείο με την Τουρκία  είναι πως για τους αντιρρησίες συνείδησης, οι αντιρρησίες ακολουθεί τιμωρία με φυλάκιση.

Μετά από τις διαφορές της χώρας μας με την τουρκική προκλητικότητα στον Έβρο και την αναταραχή στην ανατολική Μεσόγειο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Δεθ έκανε λόγο για υποχρεωτική επιστράτευση των αντρών σε ηλικία 18 ετών και την καθιέρωση 12μηνης θητείας στον Στρατό Ξηράς. Το σενάριο όμως της διζωνικής θητείας έχει κεντρίσει τα βλέμματα. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα όσοι επιλέγουν να πάνε στα σύνορα θα υπηρετούν 9 μήνες, ενώ όσοι πάνε στα αστικά κέντρα θα υπηρετούν 12 μήνες.

Το παράδειγμα της χώρας μας λοιπόν είναι πολύ χαρακτηριστικό. Το καλοκαίρι με την επίμονη παραμονή του Oruc Reis, βρισκόμασταν σε συνεχή επιφυλακή. Κατά γενική ομολογία , όταν η εξωτερική απειλή δυναμώνει, η ισχυροποίηση της αμυντικής δράσης είναι μονόδρομος. Σωστά;